Morgunblaðið - 02.05.2007, Qupperneq 24

24 MIÐVIKUDAGUR 2. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SPILIN Á BORÐIÐ
Ferð Matthíasar Halldórsson-ar, starfandi landlæknis aðKárahnjúkum hefur orðið til
þess að skýra atburðarásina þar en
ekki að fullu. Það er nauðsynlegt að
þessir atburðir verði skýrðir að
fullu en ekki bara að hluta til.
Landlæknir gefur til kynna, að
það hafi verið ofmælt hjá Þorsteini
Njálssyni lækni að 180 starfsmenn
hafi orðið fyrir áfalli vegna meng-
unar og eitrunar í göngunum fyrir
austan.
Nú er talað um að „fáir tugir
manna“ hafi fengið eitrunarein-
kenni og 8–10 starfsmenn veikzt
vegna loftmengunar.
Hér er mikill munur á. Land-
læknir getur ekki horft fram hjá
þessum mismunandi upplýsingum.
Hann verður að tala skýrt. Og Þor-
steinn Njálsson verður að upplýsa
með hvaða rökum hann nefndi 180
einstaklinga og hvort hann hafi
gengið alltof langt, þegar hann
nefndi þá tölu. Það dugir ekki að
drepa þessu máli á dreif.
Það verður líka að upplýsa hvern-
ig listi með nöfnum 180 einstaklinga
komst í hendur Impregilo. Það hef-
ur ekki verið upplýst. Var listinn af-
hentur og þá af hverju eða var hann
tekinn ófrjálsri hendi?
Það má spyrja hvers vegna nauð-
synlegt er að landlæknir tali skýr-
ar. Ástæðan er í fyrsta lagi sú, að
hingað til hefur almenningur getað
treyst þeim upplýsingum, sem koma
frá fagfólki í heilbrigðiskerfinu.
Getur verið að nú sé svo komið að
það sé ekki hægt að treysta upplýs-
ingum sem koma frá fagmönnum á
þessu sviði? Getur verið að fagmenn
í þessu kerfi séu farnir að taka þátt
í þeim fjölmiðlaleik, sem alltof
margir stunda. Að gefa fjölmiðlum
mismunandi réttar eða rangar upp-
lýsingar og hafa áhrif á umræður
með þeim hætti. Af þessum ástæð-
um verður landlæknir að tala skýrt
og upplýsa hver var fjöldi þeirra
einstaklinga sem urðu fyrir áhrifum
vegna mengunar eða eitrunar í
göngunum.
Í öðru lagi er það nánast fáheyrt í
okkar landi, að gögnum af því tagi
sem hér er um að ræða sé stolið og
komið í hendur aðila, sem hafa
hagsmuna að gæta. Gerðist það í
þessu tilviki? Ef það gerðist hafa
verið tekin hér upp vinnubrögð,
sem við Íslendingar höfum ekki
þekkt fram að þessu. En ef þetta
eru allt ósannindi verður það að
koma fram. Ella liggur það erlenda
fyrirtæki, sem hér er um að ræða,
undir óþolandi ásökunum. Hafi fyr-
irtækið hreinan skjöld hlýtur það að
vera því kappsmál að hið sanna
komi í ljós. Sameiginleg yfirlýsing
fyrirtækisins og heilbrigðisyfir-
valda á Austurlandi var undarleg.
Hvers vegna sameiginleg yfirlýsing,
þar sem staðreyndir málsins komu
ekki fram?
Matthías Halldórsson landlæknir
verður að ljúka þessu máli á þann
veg, sem hinu merka embætti, sem
hann gegnir, sæmir. Hann verður
að leggja spilin á borðið.
MINNI MENGUN – MEIRI SÁTT?
Ísland er smátt og smátt að kom-ast í þá stöðu að hafa upp á
margt að bjóða í baráttu á heims-
vísu gegn vaxandi mengun og út-
blæstri gróðurhúsalofttegunda.
Útflutningur tækni og þekkingar
til virkjunar jarðhita er þegar kom-
inn á rekspöl og þar eru möguleik-
arnir gífurlegir.
