Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1944, Blaðsíða 15

Það er helzt ef einhver áhugasamur einstakl-
ingur berst í því af eigin rammleik og þá oft af
vanefnum að koma hér fram nýjungum sem
þekkjast erlendis og eru þar þá oft löngu kunn-
ar. Svo er t. d. um Bjarna Pálsson frá Hrísey.
Fyrir nokkrum árum veitti hann forstöðu um
tíma, hraðfrystihúsi á Norðui'landi. Hóf hann
þar strax þó í smáum stíl væri að gei’a tilraunir
um aukin vinnsluafköst með véltækni, og tókst
að útbúa litla, og ófullkomna vél til þess að af-
hreisti'a ýsu„ kostnaðurinn var hverfandi lítill,
en vinnusparnaðurinn augljós.
Árið 1941 fór Bjarni til Bandaríkjanna, og
reyndi þá eftir megni að kynna sér allt sem að
véltækni í fiskivinnslu laut, tókst honum að
komast í samband við eitt fyrirtæki á austur-
strönd N.-Ameríku er var að gera tilraunir á
þessu sviði, en hafði ekki náð þeirri fullkomn-
un sem æskileg þótti. En síðastliðið haust fór
Bjarni aftur vestur til Ameríku og frétti þá,
að tekist hefði að fullkomna vélarnar, og tókst
honum með miklum erfiðismunum, að fá að sjá
þær og kynnast starfi þeirra, sem Ixann telur
alveg einstætt í siixni röð. Og lýsir hann því í
stuttu íxxáli svo:
1 einum vélasal senx er álíka stór þeinx er 25
manns vinna í á íslandi, er komið fyrir vélum,
sem taka fiskiixix hver af annari. Fyrst er fisk-
urinn afhreistraður (ef unx ýsu er að í'æða) síð-
an þveginn, hausskorinn og flakaður. Flökin
eru síðaix flutt á færslubándi yfir í pökkunar-
rúmið, en úrgangur, hausar og hryggir á öðru
baixdi út á vörubifreið seixx flytur haixix til fiski-
mjölsverksmiðju. Aðeins sex meixix vimxa í þess-
um vélasal. Sá fyi'sti lætur fiskinn renna mátu-
lega ört í afhreistrunavélina, í söixxu vél er hann
þveginn, þi'ír menn stjórna honum svo í hau£*
skurðarvélina og fimmti nxaðurimx raðar í flök-
uixarvéliixa, eix sá sjötti lxefxir eftirlit íxxeð hendi.
Afköst vélaixna uixdir stjórn þessara sex nxanna
eru unx 60 fiskar á míixútu hverri. Vélarixai'
vinna fiskinn jafix vandlega þó hann sé af íxiis-
munandi stærðum. Þess nxá og geta sem ekki er
þýðingarminnst, að nxeð handflökunaraðferð-
inni sem notuð er hér heima mun láta nærri
að þyixgd flakaixna, miðað við fiskþyngd sé unx
40%, en nxeð vélununx fæst meiri nákvænxni og
því minni úi’gangur eða um 50% flakaþyngd.
Loks lætur Bjarni þess getið. að honunx sé
kunnugt um að undirbúningur sé þegar hafinn
í Bretlandi unx að taka í notkuix þar slíkar vélar
sem hann sá þarixa.
Það þarf vai'la að eyða íxxörguixx orðum að því,
hvílík lífsnauðsyn okkur íslendingum er að
geta fylgst með og fært okkur allar nýjungar í
íxyt á sviði fiskiðnaðamála, og ef einstakliixg-
arnir geta ekki ráðið við að íxotfæra sér slíkt,
vei'ður hið opinbera að koixia þeim til stuðnings,
en hér eftir nxá engaix tíma íxiissa og verður íxú
þegar að gera gaixgskör að því að fá slíkar
vinnsluvélar til landsins, annaðhvoi’t að fá þær
keyptar eða á leigu.
Halld. Jónsson.
Skipanaust.
Nýlega hefir verið stofnað í Reykjavík félag
er nefnist Skipanaust h.f. Tilgangur félagsins
er að liafa með höndunx eftii’farandi í’ekstur:
a) koma upp di’áttai’bi’autum fyrir skip allt að
2000 tonn og öðrum nauðsynlegum tækjunx í
sambandi við þær til skipaviðgei’ða og skipa-
smíð. Framkvæma upp- og framsátur skipa og
geymslu á þeim. Framkvæma botnhi’einsun,
málningu, hampþéttingu og reiða- og seglagerð
á skipum, sem í dráttarbi’autina konxa. b) Fi’am-
kvæma skoðun á skemmdum, gera kostnaðar-
áætlanir, sjá um útboð og hafa eftirlit með alls-
konar vinnu, se ínfi’amkvæmd er á skipum, með-
an þau eru í vörzlu félagsins. c) Verzla með
allskonar efnisvörur til skipa- og vélaviðgei’ða
og annað, er æskilegt kynni að þykja í því sam-
bandi. d) Koma upp björgunarskipi og öðmnx
nauðsynlegum tækjum til björgunar á skipunx
og í’eka kafarastai’fsemi.
Stjórn félagsins skipa: Ársæll Jónasson kaf-
ari, form., Magnús Guðmundsson, skipasmíða-
meistai’i, Páll Einarsson vélfræðingur, Ki’istján
Guðlaugsson hæstar.málaflm. og Guðfinnur Þoi’-
bjöx-nsson forstjóri.
Bækistöð hyggst félagið að hafa inn við Ell-
iðaárvog, og á það nú í samningum um það við
foi’ráðamenn Reykjavíkurhafnar, sem á landið
þar.
Er hér um nxikið þjóðþrifa fyrirtæki að í’æða,
ef vel tekst um starfrækslu og verður þess nán-
ar getið síðar.
Þjóðverjar hertaka „Gullfoss".
I bi’ezka siglingamálaritinu Fairplay, dagsett
20. júlí síðasth, sem nýkoixxið er liingað, er frá
því skýrt, að sænsk blöð segi, að Þjóðverjar
ásælist íxú æ fleiri skip í Danmörku. Er þess
getið, að þeir hafi nú hei’tekið íslenzka skipið
,,Gullfoss“ og fimm skip, sem fyrir stríð voi’U í
siglingum milli Esbjerg og Bretlands.
,,Gullfoss“ vai’ð, sem alþjóð er kunnugt, inni-
lyksa í Kaupmaixnahöfn, er Þjóðvei’jar her-
námu Danmörku í apríl 1940.
VÍKINGUR
247