Náttúrufræðingurinn - 1961, Page 22

170
NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
ið, eða syðst undir Hjallafjalli, því að nyrzti hrauntaumurinn lief-
ur runnið þar í átt til Hjalla, bæjar Þórodds goða, þótt skammt
næði.
Þótt Kristnisaga muni um margt vera ónákvæm og hlutdræg
heimild, má þó telja, að þessar fáu setningar um eldsuppkomuna
séu í meginatriðum réttar.
Kristnitökuhraun þekur um 25 km2 lands.
Svinahraunsbruni.
í skarðinu milli Lambafells og Bláfjalla standa tvær eldborgir.
Nyrðri-Eldborg er þrír samvaxnir gígar. Sunnan hennar eru líka
nokkrir litlir gígar á sömu sprungu. Úr nyrzta gígnum, sem er
stærstur, 60 m í þvermál, er breið og falleg hrauntröð. Hún er um
2 km að lengd, 5 m djúp og 10—15 m breið. Hrauntröðin endar
undir Blákolli. Um hraunfarveg þennan liefur hraun nyrðri og
eldri Brunans, Svínahraunsbrunans, runnið og breiðzt út yfir Svína-
hraun (Leitahraun) allt til Draugahlíða. Syðri-Eldborg hefur gosið
nokkrum vikum eða mánuðum síðar en hin nyrðri. Þar er kominn
upp yngri og syðri Bruninn. Báðar standa eldborgirnar á sömu
landnorðurlínunni, og eru um 2 km milli þeirra. Yngri Bruninn
liefur runnið norður með Lambafelli og beygt síðan norðan I.amba-
fellslmúks til austurs og síðan suðurs og náð allt til Þrengsla.
Nyrðri Bruninn er um 5 km að lengd og þekur 6,5 km2 lands, en
hinn syðri um 6,5 km að lengd og 4,5 km2 að flatarmáli. Berg
hraunanna er olivin-dílótt blágrýti. Yfir hraun þessi liggur nýi
Þrengslavegurinn frá Draugahlíðum til Þrengsla. Bruninn, bæði
hraunin, er úfið apalhraun og virðist við fyrstu sýn sem hraun-
grýtið hafi oltið fram án reglu. Við nánari athugun má þó sjá, að
það hefur ekizt til í bogadregna hryggi eða liraunsvigður. Svigður
eru kunnar frá skriðjöklum, að vísu annars uppruna, en líkar út-
lits. Hraunsvigðurnar, sem eru 1—2 m að hæð, sjást einkum vel af
fjöllunum í kring eða úr lofti. Þó má greina þær af nýja veginum.
Svigðurnar sýna, að hraunið hefur runnið rykkjótt, en ekki jafnt
og þétt, og vísar boginn í straumstefnuna og bendir til mestrar
hreyfingar og mests hraða í miðjum liraunstraumnum. Hraun-
svigður apalhrauna líkjast reipum helluhrauna. Þó mælist það í
metrum í svigðum, sem mælt er í sentimetrum í hraunreipum.