Skinfaxi - 01.01.1928, Page 3

SKINFAXI
3
efni. Fornrit okkar, ekki síst Landnáma, eru ótæm-
andi fróðleiksnámur um marga hluti, og meðal annars
um örnefni. Með fáum, en framúrskarandi skýrum
dráttum, lýsa gömlu ritin atvikum, sem leiddu til ör-
nefnamyndunar.
Fornsögur sanna það, að fjöldi örnefna liefir lifað á
vörum kynslóðanna um allan aldur íslandsbygðar. Ef-
laust liefir þessi forni og öruggi grundvöllur örnefna
átt drjúgan þátt í því, að fögur og eðlileg nöfn hafa
myndast á ýmsum tímum, hæði fyr og síðar. prátt
fyrir þetta er það víst, að mesti fjöldi merkilegra ör-
nefna hefir glatast eða orðið óvíst um þau. pó mun fá-
um blandast hugur um, að varanleiki örnefna var miklu
tryggari fyr á öldum en liklegt er að liann verði hér
eftir, og liggja til þess margar ástæður.
Meðan margir ættliðir ólust upp og bjuggu á sama
bæ, og vinnufólk hafði sjaldan vistaskifti, var það eðli-
legt að örnefnin geymdust vel. Grasaferðir, fráfærur
og mikil fénaðarferð, sem af þeim leiddi, hefir átt góðan
þátt i að halda örnefnunum við. Huldufólks og drauga-
trú gamla fólksins miðaði að því sama. Skamt er síðan
flestir trúðu því, að dularfullar verur væru alstaðar á
sveimi í kringum þá, og þjóðtrúin gaf öllum þessum
huldulýð heimili,í lioUum, hæðum og björgum, heimilin
voru skýrð, og skapaðist þannig mesti fjöldi örnefna.
Sist má gleyma þvi, að á liverjum bæ voru örnefnin tek-
in í beina þjónustu daglegs lífs. Nær því öll landamerki
voru og eru enn miðuð við þau. Fyrir því mega ör-
nefnin Iieita grundvöllur jarðabóka oglandahréfa. pegar
þetta er athugað dylst engum, að þeir sem lönd eiga
og lifa af landsnytjum, eiga beinna hagsmuna að gæta
i sambandi við örnefni. pau eru einskonar brjóstvörn
efnalegra réttinda þeirra. En jarðeigendur liafa van-
rækt mjög að gæta þessara réttinda sinna. Fæstir þeirra
hafa gert skrá yfir örnefni lands síns, sem sýni afstöðu
nafnanna svo ljóslega að ekki verði um deilt. pað er