Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.2007, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. SEPTEMBER 2007 3
Eftir Hávar Sigurjónsson
havars@simnet.is
É
g kom hingað fyrir 16
árum og Reykjavík
hefur breyst mjög
mikið,“ segir Ca-
milla Läckberg,
sænski metsöluhöf-
undurinn sem hefur farið hratt upp á
stjörnuhimininnn í hinum alþjóðlega
glæpasagnaheimi á undanförnum ár-
um. Fyrsta bók hennar, Ísprinsessan,
kom út árið 2002 og síðan hefur hún
gefið út bók árlega, sjötta bókin er í
smíðum og kemur væntanlega út á
næsta ári.
Tvær af bókum Camillu hafa komið
út í íslenskri þýðingu, Ísprinsessan og
Prédikarinn sem kom út fyrr á þessu
ári. Þriðja bókin, Steinsmiðurinn, er
væntanleg í íslenskri þýðingu í byrjun
næsta árs. Camilla er 33 ára, gift og
tveggja barna móðir og býr í Enskede
en er fædd og uppalin í Fjällbacka,
smábæ norður af Gautaborg, en hún
nýtir sér staðþekkingu sína óspart við
skrifin og bækur hennar gerast í
Fjällbacka og nánasta umhverfi þess.
Hún segir að aðstæður sínar hafi
breyst mjög hratt frá því að hún skrif-
aði fyrstu bókina í fæðingarorlofi að
syni sínum fyrir fimm árum og hafði
ekki hugmynd um hvort hún ætti
nokkurt erindi sem höfundur. „Áhugi
minn á skriftum nær eins langt aftur
og ég man og fyrsta bókin sem ég
skrifaði og bjó til var lítil mynd-
skreytt saga um jólasveininn og kon-
una hans. Þeirri sögu lauk með því að
jólasveinninn drap konuna svo ég var
snemma byrjuð að hugsa í glæpa-
sagnastílnum. Mig dreymdi um að
verða rithöfundur á sama hátt og
unglinga dreymir um að verða rokk-
stjörnur. Mér datt aldrei í hug að
draumurinn myndi rætast. Ég lauk
menntaskólanámi og fór í há-
skólanám í viðskiptafræði og starfaði
í tvö ár við markaðssetningu. Ég þoldi
ekki starfið og hugsaði til þess með
hryllingi að ég ætti eftir að gera þetta
það sem eftir væri ævinnar. Um jólin
1999 gáfu maðurinn minn og mamma
mín mér ritlistarnámskeið í jólagjöf.
Þá fyrst sá ég það sem raunverulegan
möguleika að ég gæti skrifað bók. Ég
byrjaði fljótlega að skrifa en það tók
mig langan tíma og ég missti aftur og
aftur trúna á að þetta gæti orðið bók
og lagði hana til hliðar hvað eftir ann-
að. Eftir tvö og hálft ár tókst mér þó
að ljúka bókinni og sendi hana til út-
gefanda með þeirri hugsun að ef
henni yrði hafnað þá næði þetta ekki
lengra. Svarið frá útgefandanum
barst fimm dögum áður en ég fæddi
son minn, jákvætt svar með loforði
um útgáfu.“
Fyrsta bókin hennar var Ísprin-
sessan og hún segist hafa verið hepp-
in að geta nýtt tímann sem fór í hönd
til skrifta og hófst þegar handa við
skrifa aðra bók, Prédikarann, og lauk
henni ári síðar. Hún dæsir þegar ég
spyr hana hvort það hafi ekki verið
erfitt að sameina skriftirnar og
umönnun tveggja barna því dóttirin
fæddist tveimur árum síðar. „Jú,
þetta var erfitt og ég skældi svolítið
ofan í lyklaborðið stundum þegar ég
var sem þreyttust. En ég á góðan eig-
inmann og það munaði öllu að geta
sagt: Jæja, nú ætla ég að skrifa í tvo
klukkutíma og vil ekki láta trufla mig.
