Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1958, Blaðsíða 6

þar marga hildi. Frægasta afrek
þess var að sökkva Hamborgar-
fari með allri áhöfn norður í
Eyjafirði 1529. Að þessu sinni
hafði skipstjórinn, Jón Willers,
bundizt samtökum við Thomas
Hamond, skipstjóra á Önnu frá
Harwich, og höfðu þeir lagt sam-
tímis úr höfn í Lynn í Englandi,
en dregið í sundur með þeim á
leiðinni. Skipið Thomas frá Húll
var 60 lestir að stærð og með 52
manna áhöfn. Aðalfarmur beggja
ensku skipanna var salt, og voru
24 lestir í Thomasi frá Húll. Hins
vegar var þýzka skipið hlaðið
drykkjarföngum, mjöli, malti,
smjöri og hunangi. Hansafarið
var kaupskip, hingað komið til
þess að stunda verzlun, kaupa
skreið í skiptum fyrir varning
sinn. Ensku skipin voru hins veg-
ar aðallega komin hingað norður
til þess að stunda fiskveiðar og
útgerð, en til þeirra hluta voru
þeim nauðsynlegar bækistöðvar
á landi. Af þeim sökum voru á-
hafnir enskra skipa miklu fjöl-
mennari en þýzkra, því að Eng-
lendinga beið hér umfangsmeira
starf en Þjóðverja. Englendingar
voru flestir með smávöruslatta í
skipum sínum til þess að geta
drýgt eigin afla með verzlun við
Islendinga. Það var því ekki
nema að nokkru leyti rétt hjá
Ludtkin Smith, að næg skreið
fengist ekki á Básendum í skipið
Önnu frá Harwich, því að Eng-
lendingar ætluðú að draga fisk-
inn að mestu leyti sjálfir, og Bás-
endar liggja vel við góðum mið-
um. Englendingar höfðu lagt svo
snemma í „löngu sjóferðina" að
þessu sinni til þess að njóta síð-
ari hluta vorvertíðarinnar við
Suðurland. En þeir þurftu höfn
til útgerðarinnar engu síður en
til verzlunar, og nú lágu þeir fyr-
ir framan höfnina, en fyrir inn-
an lá eitt Hansaskip og bannaði
þeim hafnarvist.
Thomas Hamond, skipstjóri á
Önnu frá Harwich, steig þegar í
skipsbátinn, er Thomas frá Húll
hafði varpað akkerum, og fór að
hitta landa sína og félaga. Hon-
um var vel tekið7 og bundust
Englendingar samtökum um að
ráðast á Hamborgarfarið og
ræna það. Þeir töldu sig hafa
mikla yfirburði yfir Þjóðverja í
skipum og mannafla, og ákváðu
að drepa hvern þann, sem veitti
þeim mótþróa, en hengja Ludt-
kin Smith á bugspjótinu. Einnig
segir í þýzkri skýrslu um þetta
mál, að Englendingar hafi boðið
Islendingum að koma til veizlu
að Básendum, því að þar yrði
Þjóðverjakjöt á borðum næsta
dag.
Inni á höfninni lágu Ludtkin
Smith og félagar hans ekki að-
gerðarlausir. Bróðir Ludtkins,
Hans Smith, hafði legið að Bás-
endum um veturinn og keypt
skreið af mönnum. Hann var
uppi við búðirnar og tók á móti
varningnum, sem skipað var á
land. Nú fékk Ludtkin hann til
þess að safna 80 manna liði
Þjóðverja og Islendinga og vera
við öllu búinn án þess þó að láta
mikið á liðsafnaðinum bera. Lud-
tkin vildi gjarnan að Englend-
ingar gengju í gildru og honum
gæfist kostur á að launa Jóni
Willers fyrir margs konar hrell-
ingar og ofbeldisverkin norður á
Eyjafirði.
Snemma á þriðjudagsmorgun
2. apríl lét Thomas Hamond á
skipinu Anna frá Harwich vinda
upp segl og létta akkerum, en í
stað þess að sigla suður með
landi til Grindavíkur, eins og
menn hans höfðu talað um, þá
hélt hann' inn á höfnina á Bás-
endum. Þegar styrjaldir hefjast,
er venjulega vant að fá úr því
skorið, hver hleypti af fyrsta
skotinu, og svo er hér. Ludtkin
Smith ber það síðar, að Thomas
Hamond hafi siglt inn á Bás-
endahöfn þennan morgun í fögru
veðri og fyrir hagstæðum byr og
tekið formálalaust að skjóta á
stjórnborðshliðina á skipi sínu
með bogum, fallstykkjum og
kastspjótum og eyðilagt stafn og
skut á skipinu og allt að þeim
hluta þess, sem nefnist búlki.
Hins vegar segjast Englending-
ar hafa neyðzt til þess að leita
hafnar að Básendum sökum óveð-
urs, en þar hafi Ludtkin Smith
ráðizt á þá óvara með skothríð.
Að öðru leyti ber enskum og
þýzkum skýrslum sæmilega sam-
an um atburðarásina.
Þótt Ludtkin hafi e. t. v. ekki
hleypt af fyrsta skotinu, þá er
það víst, að Anna frá Harwich
hafi ekki siglt langt inn á Bás-
endahöfn, þegar hann lét senda
henni innihald fallstykkja sinna
og skipshöfn hans hóf skothríð
með öllum þeim vopnum, sem
henni voru til tæk. I þessari hrotu
féll Thomas Hamond skipstjóri
fyrir skoti, en kúlnahríð Þjóð-
verja var svo nærgöngul við lyft-
inguna aftan til á skipinu, að
stýrimaðurinn hrökklaðist frá
stjórnvölnum. Þá ætluðu skip-
verjar að kasta út akkeri til þess
að forða árekstri, er skipið rak
stjórnlaust, en Þjóðverjum tókst
að höggva akkeriskaðalinn sund-
ur fyrir þeim, svo að skipið rak
suðaustur yfir lónið og strand-
aði. I þessum svifum kom Thom-
as frá Húll fyrir fullum seglum
og réðst með skothríð framan að
Hansafarinu. Þeim tókst að slíta
eina akkerisfesti, sem skip Ludt-
kins var fest með, en komu krók-
stjökum á bugspjótið og greiddu
þar atlögu. I þessu áhlaupi féllu
tveir Þjóðverjar, varð annar fyr-
ir skoti, en hinn rekinn í gegn,
og margir særðust. Ludtkin tók
það fangaráð að höggva bug-
spjótið af skipi sínu og losa sig
þannig úr tengslum við enska
skipið, en jafnframt hófu menn
hans ofsalega skothríð að því.
Sökum vígamóðs gætti Jón Wil-
lers ekki að því, hvað var að ger-
ast, en skip hans rak suður yfir
lónið. Maður nokkur hljóp þá til
og ætlaði að varpa út akkeri, en
var skotinn til bana, og sá næsti,
sem reyndi féll óvígur. Skipið
kenndi brátt grunns sunnan
hafnarinnar, og skipaði Jón Wil-
lers mönnum sínum að róa út
með akkeri í skipsbátnum og ná
skipinu út á næsta flóði. Ludtkin
beindi strax skothríð að skips-
bátnum, svo að Englendingar
gáfust upp við þá fyrirætlun,
þegar einn af mönnum þeirra var
fallinn og báturinn laskaður. Þar
með voru bæði ensku skipin
strönduð, annað innst á höfninni,
VÍKINGUR
182