Skinfaxi - 01.05.1916, Síða 11
SKINFAXI
59
Og fyrir mörgum okkar fer það svo, að
við litum á bernskudraumana eins og
heimsku lémagna og veikrar sálar.
En til eru þeir menn, sem með sanni
má segja um, að „andinn getur hafist liátt,
þótt höfuð lotið verði“.
Andi þessara manna er frjáls. Hann
verður eigi hundinn. Þessir menn bera
höfuð og herðar yfir aðra menn, eru öðr-
um mönnum meiri. Þeir kalla til vor og
vilja beina hugum vorum hærra, vilja
glæða fegurðartilflnningu okkar og kær-
leiksþrá.
Við Islendingar höfum verið svo lán-
samir að eiga mörg skáld og góð. Hvert
eitt góðskáldanna hefir átt stóran vina-
hóp, sem hefir fundið „braghreim sinnar
eigin tungu“ í ljóðum þess — og sögum.
Þjóðin hefir unnað fögrum skáldskap.
Hún hefir tignað skáldin eins og konunga
eða goðborna menn.
Skáldin verða ei dæmd á almennan
mælikvarða. Þau hafa á sér nokkurskon-
ar mannhelgi. Við dæmum þau eftir and-
legri auðlegð þeirra, t. d. Sigurð Breiðfjörð
og Bólu-Hjálmar eftir þeirra andlega vor-
gróðri, en ekki eftir misfellum þeirra og
brestum. Okkur má ekki delta í hug að
áfella þá.
Þótt þeir ættu varla spjarirnar utan á
sig, þá koma þeir skraut-búnir sem kon-
ungar á skáldaþingið.
Þar gátu þeir sýnt hverja dýrindisperl-
una annari fegurri. Það geymum við i
huga okkar. Hinu gleymum við.
Lífi þessara manna er likt varið og söng-
fuglsins, sem situr á greinunum sumarlang-
an daginn og syngur frið og huggun inn
i mannssálirnar.
Menn muna sönginn. Hann var Ijúfur
og fagur.
En söngvaranum, er „kveða kunni kvæð-
in ljúfu, þýðu“ — honum er gleymt. Hann
á það iyrir höndum, að deyja aleinn úti
á mannlífshjarninu.
Þetta er raunasaga margra islenskra
skálda.
Lifið tók ekki neinum silkihöndum á
Jóni á Bægisá, Sigurði Breiðfjörð, Bólu-
Hjálmari, Jónasi, Gesti og Kristjáni. Sum-
ir þeirra kunna að hafa átl einhvern þátt
í óláni sínu sjálfir. En átti ekki þjóðin
að bera þessa menn á höndum sér?
Vissulega.
En þessi skáld dóu einmana og yfirgefin
og allslaus. En islenska þjóðin erfði þessa
menn. Hún eignaðist hin andlegu auðæfi
þeirra.
Og hún, sem hafði verið fátæk, varð rík.
At hinum fallvöltu, veraldlegu auðæfum,
á hún lítið, en hún á dýrmæt andleg auð-
æfi, sem hún hefir tekið i arf frá skáld-
unum sinum.
Þau auðæfi eru ekki fallvölt. Þau verða
henni æ dýrmætari, er tímar liða.
Stundum á góðviðriskvöldum, þegar heið-
skýrt er og stjörnubjart, þó geng eg út.
Eg hefi þá stundum litið til austurs — og
séð, að „ein skín stjarna yfir austurbrún“.
Mér finst, að hún sé fegurri og skærri en
nokkur hinna. Engin tindrar og blikar
sem hún. Og þá minnist eg þess, hversu
oft eg hafði veitt henni þegjandi lotningu,
í hjarta mínu.
Hvílíkt yndi hefir hún ekki veitt mér.
Eg hefi drukkið í nn’g hina töfrandi feg-
urð hennar. Og hugur minn er sæll, eins
og eg hefði andað að mér angan fagurrar
rósar.
Og eg minnist kvæðisins fagra, sem
skáldið orkti „til stjörnunnar“.
Og eg sendi því þakklæti mitt í hugan-
um fyrir að hafa kveðið svona vel um
það sem huga mínum var kærast.
„En þú ert eina unun mín,
er einn eg hljóður vaki,
hve sárt mun verða að sakna þín
að svörtu fjafla-baki“,
segir það.
Þetta er vorylur minn í vetrarmyrkrinu,
vorylur, sem skáldið mitt kæra, Þorsteinn
Erlingsson, hefir veitt inn í sál mína.