Morgunblaðið - 03.05.2007, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 3. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
24. APRÍL sl. skrifuðu þeir Ólafur
Ólafsson, formaður Landssambands
eldri borgara (LEB) og Einar Árna-
son hagfræðingur grein í Morg-
unblaðið undir heitinu „Sýndarveru-
leiki stjórnarsinna“. Þar segja þeir
að þó að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
kynnt tillögur, sem „skili einhverju“
til eldri borgara, hafi í
engu verið tekið undir
megináherslur LEB.
Tillögur Sjálfstæð-
isflokksins urðu til á 6
fundum, sem 4 þing-
menn flokksins áttu
með fulltrúum LEB.
Tilgangur fundanna
var að finna leiðir til að
bæta stöðu þeirra aldr-
aðra sem verst væru
settir fjárhagslega en
líka að bæta stöðu
aldraðra almennt og að
taka á skerðingum
þeirra sem vilja og geta unnið eftir
að hefðbundinni starfsævi er lokið.
Á fundum okkar voru 5 tillögur
LEB ræddar ýtarlega.
1. Veruleg hækkun grunnlífeyris
Með hliðsjón af markmiðum um
að bæta hag þeirra sem verst eru
settir var þessi leið ekki talin góður
kostur. Hún myndi kosta mikið
skattfé sem rynni m.a. til fólks með
háar greiðslur úr lífeyrissjóði. Þann-
ig myndu t.d. margir þeirra 800
aldraðra, sem eru með meira en 300
þ.kr. á mánuði í lífeyri frá lífeyr-
issjóði njóta slíkrar hækkunar þar
sem lífeyrir frá lífeyrissjóði skerðir
ekki grunnlífeyri.
2. Hækkun á lífeyri til samræmis
við framfærslukostnað
Þessi tillaga er lítt skiljanleg þar
sem hún er þegar uppfyllt og miklu
meira en það. Allur lífeyrir frá líf-
eyrissjóðum hækkar eins og verðlag
og lífeyrir frá Tryggingastofnun hef-
ur hækkað mjög mikið umfram verð-
lag.
3. Hækkun á skattleysismörkum í
142 þ.kr. á mánuði.
Þetta er krafa um breytingar á
tekjuskattskerfinu og gildir eðli
máls samkvæmt fyrir alla lands-
menn og getur ekki gilt fyrir aldraða
eina. Skattleysismörkin hafa hækk-
að síðustu ár með lækkun skattpró-
sentu um 3% og stórhækkun per-
sónuafsláttar. Einnig hefur
svokallaður „hátekjuskattur“ verið
aflagður sem og eignaskatturinn
(sem áður fyrr var kallaður „ekkna-
skattur“ af LEB og var lengi meg-
inbaráttumál félagsins að lækka).
4. Frítekjumark fyrir lífeyri frá
lífeyrissjóði
Þessi tillaga LEB kostar mjög
mikið skattfé og kæmi öllum sem fá
lífeyri úr lífeyrissjóði
til góða. Líka þeim sem
hafa mjög góðan líf-
eyri. Þessi aðgerð
myndi hins vegar ekki
gagnast þeim öldruðu
sem hafa lítinn eða
engan rétt til lífeyris
frá lífeyrissjóði
5. Lífeyrir frá lífeyr-
issjóðum verði skatt-
aður sem fjármagns-
tekjur
Í grein, sem birtist
hér í Morgunblaðinu
17. apríl sl. sýni ég
fram á að þessi tillaga er órökrétt,
óréttlát og ófélagsleg. Þeir sem hafa
hæstan lífeyri úr lífeyrissjóði nytu
þessa í ríkum mæli en þeir sem hafa
lítið sem ekkert nytu einskis. Er öld-
ungis ótrúlegt að einhver skuli halda
svona makalausri tillögu á lofti.
Það vekur athygli að þessar hug-
myndir LEB nema kannski sú
fyrsta bæta hag þeirra sem hafa góð
lífeyrisréttindi en nýtast ekki þeim
sem eiga lítinn rétt í lífeyrissjóði, en
þeir eru af flestum taldir verst sett-
ir.
