Morgunblaðið - 26.11.2008, Side 21

Erlent 21
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 2008
FRÉTTASKÝRING
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
BARACK Obama, verðandi for-
seti Bandaríkjanna, hefur valið virta
hagfræðinga í þau embætti sem
mest mæðir á þegar reynt verður að
blása lífi í efnahag landsins á næstu
misserum. Hagfræðingarnir hafa
hingað til beitt sér fyrir varfærnis-
legri stefnu í ríkisfjármálum, aukn-
um sparnaði og minni fjárlagahalla.
Þeir hafa aðhyllst þá skoðun að tak-
mörkuð ríkisútgjöld geti ásamt
frjálsum viðskiptum skapað varan-
legan hagvöxt.
Verkefnið sem Obama hefur falið
helstu efnahagsráðgjöfum sínum er
að ýmsu leyti í andstöðu við það sem
þeir og fleiri hagspekingar hafa boð-
að til þessa. Hann hefur sagt þeim
að setja fjármálakerfinu nýjar regl-
ur og semja áætlun um ráðstafanir
til að blása lífi í efnahaginn, aðgerðir
sem gert er ráð fyrir því að kosti rík-
issjóð allt að 700 milljarða dollara á
næstu tveimur árum.
Innviðir efldir
Fénu verður meðal annars varið
til að byggja brýr, leggja vegi, bæta
almannasamgöngur og fjárfesta í
nýjum og vistvænum orkugjöfum,
svo eitthvað sé nefnt. Obama segir
þetta nauðsynlegt til að skapa eða
vernda um 2,5 milljónir starfa á
næstu tveimur árum.
Svo umfangsmikil ríkisafskipti
með stórauknum útgjöldum hafa
verið eitur í beinum margra hag-
spekinga í Bandaríkjunum, einkum
á tímum gífurlegs fjárlagahalla, og
álitin jaðra við sósíalisma.
Nú er hins vegar öldin önnur og
efnahagsástandið orðið svo slæmt að
margir hagfræðingar og þingmenn
fagna boðuðum aðgerðum Obama og
telja að ráðamennirnir í Washington
séu þeir einu sem geti komið efna-
hagnum á skrið að nýju. Þeir eru
sammála um að gera þurfi ráðstaf-
anir til að hjálpa milljónum húseig-
enda sem eiga í greiðsluerfiðleikum.
Ennfremur þurfi að halda áfram að
bjarga fjármálafyrirtækjum, þótt
sum þeirra eigi það ekki skilið, til að
afstýra hrinu gjaldþrota fyrirtækja
og einstaklinga.
Helstu efnahagsráðgjafar
Obama snúa við blaðinu
Lögðu áður áherslu á minni fjárlaga-
halla en boða nú stóraukin ríkisútgjöld




 




 
  



 





 

   ! 
"
 

 ! 


 
 


# 
 

  

%  ! 
%!
& '( !




 

 
  
 
 

  

)%  

  

   
   

  
  

 !

 "#
!  
!  


"
$ !#%%%

&! 

 
 !!  !&%  "#'(
!%)
! 

!  %"! "
!&  %$  
 *+,-./0-1-
*+,-./01-1-,.23-0++-- +24,2 -
!
  "   #$
  %  
 


 ,


*  $

 
  



 


,  5 

+
 
 
 
! ,, )%

 



 
   

 
   #-
 !
  
 

 


