Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 11

N A TTÚRUFRÆÐINGURINN
5
IIe Igi Ha l Igrimsson:
Rauðþörungur í ám og lækjum
Þverá ein fellnr af F1 jótsdalsheiði í Lagarfljót hið efra, er kallast
Hrafnsgerðisá. Þetta er straumhörð bergvatnsá, er fellur í fossum og
llúðuin ])vert ofan fjallshlíðina í Fljótið. Vatnið í ánni er jafnan
freniur kalt, enda liggja fannir við upptök hennar oftast allt sumarið.
Gróður í ánni er fremur lítill en helst mosar, sem sumsstaðar þekja
árbotninn. Þörungagróður er að jafnaði ekki mikill í ánni, en er
líða tekur á sumarið bregður þó mjög við í þeim efnum, verða þá
klappir og steinar víða alþaktar gulgrænum eða blágrænum þörunga-
iinúskum.
Það mun hafa verið fyrst sumarið 1954, þann 12. júlí, að ég
tók eftir þessum merkilega þörungagróðri. Eftirfarandi klausu er að
finna í dagbók minni þann dag: „Athugaði þörungagróður úr
Hrafnsgerðisá. Reyndist það vera Enteromorplia, eingöngu. Þörung-
ur þessi myndar lágvaxnar breiður á steinum í árbotninum, einkum
þar sem straumur er mikill, eða þar sem straumur skellur á. í lygn-
um er hann ekki til. Fastvaxinn í smáhnúskum. Fyrir íraman loss
í ánni var hann einnig á kliippunum, þar sem slcttist frá fossinum en
var annars þurrt.“
Ég komst þó bráðlega að raun um, að þörungur þessi var ekki
Enleromorpha þótt hann líktist henni fljótt á litið, heldur var hér
um að ræða allt annað þiirungakyn eða kynið Lemanea, sem er rauð-
þörungur.
Nú er það alkunna, að rauðþörungar eru sjávarplöntur, og þeir,
sem eru forframaðir í grasafræðinni geta frætt okkur á því, að rauð-
þörungar vaxi einktun á talsverðu dýpi við strendurnar, myndi þar
svokallað rauðþörungabelti, enda hjálpar rauði liturinn þeim til að
nýta þá litlu birtu, sem nær þangað niður.
En rauðþörungar eru einnig algengir í fjörtun, og má nefna hinar
ágætu nytjaplöntur sölin og fjörugrösin, sem hvorttveggja tilheyra