Niðurstaða þessara skoð-
anaskipta við fulltrúa FEB voru þær
þrjár leiðir sem Geir H. Haarde
gerði að kosningaloforðum Sjálf-
stæðisflokksins.
A. Að skerðing á tekjutryggingu
almannatrygginga verði lækkuð úr
tæpum 40% í 35% en þessi skerðing
var lækkuð úr 45% frá 1. jan. sl.
B. Að ríkissjóður tryggi að enginn
fái minna en 25 þ.kr. á mánuði úr líf-
eyrissjóði.
C. Að sátt sé um að þeir sem eru
70 ára eða eldri fái bætur frá TR
óskertar vegna atvinnutekna.
Þessi loforð mun Sjálfstæðisflokk-
urinn að sjálfsögðu efna svo fljótt
sem auðið er ef hann verður aðili að
ríkisstjórn.
Ólafur og Einar gera lítið úr lækk-
un skerðinga þó að það hafi verið
baráttumál LEB lengi. Þeir félagar
eru heldur ekki ánægðir með að þeir
sem orðnir eru 70 ára megi vinna án
skerðingar. Betra væri að þetta gilti
frá 67 ára aldri segja þeir!
Kjarnastykkið í loforðum Sjálf-
stæðisflokksins er að tryggja öllum
að lágmarki 25 þ.kr. úr lífeyrissjóði
en það kemur um 10 þúsund eldri
borgurum til góða. Þeim sem verst
eru settir. Það vekur athygli að þeir
félagar gera líka lítið úr því og segja
að það gefi nú ekki nema 7.500 kr.
eftir skerðingar og skatta. (Rétta
talan er 8.419 á mánuði með 35%
skerðingunni!) Það lá alltaf fyrir að
þessi upphæð ylli skerðingu á tekju-
tryggingu og heimilisuppbót þeirra
sem búa einir. Þá lá líka fyrir að hún
yrði skattlögð eins og allar aðrar
tekjur landsmanna. En þessi breyt-
ing ásamt minni skerðingum mun
engu að síður hækka lægstu laun
þeirra sem búa einir úr 127 þ.kr. í
140 þ.kr. á mánuði (113 þ.kr. í 122
þ.kr.). Allar tölur fyrir skatt. (Í sviga
eftir skatt.) Sambærilegar tölur fyr-
ir hvort hjóna hækka úr 103 þ.kr. í
120 þ.kr. (99 þ.kr. í 109 þ.kr.)
Lægstu samanlagðar tekjur hjóna
verða því 240 þ.kr. í stað 206 þ.kr.
núna. Í þessu sambandi er rétt að
benda á að lægstu laun eru um 125
þ.kr. fyrir skatt eða 106 þ.kr. eftir
frádrætti.
Breytingin mun einnig hækka
lægstu tekjur þeirra sem njóta vasa-
peninga á sjúkrastofnun úr 29 þ.kr.
á mánuði í 43 þ.kr.
Þrátt fyrir þessar neikvæðu und-
irtektir þeirra félaga, sem koma mér
verulega á óvart, vonast ég til að
geta unnið áfram með fulltrúum
eldri borgara að bættum kjörum
þeirra.
Veruleiki aldraðra
Pétur H. Blöndal svarar
grein Ólafs Ólafssonar
og Einars Árnasonar
»Hugmyndir LEBbæta hag þeirra,
sem hafa góð lífeyr-
isréttindi en nýtast ekki
þeim sem eiga lítinn rétt
í lífeyrissjóði en þeir eru
verst settir.
Pétur H. Blöndal
Höfundur er alþingismaður.
Í STAKSTEINUM Morg-
unblaðsins 25. apríl 2007 er Detti-
foss nefndur „vatnsmesti foss
Evrópu“. Það er ekki rétt. Þessa
sömu vitleysu í auglýsingapésa,
ætluðum erlendum ferðamönn-
um, sem m.a. Flugleiðir stóðu að,
leiðrétti ég við fyrirtækið fyrir um
12 árum. Dettifoss er ekki einu
sinni vatnsmesti foss á Íslandi,
hvað þá í allri Evrópu. Selfoss er
vatnsmesti foss á Íslandi. Veru-
lega vatnsmeiri en Dettifoss.