Það var reyndar stundum svolítið
freistandi að leggja sig í staðinn en ég
lét það ekki eftir mér.“
Läckberg hristir höfuðið þegar ég
spyr hvort hún líti á sig sem lista-
mann. „Nei, það geri ég ekki. Í mín-
um huga eru skriftirnar ekkert annað
en vinna. Ef ég hefði aðeins skrifað
þegar ég fékk einhvers konar inn-
blástur þá væri ég líklega ekki búin
að skrifa nema tvær blaðsíður frá
upphafi. Mér finnst óskaplega gaman
að skrifa og finnst ég vera mjög hepp-
in að starfa við skriftir en þetta er
vinna á nákvæmlega sama hátt og
önnur vinna sem ég hef unnið. Ég
gæti ekki mætt á skrifstofu að morgni
dags og sagt að í dag væri ég ekki í
stuði til að skrifa skýrslur eða mæta á
fundi. Ég yrði að gera það. Hið sama
á við um skriftirnar, ég sest við tölv-
una að morgni dags og vinn til fjögur
á daginn og afraksturinn er í sam-
ræmi við það.“
Hún bætir því við að þó sumum
þyki bók á ári talsvert mikil afköst þá
fyndist henni undarlegt ef hún kæmi
ekki frá sér bók árlega með því að
sitja við skriftir átta tíma á dag. „Ég
skrifa mjög hratt og oft skrifa ég tíu
blaðsíður á dag. Ég skrifa reyndar
ekki árið um kring heldur skipti því
upp í afmarkaða hluta. Núna mun ég
t.d. vinna við skriftir fram yfir áramót
og á þeim tíma verð ég mjög and-
félagsleg, sinni helst engu nema
vinnunni og fjölskyldunni. Síðan tek-
ur við tveggja mánaða vinna með rit-
stjóra og útgefanda þar sem farið er
yfir handritið og gengið frá því til út-
gáfu. Í framhaldi af útgáfunni tekur
við tímabil kynningarmála þar sem ég
reyni að verða við sem flestum óskum
um viðtöl og kynningar vegna bók-
arinnar. Og svo sný ég mér vonandi
að næstu bók í framhaldi af því næsta
haust.“
Árið hefur ekki alltaf verið svona
skipulagt hjá Läckberg og hún segist
hafa verið eitt ár að átta sig á því
hvernig best væri að haga hlutunum.
„Ég ákvað í byrjun ferilsins að hafna
engum beiðnum um viðtöl og koma
mér sem víðast á framfæri enda er ég
markaðsmenntuð og geri mér fulla
grein fyrir mikilvægi þess að koma af-
urðunum á framfæri við almenning.
Þetta gekk ágætlega fyrstu 2-3 árin
en þá var þetta orðið svo mikið að ég
réð varla við það og varð að endur-
skoða þessa afstöðu því annars hefði
tíminn til skriftanna orðið of lítill. Nú
tekur umboðsmaðurinn við beiðnum
fjölmiðla og velur úr og við ræðum
síðan saman um hvað sé skynsamlegt
að gera.“
Läckberg er orðin vinsælasti
spennusagnahöfundur Svíþjóðar og í
haust eru væntanlegar tvær sjón-
varpsþáttaraðir, gerðar eftir fyrstu
bókunum tveimur. Bækur hennar eru
gefnar út í hundruðum þúsunda ein-
taka og í allt hafa selst tæpar tvær
milljónir eintaka af bókum hennar.
Stjarna hennar hefur því hækkað
hratt á lofti og í fyrra kusu sænskir
lesendur hana höfund ársins.
„Það eru ákveðnar goðsagnir um
starf rithöfundarins og eðli þess í Sví-
þjóð og eflaust í öðrum löndum. Ég
hef markvisst unnið að skriftum mín-
um og stefnt á ákveðinn frama. Þetta
þykir ekki fínt í hópi rithöfunda í Sví-
þjóð. Í sumar hefur einnig verið um-
ræða meðal hinna eldri og virtari rit-
höfunda í Svíþjóð um að vinsældir
spennusögunnar séu slæmar fyrir
sænskar bókmenntir. Okkur spennu-
sagnahöfundunum er legið á hálsi fyr-
ir að dýpka hvorki né þróa sænskuna
sem tungumál og mikill lestur á
spennusögum komi í veg fyrir að „al-
vöru bókmenntir“ nái til fólksins. Ég
held reyndar að aðalþyrnirinn í aug-
um þessara höfunda sé hversu vel
bækurnar okkar seljast. Sjálf skrifa
ég á tiltölulega einföldu og eðlilegu
máli og velti lítið fyrir mér stíl sem
slíkum. Ég skrifa eins og mér er eðli-
legast og legg mikið upp úr flæði text-
ans. Ég vil að hann sé lipur og hraður
enda er ég fyrst og fremst að segja
sögur sem kalla á spennu og hraða í
frásögninni.“
Spennusagnahöfundar reiða sig yf-
irleitt á trúverðugleika frásagn-
arinnar og skrifa oft í raunsæisstíl
með ýmsum kennileitum sem lesand-
inn kannast við.
„Sögusvið bókanna minna er mitt
nánasta umhverfi í Fjällbacka og ég
nýti mér ýmislegt úr umhverfinu sem
gerir sögurnar trúverðugri. Ég hef
líka fléttað inn í þær raunverulega at-
burði sem lesendur kannast kannski
við og ýmsar staðreyndir eru réttar
sem eykur á trúverðugleikann. Í nýj-
ustu bókinni minni er ég t.d. að vinna
út frá atburðum sem gerðust á
fimmta áratug síðustu aldar meðan á
heimsstyrjöldinni stóð, og komst að
því að Fjällbacka gengdi lykilhlut-
verki fyrir norsku andspyrnuhreyf-
inguna þar sem svo stutt er til landa-
mæranna og alls kyns leynilegir
flutningar áttu sér stað með bátum á
milli Noregs og Svíþjóðar. Ég þurfti
að rannsaka hvernig fólk talaði á
þessum tíma og hvernig það klæddi
sig til að samtöl og mannlýsingar yrðu
sannfærandi.
