Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1945, Blaðsíða 6

Vélar upp á dekk?
í togurum, mótorbátum og flestum öðrum
smœrri skipum, fer mikill hluti rúmsins neðan
þilja undir vélar. Þannig fer í togurum jafnvel
meira en helmingur skipsins undir vélarrúm. —
Hef ég stundum að gamni mínu verið að hug-
leiða, hvort ekki væri hægt, um leið og vélarn-
ar minnka og léttast, að koma þeim fyrir á
hagkvæmari hátt hcldur en áður — þannig að
minna tapaðist af geymslurúmi skipsins — og
jafnvel hafa þær ofan þilja!
En er ég ræddi þetta mál við skipaverkfræð-
inga í New York, bentu þeir mér á þekktan
skipaverkfræðing þar í landi, Mr. Philip Diepple,
aðstoðarmann Kaysers, sem hefur þegar hafið
tilraunir með slíkt og komið fyrir hrað-
gengum vélum á þilfari ílutningaskipa. Vélar
þessar framleiða rafmagn, sem leitt er niður í
skipið og snúa þar rafmagnsmótorum, er aftur
snúa skrúfum skipsins. Átti ég samtal við Mr.
Diepple um þetta efni rétt áður en ég sneri
heim.
Vera má að togarar framtíðarinnar verði all-
frábrugðnir því, sem við eigum nú að venjast.
Þannig er ekki ólíklegt að þeir verði með nýrri
tegund af skiftiskrúfu. En ekki er von til þess
að þeir, sem ennþá eru ekki búnir að átta sig á
því hvort hentara sé að hafa dieselskip heldur
en gufuskip, fari út í að byggja slíka togara!
Ég gerði því heldur ekki — á teikningu þeirri,
er nýlega birtist í Sjómannablaðinu Víkingur —
ráð fyrir neinum nýjungum öðrum heldur en
þeim, sem þegar eru þrautreyndar.
Rafmagnstogspil.
Á dieseltogurum má búast við að notaðar
verði rafknúnar togvindur og hafa rafmagns-
togvindur þessar verið reyndar í Bandaríkjun-
um um 17 ára skeið og gefist vel. Viðhaldið hef-
ur verið mjög lítið. Hef ég staðgóðar upplýsing-
ar um það frá bæði breskum og amerískum
verksmiðjum, að rafmagnstogvindur jafnist
fyllilega á við gufutogvindur.
Það er því ástæðulaus ótti, sem sumir útgerð-
armenn eiga við að stríða, að ekki muni óhætt
að treysta á rafmagnstogvindur. Álít jeg það
mjög illa farið ef sleppt verður nú því tækifæri
sem býðst, til þess að lcaupa inn i landið nokkra
nýtízku dieseltogara. En þegar er séð að það
muni a. m. k. dragast á langinn.
íslenzk véliðja — Öskubuska.
Nú er ekki talað um annað meir en nýsköpun
og menn vona að ekki lendi við orðin tóm. En
íslenzk véliðja má vissulega ekki verða útundan.
Járniðnaður er okkur t. d. mjög nauðsynlegur
í samstarfi við hina auknu vélanotkun lands-
manna.
Fisksalan í Reykjavík
Matvælaframleiðsla fslendinga er eins og
kunnugt er, mjög fábrotin. Hún er aðallega
fiskmeti, kjöt, mjólkurafurðir og garðávextir.
Næstum því allar aðrar fæðutegundir verður að
kaupa frá öðrum löndum og greiða fyrir þær
með fiski, því ekki er af öðru að taka svo telj-
andi sé, þar sem framleiðsla landbúnaðaraf-
urða stenzt ekki samkeppni við sams konar
framleiðslu annarra landa á erlendum markaði,
vegna þess, hve jarðvegur er hér ófrjór og veðr-
átta slæm. Við eigum því ekki að framleiða
landbúnaðarvörur fyrir erlendan markað en
kappkosta að vei’a sjálfum okkur nógir á því
sviði og auka neyzluna á öllum innlendum mat-
vælum sem mest má verða. Því það dregur úr
þörfinni fyrir matarkaup erlendis frá, en sú
króna sem til þess er notuð, er kvödd í síðasta
sinn. Þetta er svo sjálfsagður hlutur að ekki
ætti að þurfa um það að tala. En því miður er
reyndin allt önnur. Miklu meira er hægt að
drekka af mjólk en gert er og miklu meira er
hægt að borða af kjöti og sjávarafurðum en gert
er. Ástæðan fyrir því að ekki er borðað meira
af hinni innlendu framleiðslu er þó ekki neyt-
endum að kenna. En framleiðendur og þeir sem
vöruna hafa á boðstólum, virðast aftur á móti
láta sér í léttu rúmi liggja, hvort nokkuð er
keypt af þeim eða ekki. Því neytendum er tor-
veldað sem mest má verða, að veita sér þessar
innlendu fæðutegundir með alls konar milliliða
stai’fsemi, sleifarlagi og okri. Á þetta þó ekki
hvað sízt við um fiskinn, en hann er einmitt sú
fæðutegund, sem mest er til af og gæti verið
ódýrastur, auk þess sem nýr fiskur, lifur og
Til þess að vel megi takast, er nauðsynlegt að
vöxtur iðnaðarins sé ekki stýfður, hvorki með
því að torvelda iðnnám með lögum — eða með
verðlagseftirliti, sem sérstaklega hefnist á þeim
fyrirtækjum, sem reist eru nú — enda þótt tím-
arnir séu dýrir — og sem öðrum fremur leitast
við að hagnýta nýtísku vélar. En þannig er
þetta núna.
Faglærðir menn eru ekki fáanlegir, afköstin
því léleg og vinnan dýr, án þess að nokkur
hagnist. En svo í viðbót verðlagseftirlitið eins
og staurblindur risi, fálmandi í helli sínum.
Hér er á ferðinni eitthvert alvarlegasta
vandamál þjóðarinnar, sem krefst tafarlausra
aðgerða.
fslenzk véliðja — ekki síður en önnur iðja —
verður að fá að dafna og þroskast í samræmi,
við vaxandi þarfir sjávarútvegsins og iðnaðar-
ins. Einnig hún þarf að eiga sinn þátt í nýsköp-
uninni.
110
VÍKINGUn