Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1941, Síða 21

I
\ V
/
1
í
\
/
\
I
V
\
\
/

5. mynd: þannig lítur veiðin út í áhaldinu, sem sýnt
var á 4. mynd. Hér er auðsjáanlega hrein rauðáta,
en frekar lítið.
taka hana inn við og við og athuga hvaða áta
er í silkipjötlunni, hvort hún er mikil eða lítil,
rauðáta eða ljósáta o. s. frv. Vélinni fylgir sér-
stakt áhald (með stækkunargleri) til þess að
athuga með átuna (sjá 3.—5. mynd). Próf.
Hardy og aðstoðarmenn hans hafa nú fyrir
nokkru birt skýrslu um árangur þeirra tilrauna,
sem gerðar hafa verið með átuvélinni, og varð
aðal-útkoman þessi:
par sem engin rauðáta fékkst, varð meðalv. 3.2 crans
þar sem fengust 1—99 rauðátur, varð meðalv. 5.1 —
100—249 7.3 —
250—499 - 12.9 —
500—999 - 14.8 —
1000 rauðátur og meira — 22.0 -
Ég hefi haft aðstöðu til þes að reyna þetta
áhald hér við land fyrir norðan nú í 7 ár, og
hefir það borið ágætan árangur. Vanalega hefi
ég dregið vélina 10 sjóm. í senn og tekið hana
þá upp og rannsakað átumagnið. Hefir útkom-
an jafnan orðið sú, að þar sem vélin hefir sýnt
mikla eða talsverða rauðátu, hefir síldveiði
reynzt góð, en þar sem lítil eða engin áta hefir
verið, hefir veiðin reynzt lítil eða engin. Is-
lenzkum fiskimönnum er vel kunnugt um,
hvernig norðlenzka síldin fylgir átunni og fara
mikið eftir því, t. d. þegar þeir kasta á „ger“,
án þess að sjá nokkra síld. En hér er áhaldið,
sem á að geta gefið betri leiðbeiningar en nokk-
urt annað tæki, sem ég þekki, og vil ég hiklaust
mæla með því að sem flest skip eignist það eftir
þeirri reynslu, sem fengizt hefir af því bæði hér
og annars staðar. I leiðarvísi með myndum, er
próf. Hardy lætur fylgja hverri átuvél, sem
seld er, fullyrðir hann, að skipin (reknetaskip)
auki veiðina um a. m. k. 25% með því að nota
vélina og beita henni rétt.
3. Sjálfritandi hitamælir. Þetta er þriðja
hjálpartækíð, sem ég vildi benda sjómönnum á.
Því er komið fyrir í botni skipsins, og sýnir
það sjálfkrafa sjávarhitann. Þrjú síðastliðin
sumur hefir það sýnt sig, að bezta síldveiðin
hefir verið í 7—8°C heitum sjó, eins og ég sýndí
fram á ritgjörð minni í 8. hefti Ægis 1940. Ef
frekari rannsóknir skyldu leiða í ljós, að þetta
skyldi reynast óbrigðul regla, er það deginum
ljósara að hvílíku gagni sjálfvirki hitamælir-
inn gæti komið síldveiðiskipum. Þá vil ég og
einnig benda á annað gagn, sem slíkur mælir
gæti gert, en það er á karfaveiðunum. Rann-
sóknir okkar á ,,Halanum“ hafa sýnt: 1) að
straummótin eru þar oftast nær því sem næst
alveg lóðrétt, þ. e. ef kaldur sjór er við yfir-
borðið, þá er kaldur sjór alla leið til botns, og
ef heitur sjór er við yfirborðið, þá er heitur
sjór alla leið til botns, og 2) að karfinn er ein-
ungis alveg við hitamörkin, í heita sjónum. Af
þessu ætti að vera ljóst, að einnig hér ætti sjálf-
virki hitamælirinn að vera til hins mesta hægð-
arauka.
Ég vil enda þessar hugleiðingar með því að
hvetja skipaeigendur eindregið til þess að afla
ofangreindra tækja, einkum þó hinna tveggja
fyrstgreindu, í skip sín, ég held að það ætti fljót-
lega að margborga sig. Mér er það að sjálfsögðu
kærkomin skylda að gefa hverjum, sem vill, all-
ar þær upplýsingar, þetta varðandi, sem ég get
látið í té og ef útgerðarmenn hyrfu almennt að
því ráði að eignast átuvél handa skipum sínum,
teldi ég rétt að rita stuttan leiðarvísi um notkun
hennar. I framtíðinni þyrfti kerfisbundin
fræðsla að fara fram um þessi efni og önnur
skyld í stýrimannaskólanum, sem væntanlega
eignast nú brátt það húsnæði, er þjóðin hefir,
sér til vansæmdar, látið hann vanta í mörg ár.
21
VÍKINGUR