Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.2007, Blaðsíða 3

Eftir Matthías Johannessen
Þegar ég hugleiddi ljóð formannsins var ég ungur hugsjónafastur blaðamaður, en þóekki neinn samfylgdarmaður kommúnista, né aðdáandi þjóðernissinna. En það varhnýsilegt að formaðurinn var skáld og mildaði ásjónu byltingarinnar og við þurftumað vita, hvernig hann hugsaði og orti. Í ljóðunum kæmumst við nær honum sjálfum
og maóskum fylgismönnum hans; svo að ég snaraði nokkrum þeirra.
Þetta var áður en ég kynntist Ronghua sendiherra og hafði því ekki að öðru að hverfa en
enskum og sænskum þýðingum á ljóðum Maós.
Við Ronghua þýddum saman nokkur ljóð úr kínversku og ég einbeitti mér að því skáldlega
ævintýri sem kínversk ljóðlist hafði uppá að bjóða. En þá hafði ég ekki lesið Maó, ósagða sag-
an eftir Jung Chang og Jon Halliday sem varð mér síðar ærið umhugsunarefni og þá ekki sízt
örlög fyrrverandi eiginkonu Maós, Yang Kai-hui, sem ung var tekin af lífi af herdeildum þjóð-
ernissinna í Changsha, en sjálf var hún skáld og hugsjónamaður.
Örlög hennar voru ill og kölluðu á þetta kvæði sem ég orti meðan á lestri bókarinnar stóð:
Changsha, 14. nóv. ’30
Þetta andlit hefur enginn séð, það er andlit hans og hann er guð Dauðans.
Hver brennir hjarta mitt, safnar öskunni saman, dreifir henni yfir garðinn okkar, berfætt gekk ég í eldinn því
þeir tóku af mér skóna svo ég gæti ekki ofsótt þá dauð.
Ég elska þennan mann í fjarlægð en þeir hata fyrirskipanir hans,
Drepið óvininn
og einnig ég hata þessi orð, þrátt fyrir allt; að ég elski illmenni sem drepur með köldu blóði, það er rétt og ég
fylgi hjarta mínu í eldinn, bið
Komdu,
komdu aftur
faðmur minn er opið hlið að hamingju okkar,
en ég óttast andlit stríðsguðsins, þessa spegilmynd sem guðinn lánaði honum í herför drekans rauða, sjö-
höfða, tíhyrntur hóf hann atlögu að konunni og dró stjörnur himinsins eftir vígvellinum með hala risaeðlunnar.
Hugsun hans eldur og brenndi hjarta mitt til ösku.
Þetta kvæði er einnig ort undir lestri fyrr nefndrar bókar og í því kemur síðasta kona Maós
við sögu:
Í miðjum vefnum
Logngult fljótið líður fram við stríðsgráar hlíðar fjallanna
tunglið vaggandi bátur á vegferð þeirra sem telja sig sendiboða
guðanna.
Í brothættu myrkri tímans upplifi ég reynslu annars fólks, sé sundurtætt líkin á botni þornaðra brunna, sé ör-
væntinguna innilokaða í andlitum þeirra sem eru hlekkjaðir við grjótkalda hella bergmálslausra kenninga
Jiang Qing
í miðjum vefnum, bíður utan við hús tímans eins og nýspunnin kónguló
bíður
þar sem flugurnar suða við rótfúinn stofn hins aldna trés,
samt syngja fuglar við fölnandi laufskrúð asksins og glugginn lokast gegnt rauðuaustri heimsmiðjunnar,
þar sem sólrisið roðar ljómandi víðáttur og tinda Byrjandi trúar,
fjöllin sem flugu eins og vængjaðir fílar í furðuveröldum mannsins,
horfi enn inní sólmiðju myrkursins
þar sem óvígur dagur gægist við brún í herklæðum guðanna
með hamar og sigð og gular stjörnur við hún.
(Sjá einnig Á vígvelli siðmenningar: matthias.is.)
Reuters
Maó, ósagða sagan
Maó Kínverskur verkamaður málar styttu af Maó á Zhongshan-torginu í Shenyang. Bókin Maó:
Sagan ósagða eftir Jung Chang og John Halliday hlaut góða dóma. Bókin var kínverskum yf-
irvöldum hins vegar ekki þóknanleg og vildu þau ekki einu sinni að umsagnir um hana kæmu fyrir
augu lesenda í Kína. Gagnrýni á Maó er því enn forboðin í Kína.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 2007 3
lesbók| bókmenntahátíð í Reykjavík
METSÖLUHÖFUNDUR MEÐ NÝJA BÓK
Lundúnir 1792. Á meðan blóðugar fréttir
berast yfir Ermasundið af byltingunni í
Frakkl andi takast börnin Jem og Maggý á
við breytingar í eigin lífi. Skáldið og róttækl-
ingurinn William Blake er nágranni þeirra
og kynni hans af börnunum blása honum í
brjóst söngva um sakleysi æskunnar.
Meistaraverkið um
þjónustu stúlkuna Griet
og hollenska málarann
Johannes Vermeer nú
fáanleg í kilju.
STÚLKA MEÐ PERLUEYRNALOKK
Tracy Chevalier
áritar bæk ur sínar
í bókabúð M&M
að Lauga vegi 18, þriðjud.
11. sept. kl. 17:00
J E N T A S www.jentas.com
„Þetta er bók sem ætti
að lesast af öllum...“
Mbl.
NEISTAFLUG
TRACY ÁRITAR
Jung Chang og Jon Halliday eru
höfundar bókarinnar Mao,
ósagða sagan en þar er rakin
ævisaga Mao Zedong. Bókin
vakti gríðarlega athygli en þar
er því lýst hvernig Mao ber
ábyrgð á fjöldamorðum sem eru
mun viðameiri þau sem Hitler
og Stalín frömdu á veldistíma
sínum. Chang og Halliday, sem
eru hjón, voru ellefu ár að und-
irbúa ritun bókarinnar, meðal
annars með viðtölum við fólk
sem stóð nærri Mao og rann-
sóknum á skjalasöfnum sem ný-
lega hafa verið opnuð í Kína.
Chang segir svo einnig frá per-
sónulegri reynslu sinni af því að
hafa lifað af menningarbylt-
inguna. Fræðimenn hafa sumir
gagnrýnt úrvinnslu höfundanna
á heimildum sínum en aðrir hafa
lofað hana í hástert. Sagan er
væntanleg í íslenskri þýðingu.
Chang fæddist í Yibin, Sichu-
an héraði í Kína árið 1952. Hún
er nú búsett í Englandi. Chang
er þekktust fyrir bók sína Villtir
svanir sem þýdd hefur verið á
þrjátíu tungumál og seld í tíu
milljónum eintaka. Hún kom út
á íslensku hjá Máli og menn-
ingu.
Halliday er breskur sagnfræð-
ingur með Rússland sem sérsvið.
Hann hefur gegnt rannsókn-
arstöðu við Kinǵs College, Uni-
versity of London. Halliday hef-
ur skrifað ævisögu
kvikmyndaleikstjórans Douglas
Sirk og auk þess skrifað og rit-
stýrt sjö bókum.
Chang mun flytja fyrirlestur í
Háskólabíói á föstudag kl. 15.15
en hjónin munu bæði taka þátt í
hádegisspjalli í Norræna húsinu
kl. 12.30 sama dag.
Jung Chang Jon Halliday
Jung Chang og Jon
Halliday á bókmenntahátíð