Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1943, Blaðsíða 17

JÖN EIRÍKSSON:
„Hvar eru sand
Þegar hermdarverk ófriðarins höfðu fært
þjóðinni heim sanninn um, að nauðsyn bar til
að tryggja á einhvern hátt ferðir íslenzkra
sjómanna, er sigldu á hættusvæðinu, var hafizt
handa og nefnd skipuð til þess að gera tillög-
ur í þessa átt.
Gera má ráð fyrir, að þessi stjórnskipaða
nefnd íslenzka ríkisins hafi verið skipuð helztu
hernaðarsérfræðingum þess, ef svo mætti að
orði komast. Verk þessara manna voru þó
hvorki stór né mikil, nema að þyngdinni til,
þeir endurvöktu sem sé sandpokadelluna úr síð-
ustu heimsstyrjöld. Þá var hugkvæmnin þrotin.
Sjá, allt sem við höfum gert, er harla gott.
Vitað mál er, að sandpokar verja ekki fyrir
neinu öðru, en ef til vill sprengjubrotum, sem
lenda á þeim af ekki allt of miklum krafti.
Fyrir beinum skotum koma þeir að álíka miklu
gagni og líknarbelgur. Þetta var bezt sannað
um borð í togara einum, þar sem sandpoka var
stillt upp á hvalbakinn aftan við öldubrjótinn
og síðan skotið á hann með aldamótariffli, kúl-
an fór ekki aðeins í gegn um pokann, heldur
því nær í gegn um öldubrjótinn, sem þó er úr
þykku stáli.
Þessi „uppfinning" kom því að harla litlu
hagkvæmu gagni, en aftur á móti að miklu ó-
gagni, þar sem hún að vissu leyti kom í veg
fyrir haldkvæmari aðferðir, sem síðar skal að
vikið.
Sandur er sem kunnugt er engin léttavara.
Fyrirkomulagið var þannig, að út af brúarþak-
inu var sett nokkurskonar framhald af því á
alla vegu, út á móts við handriðið á brúarpall-
inum, og síðan festir listar á brúnirnar þann-
ig, að myndaðist nokkurskonar mót, síðan var
sandpokum raðað í þetta mót, yfir allt þakið
út á yztu brúnir á framlengingunni. Meining-
in með þessari aðferð var að hlífa fyrir skot-
um í gegn um brúarþakið og brúargluggana.
Vegna þess, hvað þetta var mikill flötur, en
sandurinn þungur, þá varð þyngdin frá því
um 4,4 til 7 smálestir, eftir stærð brúnna. Svona
mikill þungi, þetta hátt uppi yfir sjólínu
skipsins, hlaut auðvitað að gera mikla yfir-
vigt, þannig að skipin þoldu hana ekki nema
í góðu veðri. Þegar veður versnaði urðu skip-
, . “
pokarmr minir
verjar oft höndum seinni til að henda út pok-
unum. Þannig kom það iðulega fyrir, að skip,
sem þannig höfðu verið „brynvarin“ hér á
höfninni í Reykjavík, komust við illan leik út
að Garðsskaga, þar sem pokarnir fengu verð-
uga hvíld á hafsbotni og hæfilega blessun írá
sjómönnunum, sem höfðu unnið að því að flytja
þá þangað, ásamt viðeigandi hugsunum í garð
þeirra manna, sem höfðu „fundið upp“ þessa
snilldarlegu öryggisráöstöfun.
Ekki miklu seinna en þetta gerðist, það er
að nefndin tók sér hvíld frá „vel unnum störf-
um“, tók nefnd, skipuð af fimmta þingi F. F.
S. I. að gera sjálfstæðar tilraunir til að verja
brýrnar þannig, að það kæmi að gagni fyrir
vélbyssu- og riffilskotum, en yrði þó ekki of-
vaxið burðarþoli skipanna. Tilraunir þessar tók-
ust mjög vel. Þær leiddu í ljós, að tiltölulega
þunn stálplata utan á brúnni og tróð úr búk-
hári milli hennar og brúarveggsins, varði full-
komlega fyrir riffilkúlum úr kopar og nikkel,
aftur á móti fékkst ekkert sem varði fullkom-
lega fyrir stálkúlum, en þær eru tiltölulega lítið
notaðar. Upplýsingar um þessar tilraunir er
að finna í 10. tölubl. Sjómannablaðsins Vík-
ings árið 1941.
Stálplötur urðu aftur á móti ekki notaðar
á þakið sökum áttavitans, en þakið var í þess
stað varið þannig, að ofan á það var jafnað
tróðlagi úr búkhári, yfir það var sett þunnt lag
af stálbiki, en síðar var steypt tveggja tommu
blágrýtissteypulag ofan á það. Þó þetta hafi
tæplega sama styrkleika og stálplötuvörnin, þá
hefir fengist reynsla fyrir ágæti þess, saman-
ber árásina á togarann „Vörð“, þar sem kúl-
ur lentu á þakinu, en köstuðust af því aftur
eftir að hafa gert rispu í steypuna. Mun þar
að nokkru hafa valdið um að kúlurnar komu
úr skálínu, en ekki tiltölulega beint, eins og
t. d. á brúarhliðarnar. Þannið hafði náðst að
finna fyrirkomulag, sem kom að miklu haldi
hvað skotþol snerti. Annað, sem ekki var síður
mikilsvert, var að þessi brynvörn var mjög
létt, miðað við sandpokana, þannig að fullkom-
in brynvörn á stýrishúsi og loftskeytaklefa á
togara einum vóg ekki nema 2290 kg. sam-
tals. Þar sem nú að þunginn deildist niður á
VÍKINGUR
17