Morgunblaðið - 26.11.2008, Síða 18

18 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 2008
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
„MÉR líður vel með það. Það er gott
að geta farið að vinna við það sem
maður hefur menntað sig til og geta
gert það á eigin forsendum,“ segir
Skúli Guðbjarnarson, náttúrufræð-
ingur og kennari. Hann keypti eign-
ir fiskeldisstöðvar á Lambanes-
reykjum í Fljótum fyrir tveimur og
hálfu ári og er að hefja eldi á bleikju.
Skúli telur að ýmsir möguleikar
séu í fiskeldinu. „Nokkur smærri
fyrirtæki hafa staðið erfiðleikana af
sér. Þau framleiða lítið en gera það
vel og fólkið lifir á því. „Í þessum
mönnum felst von fyrir fiskeldið, að
mínu mati,“ segir Skúli.
Hann hyggst fara þessa leið í sín-
um rekstri. Byrja smátt og ná tökum
á eldinu og safna í varasjóð vegna
hugsanlegra skakkafalla, áður en
farið er út í mikla stækkun. „Þegar
menn hafa viljað stækka ört hefur
orðið að gera það með miklum lán-
tökum. Það verða líka áföll í fiskeldi.
Menn verða því að sýna mikla ráð-
deildarsemi og nota góðu árin til að
safna í sjóði til þeirra mögru. Þegar
það er komið er í lagi að stækka við
sig,“ segir hann.
Hætti í fiskeldinu
Skúli fór til Noregs 1984 til að
læra fiskeldi. Lagði hann stund á
náttúrufræði í Björgvin. Hann
komst í sumarvinnu hjá frumherjum
í eldi sjávarfiska í Noregi og vann
meðal annars við sandhverfu og lúðu
með góðum árangri. Hann fékk
vinnu við þetta að námi loknu.
Þegar heim var komið vann hann
um tíma við bleikjueldi hjá fiskeld-
isstöð í Tálknafirði. Þar stóð hann
fyrir tilraun með eldi á sandhverfu.
Flutt voru inn hrogn frá Frakk-
landi. Klakið gekk vel en þegar
seiðin voru að komast á legg urðu
óvænt afföll sem síðar kom í ljós að
voru vegna sníkjudýrs. „Það var til
sáraeinföld lausn við þessu en við
fundum ekki út hvað var að fyrr en
of seint. Tilraunin var verðmæt og
nú er sá fiskur sem út úr þessu kom
hluti af þeim stofnfiski í sandhverfu
sem til er í landinu,“ segir Skúli.
„Ég lagði mikið á mig í Tálknafirði
og eftir að ég hætti þar hugsaði ég
með mér að koma ekki nálægt fisk-
eldi aftur, nema ég gæti gert það á
eigin forsendum,“ segir Skúli sem
fór að kenna í framhaldsskólum og
grunnskólum á höfuðborgarsvæðinu
og stofnaði eigið fyrirtæki í garða-
þjónustu.
Eldi að hefjast
En aðstæður fólks geta breyst á
skömmum tíma. Skúli slasaðist illa í
bílslysi fyrir þremur árum. Hann
fór þá að hugsa aftur um fiskeldið.
Hann hafði fylgst með fiskeldisstöð í
Fljótum sem hafði verið til sölu um
hríð, bauð í hana og fékk á vægu
verði. „Ég ætlaði að nota þetta til að
koma mér af stað í vinnu aftur. Það
tók lengri tíma að verða vinnufær en
ég hafði vonast til,“ segir Skúli.
Hann fór til endurhæfingar í hálft
ár á gamlar slóðir í Björgvin og
skráði sig til náms í fiskadýralækn-
ingum. Í fyrra fór hann síðan að
huga aftur að stöðinni sinni fyrir
norðan.
Fiskeldisstöðin er á Lambanes-
reykjum í Fljótum. Hún var byggð
af Miklalaxi á sínum tíma og Máki
endurbyggði hana til eldis sjáv-
arfiska. Segir Skúli að þetta sé mikil
aðstaða og stöðin sé í góðu standi
eftir að þau hjónin hafi tekið hana í
gegn og þrifið.
Þótt áhugi hans og reynsla liggi
meira í eldi sjávarfiska ákvað Skúli
að hefja bleikjueldi. Telur hann stöð-
ina henta betur fyrir eldi í fersku
vatni.
„Það er verkefnið núna að koma
henni í rekstur aftur,“ segir Skúli.
Hann keypti bleikjuhrogn á Hólum í
fyrravetur og er að ala þau í aðstöðu
í nágrenni Reykjavíkur. Hann ætlar
að flytja seiðin norður einhvern
næstu daga og setja eldið í fullan
gang. Hann er mikið í Skagafirði
vegna starfa sinna sem kennari við
Fjölbrautaskóla Norðurlands vestra
á Sauðárkróki.