Vetnisverkefnið, sem unnið er
hér á landi í samstarfi við ýmis al-
þjóðleg stórfyrirtæki, hefur ekki
skilað jafnáþreifanlegum árangri
og mörgum spurningum er enn
ósvarað áður en hægt verður að
kveða upp úr um að hér verði til
fyrsta vetnissamfélag heims. En
ýmsir áfangar hafa náðst og verk-
efnið lofar að mörgu leyti góðu.
Í byrjun síðasta árs kynnti vís-
indamaðurinn Wallace S. Broecker
hugmyndir sínar hér á landi um að
hægt sé að nema koltvísýring brott
úr andrúmsloftinu og nýta hann
eða binda öðrum efnum, t.d. í jarð-
lögum.
Nú hafa Háskóli Íslands, Orku-
veita Reykjavíkur, Hitaveita Suð-
urnesja og Norðurál tekið höndum
saman um að hefja rannsóknir með
það að markmiði að hrinda þessum
hugmyndum í framkvæmd.
Kristín Ingólfsdóttir, rektor Há-
skóla Íslands, sagði þegar verkefn-
ið var kynnt að um væri að ræða
lítið en veigamikið skref í þá átt að
byggja upp rannsóknir sem gætu
haft „stórkostleg áhrif á tækifæri
iðnaðar til að eflast í sátt við um-
hverfið og náttúruna“. Við sama
tækifæri benti Ragnar Guðmunds-
son, framkvæmdastjóri hjá Norður-
áli, á að með sívaxandi eftirspurn
eftir áli ykist þörfin á góðum meng-
unarvörnum.
Stórar verksmiðjur eru umdeild-
ar af ýmsum ástæðum, en ein sú
veigamesta nú um stundir er mikil
losun koltvísýrings og annarra
gróðurhúsalofttegunda, sem ýta
undir hlýnun loftslags. Fyrir bæði
orkufyrirtækin og stóriðjufyrirtæk-
in er hér mikið í húfi. Takist að
þróa tækni til að draga stórlega úr
þessari mengun, eða jafnvel nýta
koltvísýringinn sem auðlind er auð-
vitað stuðlað að meiri sátt um
þessa umdeildu atvinnugrein.
Hagnýting nýrrar tækni af þessu
tagi gefur bæði færi á að skapa um-
hverfisvænni stóriðju hér á landi
og ef vel tekst til, að flytja út þá
tækni og þekkingu, sem hér verður
til. Það er rétt hjá Guðlaugi Þór
Þórðarsyni, stjórnarformanni OR,
að vilji Ísland áfram vera í fremstu
röð í nýtingu umhverfisvænnar
orku þarf að leggja mikla áherzlu á
rannsóknir og þróun. Sú uppbygg-
ing virkjana og stóriðju, sem fram-
undan er, gefur færi á slíkum rann-
sóknum.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
H
átíðahöld á frídegi
verkalýðsins 1. maí
voru með hefð-
bundnum hætti í
gær víða um land. Í
Reykjavík var farin kröfuganga frá
Hlemmi og niður Laugaveg.
Lúðrasveit verkalýðsins og lúðra-
sveitin Svanur léku fyrir göngunni,
sem endaði á Ingólfstorgi þar sem
útifundur var haldinn.
Verkalýðsfélögin í Reykjavík,
Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja, Bandalag háskólamanna,
Kennarasamband Íslands og Iðn-
nemasamband Íslands, stóðu sam-
eiginlega að hátíðahöldunum, sem
haldin voru undir kjörorðinu
Treystum velferðina. Ávörp fluttu
Grétar Þorsteinsson, forseti Al-
þýðusambands Íslands, Kristín Á.
Guðmundsdóttir, formaður Sjúkra-
liðafélags Íslands, og Hjördís Rós
Egilsdóttir, formaður Iðnnema-
sambandsins.