Ef menn hafa gaman af lýsing-
arorðumm í hástigi geta þeir kall-
að Dettifoss tilkomumesta, hrika-
legasta eða jafnvel tröllslegasta
foss Evrópu. Þar er um að ræða
persónulegt mat hvers og eins.
Vatnsrennsli um fossa er hins-
vegar mæld stærð sem tilgangs-
laust er að deila um.
Jakob Björnsson
Athugasemd um Dettifoss
Höfundur er fv. orkumálastjóri.
TRYGGINGASTOFNUN rík-
isins er miðstöð þess velferð-
arkerfis sem íslenska þjóðin býr
við. Það er fagnaðarefni að mál-
efni almannatrygginga hafa verið
mjög í sviðsljósinu
undanfarið. Á það
jafnt við um málefni
öryrkja og aldraða.
Okkur sem störfum
hjá Tryggingastofnun
kemur umræðan þó
stundum spánskt fyr-
ir sjónir því gagnrýni
á lög og reglugerðir
sem Alþingi og ráð-
herrar setja beinast
oft og tíðum að stofn-
uninni og starfsfólki
hennar.
Okkur starfs-
mönnum Trygg-
ingastofnunar er falið að sýsla
með almannafé fyrir göfug mark-
mið sem byggjast á grundvall-
argildum um réttindi almennings
og samhjálp og okkur er í mun að
vanda til verka. Það er hlutskipti
mitt og minna starfsmanna að
framkvæma þau lög og reglugerð-
ir sem gilda í landinu og sett eru á
vettvangi stjórnmálanna. Það er
vissulega oft erfitt, en með lögum
skal land byggja.
Starfsmönnum Tryggingastofn-
unar er ætlað að túlka þessi lög og
reglugerðir sem í framkvæmd
geta verið flókin fyrirbæri. Þau
fyrirmæli hefi ég gefið til starfs-
fólks míns að viðskiptavinirnir;
aldraðir, sjúkir og fatlaðir, njóti
alltaf vafans. Gengið
verði eins langt og
unnt er til að fólkið
fái fyllstu greiðslur.
Stofnunin hefur í
þjónustu sinni fært og
áhugasamt starfsfólk,
lögfræðinga sem þjón-
usturáðgjafa, sem
vinnur gott starf á
hverjum degi. Það
starf lýtur fyrst og
fremst að því að
tryggja rétt þeirra
þúsunda sem njóta
starfa þeirra.
Hjá Trygg-
ingastofnun er höfð í heiðri sú
grundvallarregla laganna að allir
hafi sama rétt. Allir fái sömu af-
greiðslu, sambærilega þjónustu og
að engum sé mismunað. Að víkja
frá þeirri reglu býður heim hættu
á klíkuskap og annarri spillingu.
Daglega eru hundruð mála af-
greidd og ekki fer hjá því að fyrir
kemur að einstaklingar una ekki
niðurstöðunni. Þá bendum við
fólki á að kæra til óháðrar úr-
skurðarnefndar. Séu menn ekki
ánægðir með úrskurð hennar geta
þeir leitað til dómstóla. Í starfi
okkar rís þó hærra að sífellt ber-
ast okkur þakkir fyrir góða þjón-
ustu, þótt slíkt rati sjaldan í fjöl-
miðlana.
Undirrituðum er það fullljóst að
tímabært er að gera endurbætur á
almannatryggingum. Ég er ekki
einn um þá sýn. Málflutningur
aldraðra og öryrkja hefur ýtt svo
við hinni pólitísku umræðu núna
að allir stjórnmálaflokkar hafa á
stefnuskrá sinni að gera betur.
Ég fagna hverri viðleitni sem
fram kemur um að efla og styrkja
almannatryggingar.
