Lesbók Morgunblaðsins - 24.11.2007, Side 11

Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
E
in af vinsælli skáldsögum
arabaheimsins síðustu ár er
skáldsagan Yacoubian bygg-
ingin eftir Egyptann Alaa Al-
Aswany. Í bókinni er dregin
upp íronísk mynd af egypsku
nútímaþjóðfélagi og sagðar sögur úr lífi fólks
sem á það sameiginlegt að búa í gamalli tíu
hæða blokk í miðborg Kaíró. Byggingin, sem
jafnan er kölluð Yacoubian byggingin, má
muna fífil sinn fegri en eitt sinn hýsti hún rík-
ustu og glæsilegustu þegna borgarinnar. Í
kjölfar stjórnarbyltingarinnar árið 1952 gjör-
breyttist hið egypska þjóðfélag og fór Ya-
coubian-byggingin ekki varhluta af því. Rjómi
samfélagsins – ráðherrar, stórjarðeigendur og
erlendir iðjuhöldar – yfirgáfur glæstar íbúðir
byggingarinnar. Smám saman hvarf glæstur
svipur byggingarinnar og nú hafa ólíkir þjóð-
félagshópar komið sér þar fyrir.
Sagan gerist á tímum Persaflóastríðsins ár-
ið 1991 og segir meðal annars frá Taha el
Shazli, syni dyravarðarins, sem dreymir um að
verða lögga, menningarvitanum og ritstjór-
anum Hatim Rasheed, hinum nýríka Hagg Az-
zam og kvennabósanum Zaki Bey el Dessouki.
Sögur þeirra tvinnast saman á ýmsa vegu og
fjalla þær allar á einhvern hátt um misbeit-
ingu valds og spillingu, allt frá efstu stigum
þjóðfélagins niður í lögreglu og ofbeldis-
hneigða eiginmenn. Það má auðveldlega ætla
að bókin sé ádeila á egypskt þjóðfélag, og
nokkuð hvöss, en frásagnarstíllinn er engu að
síður gamansamur og fyndinn.
Yacoubian byggingin er önnur bók höfund-
arins Alaa Al-Aswany og sú fyrsta sem er
þýdd á ensku. Bókin var mest selda arabíska
skáldsagan tvö ár í röð og var gerð eftir henni
samnefnd mynd sem er ein sú dýrasta sem
gerð hefur verið þar sem arabíska er aðal-
tungumálið. Bókin kom nýverið út hér á landi
hjá Bjarti í íslenskri þýðingu Karls Emils
Gunnarssonar.
Hrollvekjur og geðsjúkdómar
Einn helsti metsöluhöfundur hins vestræna
heims, spennusagnahöfundurinn afkastamikli
Stephen King, á eina skáldsögu í íslensku
bókavertíðinni í ár. Sú ber heitið Ekkjan og
segir frá Lisey Landon, ekkju á fimmtugs-
aldri. Lisey var gift Scott Landin, frægum og
dáðum metsöluhöfundi, álíka þekktum og King
sjálfur en Scott skrifar sömuleiðis hrollvekjur.
Sagan hefst tveimur árum eftir dauða Scotts
og hefur hún ákveðið að tími sé til kominn að
taka til í vinnuherbergi hans. Við tiltektina
rifjar hún upp ýmis atvik og stundir sem hún
átti með manninum sínum sem hún var gift í
tuttugu og fimm ár. Veröld hennar er skyndi-
lega ógnað þegar hún fær símhringingu frá
geðsjúkum aðdáanda Scotts sem hótar að
drepa hana ef hún gefur ekki háskólanum í
Pittsburgh öll handritin hans.
