Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1911, Blaðsíða 36

Í80
Éins er um hitt, að allur annar kostnaður: hús, áhöld
o. s. frv. hlýtur að verða margfaldur.
Víða hjer á landi hagar einmitt svona til. Með sam-
tökum gætu landsmenn steypt mörgum verzlunum sam-
an í eina. Allur sá kostnaður, sem við þetta sparaðist,
kæmi fram sem aukið verð á innlendri vöru og lækkað
verð á hinni útlendu. Hann kæmi fram sem aukinn á-
góði af aðalatvinnuvegum landsmanna. Og allur sá fjöldi
fólks: kaupmenn og verzlunarþjónar, sem yrði verzlun-
inni óþarfur við þessa breytingu, hlyti að neyðast til
þess, að leita sjer arðvænlegra starfa; starfa sem væru
þeim og landinu í heild sinni til gagns.
En eg veit að margir halda því fram, að þetta sje
ekki til vinnandi. Þeir segja á þessa leið: Éetta eyðilegg-
ur samkeppnina. Pví fleiri kaupmenn, því meiri sam-
keppni. Og blessuð samkeppnin er bót allra meina í
verzlunarefnum.
Öldin sem leið þreyttist aldrei á Iofdýrð samkeppninn-
ar, taldi hana hið æðsta hnoss, uppsprettu farsældar,
auðs og menningar. En allar mannlífsskoðanir og þjóð-
fjelagshreifingar eiga sammerkt við öldur hafsins í því,
að þær hefjast hníga og falla. Alda samkeppninnar er
hætt að hefjast, hún er farin að hníga. Mönnum skilst
það, fleirum og fleirum, að samkeppin er byggð á hnefa-
rjettinum. Hún veitir hinum auðugustu völdin, en ekki
hinum göfugustu. Hún setur þá eigingjörnu og slægvitru
í hásætin, en ékki hina góðu og sannvitru.
Arangur samkeppninnar sjest líka æ betur og betur.
Meðan hún hóf sig sem hæst, var það svo: að allar
vísindanýjungar, uppgötvanir og vinnuvjelar, sem áttu
að ljetta mönnum vinnuna og auka lífsþægindin, hafa
ekki bætt hag vinnandi alþýðu í heiminum, heldur, mest-
megnis, aukið auðæfi einstakra manna. Samkeppnin hef-
ir stjórnað heiminum svo átakanlega illa, að allt, sem
eptir hlutarins eðli átti að verða alþýðunni til góðs, hefir