 
6
/7
 

. ! */  
 
   !
Í HNOTSKURN
» FjármálaráðherraefniObama, Timothy Geithner,
var aðstoðarráðherra í fjár-
málaráðuneytinu í forsetatíð
Clintons. Lawrence Summers,
sem á að fara fyrir efnahags-
ráðinu, var fjármálaráðherra í
stjórn Bill Clintons.
» Þeir lögðu áherslu á frjálsviðskipti og telja að efna-
hagsuppganginn í valdatíð
Clintons megi að miklu leyti
rekja til minnkandi fjár-
lagahalla.
UM 25.000 fram-
haldsskólanem-
endur í Dan-
mörku mega eiga
von á, að kenn-
arar þeirra biðji
þá að afhenda
farsímann svo
hægt sé að kanna
innihaldið, til
dæmis sms-
skeyti og myndir.
Þetta er gert vakni grunur um, að
nemendur hafi brotið af sér með ein-
hverjum hætti. Í Oure Efterskole
hefur nokkrum nemendum verið vís-
að burt vegna þess, sem í ljós kom
við athugun á farsímanum þeirra.
Ole Hjorth, forstöðumaður skól-
ans, segir, að gripið sé til þessa
u.þ.b. fimm sinnum á ári en þó því
aðeins, að talin sé sérstök ástæða til.
Ekki eru allir hrifnir af þessu og
segja farsímann í raun dagbók, sem
ekki eigi að vera öðrum opin.
svs@mbl.is
Farsímar
nemenda
rannsakaðir
Síminn Dagbók
unga fólksins.
Eins og að hafa að-
gang að dagbókinni
EFTIR árangurslausar tilraunir í
fimm daga hefur bandarískum
geimförum loks tekist að nota tæki
sem breytir þvagi í drykkjarvatn.
Tækið er hluti af vatnshreinsibún-
aði sem geimferjan Endeavour
flutti í Alþjóðlegu geimstöðina. Sex
geimfarar eiga að dvelja í geim-
stöðinni á næsta ári, í stað þriggja
nú, og tækið verður mikilvægur
þáttur í því að sjá þeim fyrir vatni.
bogi@mbl.is
Tókst að breyta
þvagi í vatn
ÞESSI indversku börn skemmtu sér vel á meðan full-
orðna fólkið var við vinnu sína á kartöfluakrinum en
þau eiga þau heima í þorpinu Baraikapurva í Uttar
Pradesh. Ekki fylgdi fréttinni hvort jarðeplin væru
gullauga eða Rauður Eyvindur en líklega er sett niður
og tekið upp oftar en á Ísa köldu landi.
AP
Líf og fjör í kartöflugarðinum
CONNIE Hedegaard, loftslags- og orkumálaráðherra í
dönsku stjórninni, hefur varað við hugmyndum um fleiri
risastórar verslanamiðstöðvar í Danmörku. Segir hún,
að þær eigi sinn þátt í aukinni mengun vegna meiri akst-
urs og séu auk þess beint tilræði við mannlífið í borg-
unum, einkum miðborgunum.
Til að standa vörð um lífið í borgunum ákvað danska
þingið fyrir aðeins ári að takmarka fjölda nýrra versl-
anamiðstöðva en þær eru yfirleitt nokkuð fyrir utan
borgirnar. Nú virðist stjórnin hins vegar vera að semja
um það við Danska þjóðarflokkinn að auðvelda byggingu
fleiri verslanamiðstöðva.
Hedegaard, sem er í Íhaldsflokknum, minnir á, að
samþykkt þingsins í fyrra hafi verið gerð til að stuðla að
fjölbreyttara mannlífi í borgunum. Segir hún, að þess
séu mörg dæmi, einkum í Bandaríkjunum en til dæmis
líka í Svíþjóð, að bæir séu orðnir líflausir með öllu vegna
þess, að öll verslun fari fram í risastórum verslana-
kjörnum utan bæjar- eða borgarmarkanna.
Henrik Harder, lektor í skipulags- og samgöngu-
málum við Álaborgarháskóla, segir, að kannanir sýni
einnig, að fólk noti ekki almenningsfarartæki eins og
strætisvagna til að komast í verslanamiðstöðvarnar og
frá þeim, heldur næstum eingöngu einkabílinn. Það þýði
ekkert annað en meiri akstur og meiri mengun.
svs@mbl.is
Á móti risaverslunum
ÞRIÐJUNGUR Gulár í Kína er svo
mengaður, að vatnið er ekki einu
sinni hæft til iðnaðarnota. Fljótið er
hins vegar aðaluppspretta neyslu-
vatns tugmilljóna manna. Nýjustu
rannsóknir sýna, að 34% vatnsins í
Gulá eru orðin svo eitruð, að það er
óhæft til drykkjar og allra annarra
nota, til dæmis í fiskeldi, í iðnaði eða
landbúnaði. Raunar voru aðeins 16%
af vatninu fullkomlega drykkjarhæf.
Mengunin hefur aukist í takt við
iðnaðaruppbygginguna í Kína og frá
iðnaði koma 70% af óþverranum. Þá
er eins komið fyrir mörgum þverám
Gulár enda segir Wen Bo, sem starf-
ar fyrir umhverf-
isverndarstofnun
í Kaliforníu, að
fljótið sé bara
eins og eitt alls-
herjarskolpræsi.
Margar af
menguðustu
borgum í heimi
eru í Kína og þar
er fjöldi fljóta og
vatna steindauð-
ur vegna mikillar mengunar. Virðast
tilraunir stjórnvalda til að draga úr
henni litlu hafa skilað hingað til.
svs@mbl.is
Mengun gæti valdið
vatnsskorti í Kína
Eins og gríð-
armikið skolpræsi.
NICOTINELL
Fæst nú hjá okkur!
®
Nicotinell
er samstarfsaðili
Krabbameinsfélagsins
Fæst á sölustöðum Shell á höfuðborgarsvæðinu