Í aðdraganda kosninganna sem í
hönd fara verður spennandi að
fylgjast með framvindu umræðu
stjórnmálamanna um hvaða laga-
breytingar þeir hyggjast gera á
almannatryggingum. Það er von
mín að hvar í flokki sem þeir eru
séu þeir samstiga um að vilja gera
betur og að næsta ríkisstjórn vinni
ötullega að því að koma á sátt um
almannatryggingar á Íslandi.
Almannatrygging-
ar á allra vörum
Karl Steinar Guðnason telur
tímabært að gera endurbætur
á almannatryggingum
»Hjá Tryggingastofn-un er höfð í heiðri sú
grundvallarregla lag-
anna að allir hafi sama
rétt og njóti sambæri-
legrar þjónustu.
Karl Steinar
Guðnason
Höfundur er forstjóri
Tryggingastofnunar ríkisins.
LANDNÁMA segir frá því að
Þórður skeggi nam land í Lóni, milli
Jökulsár og Lónsheiðar, en flutti um
áratug síðar og reisti bú á Skeggja-
stöðum í Mosfellssveit. Þórður seldi
Lónlönd Úlfljóti er lög flutti út hing-
að. Ekki er sagt í Landnámu hvað
langt inn til landsins landnám Þórðar
náði, líklegt að hann
hafi ekki talið þörf á að
helga sér land, langt inn
á torfær fjöll og heiðar,
nóg væri landrýmið á
láglendinu.
B.Melsteð segir í sín-
um ritum að landnáms-
menn hafi numið land
milli fjalls og fjöru, þau
orð eiga mjög vel við
landslag í Lóni.
Eftir að landnámsöld
lauk, gat enginn helgað
eða eignað sér land um-
fram það sem þá hafði
verið gert. Gilti það líka
um biskupa og lög-
menn. Stafafells er ekki
getið í Landnámu, bú-
seta þar virðist skv.
heimildum ekki hefjast
fyrr en eftir að Land-
námsöld lýkur og ekki
verið býli landnáms–
eða goðorðsmanns.
Þórður skeggi Hrapps-
son varð forfaðir nokk-
urra biskupa, margra
goðorðsmanna og höfð-
ingja á þjóðveldisöld. Þ.á m. voru
bræðurnir Gizur biskup og Teitur
skólameistari í Haukadal, fóstri Ara
fróða. Saga Þórðar hefur verið al-
kunn þjóðveldismönnum. Geð-
vonskulegir og gremjufylltir út-
úrsnúningar um eldstæði og kvígur,
eiga því síst við um landnám Þórðar
skeggja. Allt tal um ósvífnar kröfur
fjármálaráðherra lýsir vel vanþekk-
ingu landakröfumanna á þjóð-
lendulögunum og viðfangsefni þeirra.
Lítil hjálp í því, að grípa til skamm-
askætings þegar heimildir skortir.
Árið 1630 brann Skálholtsstaður
að köldum kolum, brann þá allt bóka-
og skjalasafn biskupsstólsins, þ.á.m.
máldagafrumrit og margvísleg önnur
skjalleg verðmæti. Skálholtsbiskup
var kjörinn á Alþingi árið 1638. Árið
1641 fór biskup í vísitasíuferð um
Austurland; kom þá í Stafafell og tók
út eignir staðarins. Meðal annars
eignaði biskup staðnum Víðidal. Ekki
kemur fram við hvaða heimildir bisk-
up styðst. Nokkuð víst er, að hann
hefur ekki sótt heimildir um 400 km²
,,landeign" Stafafells í Vilchins- eða
Gíslamáldaga (afrit). Getur verið að
heimildamaður biskups hafi verið
Stafafellsprestur, viljað gera almenn-
ing (afréttarland) að eignarlandi, inn-
heimta beitartolls hafi freistað?