Frásögnin er að mestu samansett af
minningum Lisey þar sem hún rifjar upp sín
fyrstu kynni af eiginmanninum og hvernig
hann reyndi alltaf að komast hjá því að tala
um æsku sína og föður. Því meir sem hún
flettir í gegnum ótal handrit og pappíra í
skrifstofu Scotts kemst hún nær hinum myrka
sannleika um hann. Það sem meira er þá
virðist sem Scott hafi meðvitað skilið eftir sig
vísbendingar með það fyrir augum að hún
fengi að vita um skelfilega bernsku hans, um
sjúkt ímyndunarafl hans og um ást hans á
henni.
Ekkja kemur út hjá Iðunni í íslenskri þýð-
ingu Helga Más Barðasonar.
Hefndarhugur
Bókaútgáfan Skrudda sendi nýverið frá sér
skáldsöguna Nítján mínútur eftir bandaríska
höfundinn Jodi Picoult sem Ingunn Ásdís-
ardóttir þýddi. Umfjöllunarefni bókarinnar er
mjög áhrifamikið en sagan segir frá hinum 17
ára Peter Houghton sem hefur mátt þola
grimmilegt einelti frá jafnöldrum sínum frá
sex ára aldri. Kvalarar hans hafa sífellt fundið
upp á nýjum aðferðum til að niðurlægja hann
þar til hann grípur loks til örþrifaráða. Hann
fyllir bakpokann sinn af byssum, fer í skólann
og drepur níu skólafélaga sína og einn kenn-
ara – á nítján örlagaríkum mínútum.
Við gerð bókarinnar setti höfundurinn Jodi
Picoult sig í samband við aðila sem stóðu að
rannsókninni á alræmdu skotárásinni í Co-
lombine-skólanum sem leikstjórinn Michael
Moore fjallaði um í kvikmyndinni Bowling for
Columbine. Byggði hún bók sína að miklu
leyti á þeim atburði og einnig skotárásinni við
skólann í Red Lake í Minneapolis en hún var
einmitt stödd í Minneapolis að skrifa Nítján
mínútur þegar sú árás var gerð. Í kjölfarið
komst hún í samband við nokkra krakka og
kennara sem lifðu árásina af.
Jodi Picoult útskrifaðist með BA-gráðu í
skapandi skrifum frá Princetonháskóla og
mastersgráðu í menntunarfræðum frá Har-
vard. Hún hefur sent frá sér fjórtán bækur,
þar á meðal Á ég að gæta systur minnar? sem
kom út hjá Skruddu í fyrra.
Ýmis samfélagsleg vandamál
Skólaskotárás, ömurleg æska og samfélags-
ádeilur er meðal þess sem þrjár nýjar erlendar
skáldsögur fjalla um. Þetta eru bækurnar Ya-
coubian byggingin sem geymir íroníska ádeilu
á egypskt nútímasamfélag, Ekkja eftir Stephen
King um konu sem grefur upp skelfilegan
sannleika um látinn eiginmann sinn og Nítján
mínútur sem segir frá skotárás í bandarískum
skóla.
Alaa Al-Aswany
Jodi Picoult
Stephen King
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2007 11
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Ljósmyndarinn FriðþjófurHelgason sendi nýverið frá sér
bókina Akranes – við upphaf nýrrar
aldar sem Uppheimar gefa út. Eins
og titillinn gefur til kynna er við-
fangsefnið bær-
inn Akranes við
upphaf nýrrar
aldar, þ.e.a.s.
þeirrar tutt-
ugustu og fyrstu.
Friðþjófur þekkir
bæinn vel en allt
frá unglingsárum
hefur hann
myndað Akranes
og síðan hefur
hann alltaf myndavélina með í för
þegar hann gerir sér ferð á heima-
slóð. Í bókinni skrásetur ljósmynd-
arinn bæjarlífið með sínu vökula
auga, hversdagslega hluti og fram-
andi, og setur saman í eina bók svo
úr verður ein stór mynd af lífinu á
Skaganum.