Möguleikar í útflutningi
„Þetta er spennandi verkefni og
miklir möguleikar í útflutningi nú,
þegar svona gott verð fæst fyrir af-
urðirnar,“ segir Skúli. Hann ætlar
að einbeita sér að því að ná tökum á
eldinu í upphafi, hafa hlutina eins
einfalda og mögulegt er. Von er á
fyrstu afurðunum næsta sumar.
Reiknar hann með að framleiða um
50 tonn af bleikju á ári í upphafi og
bæta síðan við hægt og sígandi upp í
100 tonn. Hann segir tæknilega
mögulegt að framleiða þrefalt það
magn en mikilvægara sé að láta eld-
ið ganga örugglega og sjá til þess að
það skili útflutningstekjum og borgi
sig, en að spenna framleiðsluna upp.
Hann valdi bleikjuna vegna þeirr-
ar reynslu sem fyrir hendi er á
bleikjueldi hér á landi, vegna þess
hversu lítil heimsframleiðslan er og
góðs og stöðugs verðs fyrir afurð-
irnar. „Fiskur sem framleiddur er í
svona litlum mæli mun seint fella
sjálfan sig í verði eins og gerst hefur
með lax, barra og fleiri tegundir
þegar framleiðslan hefur náð
ákveðnu marki,“ segir Skúli.
Mikil áskorun
Fiskeldi er ein af þeim atvinnu-
greinunum sem bundnar hafa verið
vonir við, og það oftar en einu sinni.
„Það er mikil áskorun,“ segir Skúli
þegar hann er spurður hvernig
gangi að fjármagna nýja starfsemi í
þessari umtöluðu grein. Hann segist
hafa fjármagnað reksturinn með
eigin fé fram undir þetta en þurfi
lánsfjármögnun á meðan verið sé að
byggja eldið upp. Þá segist hann
vera í sambandi við erlenda fagfjár-
festa sem væru áhugasamir um að
nýta möguleika sem stöðin býður
upp á. Fleiri kostir eru í skoðun til
fjármögnunar. Í þeim tilgangi hefur
Skúli boðið erlendu fyrirtæki að
gera við það framvirkan sölusamn-
ing.
„Það hafa greinilega margir
brennt sig á fiskeldinu. Ég var úti í
Noregi þegar þetta gerðist og þekki
söguna ekki nógu vel. Hitt veit ég að
fiskeldið er fólki minnisstætt og ef
menn muna jafn vel eftir banka-
hruninu og erfiðleikum fiskeldisins,
þá þarf að bíða í mannsaldur þangað
til fordómar í garð bankareksturs
hverfa. En það eru sem betur fer
enn til menn sem hafa trú á fiskeld-
inu,“ segir Skúli.
Gott að geta unnið á eigin forsendum
Eldi Skúli hyggst byrja smátt
Af stað Skúli Guðbjarnarson hugar að seiðum sínum. Hann er byrjaður í
fiskeldi aftur eftir langt hlé og telur að þar séu ýmsir möguleikar.
Skúli Guðbjarnarson hefur
fengið styrk frá Orkusjóði til að
rannsaka möguleika á notkun
fallsins í ferskvatnsleiðslunni
inn í fiskeldisstöðina til að
spara orku við rekstur stöðv-
arinnar.
„Ég er með þetta uppfinn-
ingamannseðli í mér. Fljótlega
eftir að ég tók við stöðinni fór
ég að athuga með aðrar lausn-
ir. Þarna er allt of mikið af
málmum sem ryðga hratt í sjó
og eru þungir í viðhaldi,“ segir
Skúli.
Hann ætlar að vera með eldi
í ferskvatni. Því mun hann opna
gömlu ferksvatnsleiðsluna sem
liggur ofan úr fjalli og leiða
hana aftur inn í stöð. Hyggst
hann nýta orkuna sem það
skapar og jektora til að leiða
vatnið um vatnskerfið, í stað
rafknúinnar dælu. Þannig mun
inntaksvatnið knýja kerfið
áfram að hluta. „Ég veit ekki
hversu mikið er hægt að spara,
rannsóknin leiðir það í ljós.
Þetta einfaldar hlutina og dreg-
ur úr viðhaldi,“ segir Skúli.