Það er með ólíkindum og hörmu-
legt, að afkomendur leiguliða og kot-
bænda, sem voru um aldir kúgaðir af
kirkju- og konungsvaldi, skuli leita
stuðnings við landakröfur í geðþót-
tagerningum frá myrkum síðmið-
öldum og krefjast þess að lögleys-
ugerningar séu löghelgaðir af
Hæstarétti Íslands eða Mannrétt-
indadómstólnum. Þær kröfur lýsa
mikilli vanvirðingu við minningu
þeirra, sem voru um aldir leiksoppar
kúgunaraflanna.
Trúlega mun það koma dómurum
Mannréttindadómstólsins spánskt
fyrir sjónir, að kaupandi Stafafells
semur nýtt landamerkjabréf jarð-
arinnar árið 1914, árið eftir að hann
kaupir jörðina! Það landamerkjabréf
segja landakröfumenn að sanni
landamerki Stafafells. Hæstiréttur
eigi bara að samþykkja og staðfesta
þá ,,sjálfsafgreiðslu". Ólíklegt að
bændur véfengdu það sem Stafafells-
prestur sagði vera rétt-
hermi um landamerki,
m.a.s. með tilvísun í
biskupsgerninga.
Þekkt er kenningin um
að rangfærslur verði að
rétthermi með nægum
endurtekningum. Er
landamerkjalýsing á
um 400 km² lands, að
stærstum hluta annað
en heimatilbúinn skáld-
skapur Stafafells-
presta? Hugsanlega
ímyndum í góðri trú.
Ekki hafði ráðherra
landamerkjabréfið frá
1914, fyrir augum þeg-
ar hann undirritaði
kaupbréfið árið 1913 og
spurning hvort hann
hafi gert sér sérstaka
grein fyrir því, að hann
væri að samþykkja sölu
á um 400 km² af Íslandi
á aðeins 25000 krónur.
Ódýrt myndi Ísland allt
samkvæmt þeirri verð-
lagningu. Hefur ein-
hver villst af leið vegna
heimildaskorts í langri leit að landa-
merkjum sem aldrei hafa verið til?
Vonandi er það ekki ágirnd eða
skortur á hógværð sem ræður för í
landakröfunum.
Skáldskapur þó góður sé, verður
ekki að staðreynd þó hann sé kynnt-
ur fyrir dómstólum sem stórisann-
leikur. Ekki frekar en ránsfengur
verði að heiðvirtu góssi sem hægt er
að selja á markaði, þó ræningjarnir
komi sér saman um skiptingu gróð-
ans. Eða að bændur komi sér einhliða
saman um landamerki í almenn-
ingum, þá verður það samkomulag
ekki óskeikull og ævarandi sann-
leikur um þau mörk, þó þinglýst séu.
Slíkt ráðabrugg er lögbrot skv. Jóns-
bók, hverrar ákvæði um úrskurð
marka milli almenninga og eign-
arlanda, voru í gildi í meira en sex
aldir.
Geta eigendur Stafafells ekki vel
við dóm Hæstaréttar unað? Fá með
þeim dómi viðurkenndan eignarrétt
að meir en tíföldu því landsvæði, sem
fyrstu ábúendum Stafafells hefur að
líkindum nokkurn tíma komið í hug
að eigna sér. Eru eigendurnir ekki
fullsæmdir af þvílíku landflæmi?
Engin rök eru fyrir nýju landnámi
í Lóni, eða annars staðar þar sem
landakröfumenn segja án nokkurra
heimilda, einkaeign sína almenninga,
svo nemur hundruðum, jafnvel þús-
undum km² af Íslandi.
Hvað er það eiginlega sem landa-
kröfumenn óttast, ef þeir hafa lögleg-
ar heimildir fyrir meintum eign-
arlöndum?
Í Hæstarétti Íslands gildir ekki
reglan um Jón og séra Jón, það á líka
við um Mannréttindadómstólinn í
Strassborg.
Landnám í Lóni
Hafsteinn Hjaltason skrifar um
landnám og eignarrétt í Lóni
Hafsteinn Hjaltason
»Ekki hafðiráðherra
landamerkja-
bréfið frá 1914,
fyrir augum
þegar hann und-
irritaði kaup-
bréfið árið
1913.
Höfundur er vélfærðingur.