  
Ljóðskáldið Gunnar Randverssonhefur sent frá sér nýja ljóða-
bók sem hann gefur út sjálfur. Bók-
in ber heitið Fingur þínir og myrkr-
ið og inniheldur ljóð eftir Gunnar
sjálfan sem og
þýðingar á fær-
eyskum, sænsk-
um og norskum
ljóðskáldum sem
í allt eru sjö tals-
ins. Áður hefur
Gunnar sent frá
sér ljóðabókina
Hvítasta skyrtan
mín sem kom út
hjá Lafleur-
útgáfunni árið 2004.
Hann sendi jafnframt frá sér bók-
ina Hjarta þitt er stjarna sem skín í
heila mínum en hana gerði hann
ásamt kvikmyndagerðarmanninum
Lukasi Moodysson (Tilsammans,
Fucking Åmål) og kom út árið 2001
hjá PP forlagi.
Nýja ljóðabókin er 34 bls. að
lengd og fæst í öllum helstu bóka-
búðum.
  
Töluvert af barnabókum er komiðút hjá Vöku-Helgafell fyrir
þessa bókavertíð. Af þeim má nefna
nýja bók um galdrastelpurnar sem
heitir Grænir töfrar. Er þetta fjórða
bókin í bókaflokknum eftir Lene
Kaaberbøl um galdrastelpurnar.
Bókin Skóla-
söngleikurinn
byggist á vinsælli
bandarískri sjón-
varpsmynd og
fjallar um þau
Troy og Gabr-
iellu sem fá mik-
inn áhuga á að
taka þátt í skóla-
söngleik en mikil
andstaða skóla-
félaga þeirra setur strik í reikning-
inn.
Þeir eru eflaust margir sem safna
Syrpum, sögum úr Andabæ, og ættu
þeir sömu að gleðjast yfir útkomu
Jólasyrpu sem nú er fáanleg.
Á hjara veraldar segir frá sjóræn-
ingjum Karíbahafsins sem voru per-
sónur í kvikmyndunum frægu, Pira-
tes of the Carribean, um
sjóræningjann Jack Sparrow. Í
þessari sögu leggja Elísabet, Will
og Barbossa skipstjóri í mikla
hættuför til að frelsa Jack Sparrow.
  
Guðjón Ingi Eiríksson hefur tekiðsaman nokkrar íslenskar gam-
ansögur sem bókaútgáfan Hólar
hefur gefið út. Ber verkið heitið Ís-
lenskar gamansögur 1 og koma þar
t.d. við sögu Vaðbrekkufeðgar, Að-
alsteinn Jónsson og synir hans, Há-
kon og Ragnar Ingi, Logi Ólafsson,
Örnólfur Thorlacius og margir fleiri.
Þar kemur einnig fram hvaða tón-
listarmaður fór mest í taugarnar á
Bretum í 12 mílna þorskastríðinu, af
hverju páfinn þarf að athuga sinn
gang og í hvaða málaflokki er algjör
skortur á úrræðaleysi.
BÓKMENNTIR
Friðþjófi Helgason
Jack Sparrow
Gunnar
Randversson
Eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur
sith@mbl.is
Maður er nefndur Casimiro. Það erflott nafn, hljómar eins og kasmír,eins og hann sé mjúkur og hlýr ogkannski með dýran smekk, dýr í
rekstri. Portúgalska ljóðskáldið Casimiro de
Brito er hins vegar ekki dýrt í rekstri, eða ekki
held ég það. Ég hitti hann nýlega á mannfagnaði í
útlöndum, raunar mannfagnaði sem stóð í nokkra
daga og hann var alltaf í sama leðurjakkanum,
alltaf í sömu buxunum. En hann var hlýlegur.
Mjúkur er annað mál, ég veit ekki hvort hann er
mjúki maðurinn, hann er á sjötugsaldri, hann hef-
ur reynt margt í lífinu og það hefur á víxl hert
hann og mýkt.