Í ávarpi fulltrúaráðs verkalýðs-
félaganna í Reykjavík segir meðal
annars: „Á tímum aukins misréttis
og vaxandi ójafnaðar í tekjuskipt-
ingu þjóðarinnar er mikilvægt að
launafólk snúi bökum saman til að
bæta kjör launafólks og vinna að
því að útrýma fátækt í landinu. Yf-
ir 5000 börn á Íslandi lifa undir fá-
tæktarmörkum. Bilið milli ofur-
launamanna og þeirra sem lifa á
almennum launakjörum breikkar
stöðugt.Þeir sem hafa lifibrauð sitt
af fjármagnstekjum búa við allt
aðra skattlagninguen almennt
launafólk. Þetta misrétti í launa- og
skattamálum verður að uppræta.
Gera þarf stórátak í að bæta kjör
aldraðra og öryrkja sem setið hafa
eftir í kaupmáttar þróun und-
angenginna ára. Mikilvægt er að
draga úr tekjutengingu bóta,
skatta á lífeyrisgreiðslur þarf að
samræma við skatta á fjármagns-
tekjur. Það er krafa dagsins að fá-
tækt verði útrýmt í einu ríkasta
landi veraldar. Forsendur kröftugs
efnahagslífs er jöfnuður í þjóð-
félaginu og styrk velferðarþjón-
usta. Misrétti í tekjuskiptingu og
kjaramálum er böl sem er brýnt að
stemma stigu við.“
Grétar Þorsteinsson, forseti
ASÍ, sagði í ávarpi sínu að í yf-
irskrift dagsins „Treystum velferð-
ina“ fælist að við byggjum við vel-
ferð hér á landi, en í þeim fælist
jafnframt að það þyrfti að gera
betur og sumt miklu betur.
„Því er stundum haldið fram að
velferðarkerfi séu dýr. Sumir
stjórnmálamenn finna þeim flest til
foráttu og telja velferðarkerfi að
norrænni fyrirmynd ekki eft-
irsóknarverð. Þeir hinir sömu
halda því gjarnan fram að slík kerfi
hamli framförum og sjálfsbjarg-
arviðleitni. Það vantar hvatann er
stundum sagt. Því er jafnframt
haldið fram að með áherslu á vel-
ferðina verði samfélög ófær um að
taka þátt í þeirri samkeppni og
áskorunum sem fylgja hnattvæð-
ingunni. En er það nú svo, góðir fé-
lagar? Svarið er einfaldlega nei.
Staðreyndirnar tala sínu máli. Þær
sýna okkur að þau samfélög sem
hafa velferðarhugsjón verkalýðs-
hreyfingarinnar að leiðarljósi, eru
þau samfélög sem farnast best.
Þetta eru þau samfélög sem hafa
skapað íbúum sínum mesta al-
menna velferð og lífsgæði. Á sama
tíma eru þetta þau samfélög – nor-
rænu velferðarsamfélögin – sem
hafa reynst best búin undir fram-
tíðina. Þau eru best búin undir þá
samkeppni sem fylgir hnattvæð-
ingunni. Þau eru best undir það
búin að taka á þeim ógnum sem
fylgja henni. Og þau eru best undir
það búin að notfæra sér þau tæki-
færi sem fylgja hnattvæðingunni,“
sagði Grétar meðal annars í ávarp-
inu.
Hann benti síðan á að norrænu
velferðarsamfélögin einkenndust af
góðri menntun fyrir alla, af jöfnuði
og jafnrétti og af traustum rétt-
indum launafólks. „Þetta er sá
grunnur sem þjóðfélag þarf að
byggja á til að takast á við þau úr-
lausnarefni sem nútímasa
standa frammi fyrir. En e
mynd sem ég var að draga
„Það þarf að gera
Akureyri Fjölmenn kröfuganga fór frá Alþýðuhúsinu að Sjallan
ganga var ekki á Akureyri í fyrra, en ákveðið var að sleppa henn
Hátíðahöld 1. maí, á verkalýðsdaginn, voru með hefðbun
Morgunblaðið
Í forystu Grétar Þorsteinsson, forseti Alþýðusambands Íslands,
göngunni í miðborg Reykjavíkur. Hann var aðalræðumaður dag
Morgunblaðið
Ingólfstorg Fólk á öllum aldri tók þátt í kröfugöngu um land all
mynd var tekin af móður með son sinn á Ingólfstorgi í Reykjavík