Morgunblaðið - 29.08.2008, Blaðsíða 26

26|Morgunblaðið
Stoðkerfisvandamál virðaststundum meiri vandamálumhverfisins en stoðkerf-isins,“ segir Lilja Ingv-
arsson, yfiriðjuþjálfi á Reykja-
lundi.
„Til dæmis má oft rekja bak-
verk eða vöðvabólgu til umhverf-
isþátta, bæði á vinnustað og
heimavið. Óþægilegir stólar eru
augljós dæmi, en margt fleira í
okkar daglega umhverfi hefur
áhrif á skrokkinn.“
Lilja segir áríðandi að húsgögn
og innréttingar séu í samræmi við
líkamsbyggingu þeirra ein-
staklinga sem nota hlutina.
Spjallið við Lilju fer fram á
Reykjalundi og það vekur athygli
að í vinnustofu vistmanna er fjöl-
breytt úrval af stólum.
„Það er engin tilviljun,“ segir
Lilja. „Skjólstæðingar okkar eru
af öllum stærðum og gerðum, því
höfum við markvisst og meðvitað
stólana svona ólíka.“
Lilja bendir á að þetta sjón-
armið eigi undir högg að sækja á
sumum vinnustöðum: „Það þykir
ekki mjög smart að hafa mismun-
andi gerðir af stólum! En sem bet-
ur fer eru flestir vandaðir stólar
með mörgum stillingarmögu-
leikum, þannig að sami stóllinn
getur hentað fyrir marga, burtséð
frá því hvernig líkamsbyggingin
er. En það er ekki algilt og fólk
hefur misjafnar þarfir.“
Nauðsynlegt að máta
Að sögn Lilju veljum við okkur
stól eins og skó – með því að
máta: „Það er áríðandi að prófa
stólinn og kanna hvort hann veitir
góðan stuðning við mjóbak og
undir lærin. Lengd setu þarf að
nokkuð nákvæm, um það bil þver-
handarbil frá hnésbót. Það er hins
vegar matsatriði hvort fólk kýs að
hafa arma á stólnum sínum eða
ekki, fer eftir því hvað hentar.
Dýrustu stólarnir eru ekki alltaf
þeir bestu, þótt vissulega sé hent-
ugt að hafa marga stillingarmögu-
leika. Aðalmálið er hvað passar
mér og minni líkamsbyggingu.
Það getur verið tímafrekt verk-
efni að velja sér stól, maður þarf
að fara í margar búðir og setjast í
þá alla, en það leynir sér ekki
þegar maður finnur þann rétta –
alveg eins og þegar maður smellur
í góðan skó.“
Góð rúm mikilvæg
Maðurinn eyðir þriðjungi æv-
innar í rúminu og því er aug-
ljóslega mikilvægt að velja sér
rúm af kostgæfni. „En það er
vandi að velja rétt rúm,“ segir
Lilja „Maður þarf helst að prófa
það fyrst, en því miður er hvergi
hægt að fá að sofa yfir nótt í
neinni verslun! Það er hins vegar
um að gera að vera ófeiminn í
búðinni, leggjast upp í rúmið og
bylta sér svolítið – finna hvernig
stuðning maður fær. Sumar versl-
anir bjóða upp á þá þjónustu að
taka mynd af hryggnum á meðan
legið er til að skoða hvernig dýnan
þrýstir á. Það er um að gera að
nota sér þessa þjónustu og aðra
þá ráðgjöf sem í boði er.“
Lilja telur ekki að ein gerð af
dýnu sé annarri betri. Það fari
eftir smekk: „Í rauninni er mjög
einstaklingsbundið hvað fólki
hentar. Sumir vilja svampdýnur,
aðrir gormadýnur og það er mis-
munandi hvernig fólki líkar við
svokallaðar „geimfaradýnur“, sem
laga sig þétt að líkamanum. Sum-
um finnst þær frábærar, öðrum
líður eins og þeir séu fastir og
geti sig hvergi hreyft. Fólk verður
einfaldlega að þreifa sig áfram.
Hjón þurfa að vanda sig sér-
staklega, því yfirleitt er maðurinn
þyngri en konan og þarf þar með
harðari dýnu – meiri stuðning.
Núorðið eru rúm með tvöföldu
kerfi algeng, undirdýna og yf-
irdýna. Slíkt hentar vel fyrir hjón.
Þá eru undirdýnurnar tvær og
misharðar, en síðan ein sameig-
inleg yfirdýna. Með þessu móti
fæst mismunandi sveigjanleiki.“
Koddi undir höfuðið
En hvernig á að velja kodda?
„Þar sýnist og sitt hverjum.
Sumir segja að mikið formaðir
koddar séu bestir, öðrum þykja
bestir þessir gömlu góðu dúnkodd-
ar, sem hægt er að vöðla saman og
hafa nákvæmlega eins og manni
hentar. Þegar við sofum ættum við
helst að geta haft hryggjarsúluna
beina, í hlutlausri stöðu. Ef við
liggjum á bakinu ætti koddinn að
styðja vel við hálsinn, því hálslið-
irnir eru í sveig og því þarf svolít-
inn stuðning þar undir. Á hlið þarf
koddinn að vera í um það bil axla-
breidd til að ná beinni stöðu. Dún-
koddar geta veitt þennan stuðn-
ing, en þá má koddinn ekki ná
niður fyrir axlir, þá getur mynd-