Honum segist svo frá: Ég hef sett mig upp á
móti ríkjandi stjórnarfari, ég hef farið í fangelsi
og útlegð á víxl, ég gerði það í áratugi til þess að
breyta heiminum. En heimurinn breyttist ekki
við það. Það þýðir ekki að breyta heiminum í
einni svipan. En núna, ef ég helli sandi úr sand-
ölum vinkonu minnar svo hún rispi sig ekki, þá er
ég á minn hátt að breyta heiminum. Við breytum
honum með því sem við gerum, ekki síst hinu
smáa.
Þetta sagði Casimiro de Brito þar sem hann sat
við hliðina á mér við langborð á veitingastað sem
hét Crystal; þar var nú reyndar ekki kristalnum
fyrir að fara, trébekkir og pítsur og kona sem
þjónaði til borðs með kornabarn á handleggnum.
En Casimiro brýndi raustina þegar hann sagði
frá baráttu sinni við portúgölsk yfirvöld, her-
stjórn, ritskoðun og ýmiss konar eftirlit. Hann
hefur gefið út fjörutíu ljóðabækur, skáldsögur og
ritgerðasöfn, þar eru titlar eins og Handbók um
skrif á byltingartímum, Viðkvæmt föðurland og
hann er forseti Portúgalsdeildar PEN-klúbbsins
sem lítur eftir mannréttindum og tjáningarfrelsi.
Líklega mun hann bráðum skrifa ævisögu sína.
Casimiro sagðist þekkja Thor Vilhjálmsson,
hann ljómaði allur þegar hann talaði um Thor og
sagðist hafa hitt hann hér og þar í gegnum tíðina,
hann nefndi nokkur lönd, nefndi fræga höfunda,
Jorge Luis Borges og hinn og þennan. Og alls
staðar var Thor líka. Thor er einn af tíu uppá-
haldsmönnunum mínum, sagði Casimiro de Brito
og bað fyrir kveðju.
Næsta kvöld, við langborðið, rétti hann mér
servíettu og penna og sagði: Geturðu þýtt þessa
hæku á íslensku? Á servíettuna á veitingastaðn-
um Crystal hafði hann párað:
Foge, borboleta!
Os homens aproximam-se,
os seus exércitos.
Svo var þar líka ensk versjón, til skýringar. Ég
skrifaði:
Flýðu, fiðrildi!
Mennirnir koma
– herir þeirra.
Kannski var þetta ekki besta þýðing veraldar,
ég fékk þrjár mínútur til verksins og ég tala ekki
portúgölsku. En það næsta sem ég vissi var að
Casimiro hafði smellt þýðingunni fyrir neðan
litháíska þýðingu á vefsíðu sem hann hefur komið
upp. Í hvert sinn sem hann hittir höfund frá nýju
landi biður hann um þýðingu á hækunni og nú
skipta málin tugum. Sennilega er það svona sem
gamlir andspyrnumenn breyta heiminum í dag;
netleiðis. Í fullu samræmi við fyrirlesturinn um
hið smáa, að dropinn holi steininn og allt það.
Ég hefði heldur kosið að Thor Vilhjálmsson
hefði þýtt hækuna, en Casimiro gat ekki beðið
eftir því að þeir Thor hittust aftur. Hann bað
bara að heilsa.
Kasmír-maðurinn hvolfir úr sandölum á portú-
galskri strönd. Kannski þerrar hann fætur með
ljóðskreyttum servíettum. Flýðu, fiðrildi. Skrýtið
að deila pítsu með mönnum sem hafa verið í út-
legð.
Sandur í sandölum
» Í hvert sinn sem hann hittir
höfund frá nýju landi biður
hann um þýðingu á hækunni og
nú skipta málin tugum. Senni-
lega er það svona sem gamlir
andspyrnumenn breyta heim-
inum í dag; netleiðis. Í fullu sam-
ræmi við fyrirlesturinn um hið
smáa, að dropinn holi steininn og
allt það.
ERINDI