Ég hef einnig átt gott samstarf við
sérfræðinga á ýmsum sviðum innan
lögreglunnar og réttarlæknisfræði til
að allar lýsingar á starfsháttum þess-
ara stétta séu sannfærandi. Ég sendi
alltaf handrit að bókunum mínum til
ákveðinna einstaklinga í þessum
greinum til að tryggja að rétt sé farið
með staðreyndir um störf þeirra. Það
hefur reyndar komið mér á óvart að
lögreglumennirnir eru mjög vel með-
vitaðir um að ofurnákvæmar lýsingar
á störfum þeirra eru ekki sérlega
spennandi lesefni og segja oft að mín-
ar lýsingar séu betri en þeirra eigin
þó þær séu ekki alltaf alveg í sam-
ræmi við raunveruleikann. Það tekur
t.d. minnst tvo mánuði að fá nið-
urstöðu úr DNA-rannsókn á lífsýni en
ég læt það yfirleitt ekki taka lengri
tíma en viku. Annars lendi ég í vand-
ræðum með uppbyggingu frásagn-
arinnar.“
Läckberg brosir þegar ég spyr
hvort hún sé með klára hugmynd um
næstu bók. „Ég er aldrei með klára
hugmynd þegar ég byrja á nýrri bók
og finnst það alltaf jafnerfitt. Húsið
mitt er aldrei jafn hreint og þvott-
urinn aldrei eins vel samanbrotinn og
þegar ég er að koma mér að verki
með nýja bók því ég finn mér alls kon-
ar ástæður til að fresta því. En ég nýt
reynslunnar að því leyti að ég get
núna sagt við sjálfa mig að nákvæm-
lega svona hafi ég hugsað þegar ég
var að byrja á hinum bókunum og
samt hafi mér tekist að skrifa þær. Og
svo byrja ég og opna tvö ný skjöl í
tölvunni. Annað er sagan sjálf og hitt
er uppkast að framvindu. Seinna
skjalið er yfirleitt ekki nema tvær
þrjár setningar í upphafi; ég veit hver
morðinginn er og hvers vegna hann
framdi morðið. Annað veit ég ekki á
þessu stigi. Svo byrja ég að skrifa og
ég skrifa söguna í réttri röð, byrja á
byrjuninni og prjóna mig áfram. Hug-
myndirnar kvikna meðan ég skrifa og
þá bæti ég við í framvinduskjalið.
Smám saman kemst ég að því hvað er
að gerast og hver aðdragandinn að
morðinu hefur verið. Þetta er óskap-
lega skemmtilegt og spennandi enda
er ég að skemmta sjálfri mér með
skriftunum og hugsa ekkert um les-
andann, hvað honum líki eða hvort
þetta eða hitt sé í tísku. Ég skrifa ná-
kvæmlega eins og mér þykir
skemmtilegast.“
Hún kveðst sjá sig í rökréttu sam-
hengi við hefðina í sænskri og breskri
glæpasagnaritun. „Ég byrjaði snemma
að lesa glæpasögur og var búin að lesa
megnið af sögum Agöthu Christie þeg-
ar ég var 11 ára. Ég skrifa hefð-
bundnar glæpasögur og mér virðist
lesendur kunna vel að meta það. Það er
alveg ljóst að bækur Sjöwall og
Wahlöö á áttunda áratugnum áttu
mjög stóran þátt í að skipa glæpasög-
um á virðulegri stall innan bókmennt-
anna. Við sem á eftir komum njótum
þess. Sjálf skrifa ég meira í anda
breskra glæpasagnahöfunda enda er
rótina að hefðinni að finna þar.“
Skrifa eins og mér er eðlilegast
Morgunblaðið/ÞÖK
Camilla Läckberg „Ég hef markvisst unnið að skriftum mínum og stefnt á ákveðinn frama. Þetta þykir ekki fínt í
hópi rithöfunda í Svíþjóð. Í sumar hefur einnig verið umræða meðal hinna eldri og virtari rithöfunda í Svíþjóð um
að vinsældir spennusögunnar séu slæmar fyrir sænskar bókmenntir.“
Camilla Läckberg er orðin vinsæl-
asti spennusagnahöfundur Svíþjóð-
ar og í haust eru væntanlegar tvær
sjónvarpsþáttaraðir gerðar eftir
fyrstu bókunum tveimur, Ísprin-
sessunni og Prédikaranum en þær
hafa báðar komið út í íslenskri þýð-
ingu. Bækur Läckberg eru gefnar
út í hundruðum þúsunda eintaka og
í allt hafa selst tæpar tvær milljónir
eintaka af bókum hennar. Stjarna
hennar hefur því risið hratt og í
fyrra kusu sænskir lesendur hana
höfund ársins. Hér er rætt við
Läckberg um þennan skjóta feril og
skrifin.
» Það hefur reyndar komið mér á óvart að lögreglumennirnir eru mjög vel
meðvitaðir um að ofurnákvæmar lýsingar á störfum þeirra eru ekki sérlega
spennandi lesefni og segja oft að mínar lýsingar séu betri en þeirra eigin þó
þær séu ekki alltaf alveg í samræmi við raunveruleikann.