ast sveigja á hryggnum.
Fæst okkar nota marga kodda,
en það geta verið ástæður fyrir
því að fólk vilji eða þurfi að hafa
hærra undir höfðinu, eins og til
dæmis bakflæði, sem er gífurlega
algengt í dag. Þá líður mönnum
betur að sofa með hærra undir
höfði. Hins vegar borgar sig ekki
að keyra sig upp með koddum, því
þeir gefa eftir og þá er hætt við
að líkaminn lendi í vondri stöðu.
Betra að leysa málið á annan hátt,
til dæmis með því að setja kubb
undir endann á rúminu til að
hækka höfðalagið eða með svamp-
fleyg sem settur er ofan á dýnuna
og nær alveg niður að mjöðmum.“
Innréttingar í réttri hæð
Stóla, rúm og kodda getur mað-
ur mátað og valið eftir hent-
ugleikum, en það sýnist ekki vera
eins einfalt þegar um stærri ein-
ingar er að ræða – til dæmis eld-
húsinnréttingar.
„Það er rétt, maður sem er 190
sentímetrar á hæð þarf aðra borð-
hæð en sá sem er 170,“ segir
Lilja.
„En það er ýmislegt hægt að
gera án mikils tilkostnaðar,“ bætir
hún við.
„Margir eru með eldhúsinnrétt-
ingar með misháum borðum. Það
er ein leið. Önnur leið væri að fara
milliveg í innréttingu og nota
þykkt skurðarbretti fyrir hinn há-
vaxna og niðurfellingu fyrir hinn
lágvaxna – fórna til dæmis einni
skúffu og útbúa lægra vinnuborð.
Þótt hönnun sé miðuð við með-
almanninn er alltaf nokkur sveigj-
anleiki. Sökkul má hafa misháan
og borðplötur í mismunandi þykkt.
Þarna má ef til vill finna þá sentí-
metra sem vantar, til eða frá.“
Lilja segir að fólk sé í auknum
mæli farið að huga að þessu, en þó
vanti upp á að menn séu vakandi
fyrir einföldu lausnunum.
Valdsvið tölvunnar
Tölvan hefur gjörbreytt lífi nú-
tímamannsins, yfirleitt til hins
betra, vonandi, en ekki alltaf. Lilja
segir að margvísleg vandamál í
stoðkerfinu megi rekja til tölvu-
notkunar.
„Bæði það sem kallast mús-
armein og eins vöðvabólgu í öxlum
og baki.“ Lilja bendir á fyr-
irbyggjandi ráð: „Það skiptir máli
hvernig við staðsetjum okkur við
tölvuna. Gott er að breyta vinnu-
stöðunni reglulega, hækka og
lækka sætið eða borðið ef hægt
er. Þá er gott að gera hlé á
vinnunni reglulega og taka nokkr-
ar léttar æfingar. Í því sambandi
má benda á svokallaðar „hléæf-
ingar“, en það eru teygjuæfingar
sem prófessor Karen Jacobs iðju-
þjálfi hefur sett saman sér-
staklega í því skyni að nota við
tölvuna. Æfingarnar eru upp-
haflega gerðar fyrir börn og ung-
linga, en henta öllum aldurs-
hópum. Forriti með æfingunum er
hægt að hlaða frítt niður af netinu
á vef Lýðheilsumiðstöðvar (lyd-
heilsustod.is).
Gætið ykkar á fartölvunum
Fartölvurnar eru sérstaklega
varasamar, því þar erum við að
vinna á minna lyklaborði, og svo
er algengt að ungdómurinn taki
tölvuna með sér upp í rúm og liggi
þar í einhverju kuðli. Ungt fólk og
unglingar eru með stoðkerf-
isvanda af þessum sökum.“
Lilja vekur athygli á að í lok
september stendur Iðjuþálfafélag
Íslands fyrir svokölluðum
skólatöskudögum.
„Það þarf að huga vel að því að
krakkarnir hafi ekki of þungar
töskur né beri þær bara á annarri
öxlinni,“ segir hún.
Einnig kom fram í máli Lilju að
þeir sem dvelja á Reykjalundi
eiga kost á að sækja námskeið í
streitustjórnun og slökun.
„Það námskeið er flestum til
mikils gagns,“ segir Lilja að lok-
um.
Morgunblaðið/Valdís Thor
Yfiriðjuþjálfi Lilja Ingvarsson hef-
ur mikla reynslu af að ráð fólki
heilt um umhverfi sitt.
Tölvan Hún hefur mikil áhrif á heilsufar Íslendinga um þessar mundir.
Fartölvan Mikilvægg er að sitja vel og þægilega þegar unnið er í fartölvu.
Eins og að
máta skó
„Stoðkerfisvandamál virðast stundum meira vanda-
mál umhverfisins en stoðkerfisins,“ segir Lilja Ingv-
arsson iðjuþjálfi. Hún gefur hér góð ráð til að bæta
umhverfi okkar á heimilum og vinnustað.
Innréttingar Ýmislegt er hægt að gera svo þær passi sem flestum
  

 
 
  
   


 
 

        
 !  """#$%&'()&*)+)#),
    
     
  
 
 - .  Sækjum styrk
í íslenskt náttúruafl!
www.sagamedica.is
Aukin orka
og sjaldnar kvef
1100 ára reynsla af notkun
ætihvannar fær› til
nútímans.
Fæst í lyfja- og heilsuvöruverslunum