Náttúrufræðingurinn - 1942, Page 14

8
NÁTTÚR UFRÆÐTNGURINN
fvrsta ski|>li landi, og adla nú að taka sér þar bólfestu iini nokk-
urra ára skeið. Þessar þöglu fylkingar, sem koma frá baf-
inu, leggja Ieið sína í þéttum sveitum upp í árósana, engu lil-
komuminni í baráttu sinni við strauminn en laxinn, sem er
þó margfalt stærri og sterkari. Margs konar tálmanir verða á
vegi þeirra, þær kljúfa strauminn, bjóða smærri fossum bvrg-
in, læsa sig upp liamra og flúðir, en þar sem öflugar tálm-
anir verða á vcgi þeirra, lil dæmis báir, vatnsmiklir fossar,
fara þær landveginn fram hjá, og skríða í votu grasinu eins
og slanga, þar lil þraulin er unnin. Þannig er baldið áfram
upp eftir ánni, þangað lil lienlugur staður er fundinn lil
langvarandi dvalar. Nú byrjar nýlt líf, lífið i vatninu. All-
inn breytir nú albnikið útliti, liann verður smátt og smált að
gulál, sem er gulleitur að neðan en brúnleitur að ofan, augun
eru smá og trjónan stutt.
I læknum eða síkinu, ])ar sem állinn lilli velur sér athvarf.
er margar bættur að óttasl. Hér á landi munu fuglarnir vera
skæðastir af lifandi óvinum, en fremsta i flokki má þö lelja
sumarþurrkana og vetrarkuldana, því að ])eir gela riðið áln-
um að fullu. Sikið getur þornað, og állinn beðið bana ]>ess vegna,
cða lækurinn getur botnfrosið og þar með er einnig lif álsins
á enda, þar sem bann liggur í dvala lil þess að bíða eftir vor-
inu, grafinn niður í botnleðjuna. I raun og veru er állinn fram-
andi gestur og vegfarandi í læknum; þar finnur liann aðeins
uppeldisstöð, 11 ið eiginlega heimkynni bans er úti í reginhafi,
]>ar sem fimm eða sex kílómetrar eru til botns, og þar sem bit-
inn er tuttugu stig eða jafnvel meira. Eina erindið, sem bann
á i lækinn, er að ela og stækka, enda finnur liann þar ýmislegt
adi, svo sem bverskonar skordýralirfur, þeirra, sem hafast við
í vötnum, einnig étur bann bræ, eða þá bann lifir á jurtagróðri.
Hrygnurnar ganga miklu lengra upp í ár og læki en hængarn-
ir, þeir halda sig mestmegnis mjög nærri sjó. Fyrstu árin vaxa
bæði kynin nokkuð likt. Þegar tvö ár eru liðin frá því að þau
koniu i lækinn, fara þau að fá hreistur, en af því er svo hægt
að marka aldurinn úr þvi. Níu vetra gamall er állinn um átján
sentþnetrar á lengd, og úr ])ví vex hængurinn ekkert, en brygn-
urnar bæta stórum við lengd sína fjögur ár ennþá, eða þang-
að til þær eru orðnar þrettán ára að aldri. Úr því byrjar nýtt
tímabil í sögu þeirra.
Þegar brygnan hefir verið niu ár í valni, og er orðin tólf ára
gömul, fara að verða á henni ýmsar breytingar, bæði útvortis