Bunan knýr vatnskerfið
 Möguleikar í fiskeldinu til gjaldeyrisöflunar  Fiskeldismaður og framhaldsskólakennari keypti
fiskeldisstöð í Fljótum  Gott að vinna við það sem maður hefur menntað sig til, segir hann
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
VIÐTAL G. Péturs Matthíassonar
við Geir H. Haarde forsætisráðherra
frá því í janúar 2007 hefur vakið
mikla athygli síðan G. Pétur Matt-
híasson birti það á bloggsíðu sinni
síðastliðinn föstudag. Þar sést for-
sætisráðherra bregðast afar illa við
spurningum G. Péturs sem er fyrr-
verandi fréttamaður Ríkissjónvarps-
ins.
Páll Magnússon útvarpsstjóri
krafðist þess í gær að G. Pétur skil-
aði upptöku af viðtalinu og bæðist af-
sökunar á framferði sínu. Að öðrum
kosti myndi lögfræðingur stofnunar-
innar fá málið sent til skoðunar.
Krafa Páls meiri álitshnekkir
G. Pétur segir erfitt að átta sig á
því hvað Páll meini með afsökunar-
beiðni en hann vilji biðja þjóðina af-
sökunar á því að
hafa ekki birt við-
talið strax á sín-
um tíma. „Hafi
Ríkissjónvarpið,
minn gamli
vinnustaður, beð-
ið álitshnekki þá
biðst ég afsökun-
ar á því líka,“ seg-
ir G. Pétur. Af
þeim viðbrögðum
að dæma, sem hann hefur fengið
vegna málsins, sé þó líklegra að Rík-
isútvarpið hafi beðið álitshnekki
vegna kröfu Páls Magnússonar.
Mörgum hefur þótt orðsending
Páls hljóma sem aðvörun til núver-
andi starfsfólks.
Búinn að skila spólunni
G. Pétur segir að sér þyki ólíklegt
að RÚV höfði mál gegn sér úr því
sem komið sé. Strax í gær sendi
hann Páli spóluna með hinni upp-
runalegu upptöku í ábyrgðarpósti.
Þar með telur G. Pétur sig hafa orðið
við kröfum Páls. Hins vegar er
myndbandið auðvitað öllum aðgengi-
legt á netinu eftir sem áður.
„Hefði átt að birta það fyrr“
 Útvarpsstjóri krafðist þess að fá myndbandsupptöku af viðtali við forsætisráð-
herra afhenta  Vildi einnig fá afsökunarbeiðni en fékk hana senda öfuga til baka
G. Pétur
Matthíasson
PÁLL Magn-
ússon útvarps-
stjóri sendi í gær
starfsmönnum
RÚV bréf vegna
málsins. Þar seg-
ir hann fram-
göngu G. Péturs
svo ómerkilega
og óheiðarlega
að ekki verði við
unað, auk þess
sem G. Pétur brjóti gegn hags-
munum RÚV með gerðum sínum.
Páll segir viðmælendur Rík-
issjónvarpsins ekki eiga að þurfa að
sæta því að viðtalsbrot séu tekin út
úr samhengi og birt á bloggsíðum
löngu síðar, hugsanlega í þeim til-
gangi að sverta viðmælandann.
Ríkisútvarpið þurfi að sýna heil-
indi og hreinskiptni í samskiptum
við fólk. Þetta stefni trausti og trú-
verðugleika frétta- og dagskrár-
gerðarmanna RÚV í hættu og tor-
veldi þeim að rækja skyldustörf sín.
Sendi skilaboð
til starfsfólks
Ríkisútvarps
Páll
Magnússon
G. Pétur spurði Geir um stöðu
krónunnar. Geir skammaði Pétur
fyrir að spurningar hans væru gall-
aðar, spurði hvort hann væri með
spurningar eða málflutning og
sleit viðtalinu. „Ég er með spurn-
ingar! Ég hlýt að mega spyrja þig,
ég hlýt að mega leggja eitthvert
upplegg í spurninguna, í ljósi um-
ræðunnar sem er. Þú getur þá
náttúrlega bara svarað nei. Það er
bara í þínu valdi, þá bara notum
við það þannig,“ segir G. Pétur þá.
Geir: „Búinn að því. Þakka þér
fyrir. Fínt viðtal.“
Pétur: „Láttu ekki svona Geir!“
Geir: „Láti ég ekki svona?“
Pétur: „Ég er ekki að halda ein-
hverju fram.“
Geir: „Ertu að rífast við mig
hérna, drengur?“
Pétur: „Já ég er að því. Ég er
bara ósáttur við þetta.“
Geir: „Það er nefnilega það. Það
er gott að vita af því.“
Þá er klipping í myndskeiðinu og
komið aftur inn í samtalið þar sem
G. Pétur og Geir þrefa um það
hvort Geir beri að svara spurn-
ingum hans eða ekki. Geir segist
þar m.a. ósáttur við að þurfa að
svara „öllu röfli sem upp kemur í
þjóðfélaginu“.
Rifrildi við ráðherra