Náttúrufræðingurinn - 1945, Page 7

NÁTTÚRUFRÆÐINGÚRÍNN
Í17
Korið í Grímsnesi. Tjörn með misháu yfirborði á þiirru sv.'tði, þar sem djúpt er á
jarðvatni. (Ljósm.: Guðm. Kjaitansson.)
um, sem liggja liátt yfir sjó, koma þó enn kaldari lindir, en ívið hlýrri
undan lágum, þurrum svæðum (t. d. aðeins 2° undan Hekluhraun-
um, en 5—6° undan Landbrotshrauni). Þegar dregur frá upptökun-
um, færist liitastig árvatnsins vitasknld nær liitastigi loftsins og
verður óstöðugra eftir veðurfari. Þessi breyting er samt ekki örari
en svo, að hitastig lindáa er yfirleitt miklu stöðugra en annarra vatns-
falla tugi kílómetra frá upptökum. Brúará er um 45 km. á lengd.
Ofan til — h. u. b. helming leiðar frá upptökum til ósa — er talið,
að hana leggi aldrei, og þegar nálgast mynnið (í Hvítá), aðeins í af-
taka frostum, eða þegar miklum snjó kæfir í hana. Undir eins og
frostið linar, étur hún af sér aftur. Kunnugir menn telja, að ís tolli
ekki á henni í minna en 15° frosti. Um Ytri-Rangá er þessu líkt far-
ið. Stuttar Lindár eins og Kaldá leggur aldrei. Á sumrin eru lindár
kaldastar allra bergvatna. Farvegir lindáa eru einnig með sérstöku
sniði. Með því að ekkert vatn rennur til þeirra ofanjarðar og vatns-
rnagnið er stöðugt, bera þær lítið fram af möl og sandi — helzt fok-
sand, þar sem svo ber undir. Af þeirn sökum grafa þær sig lítt niður,
jafnvel Jrótt vatnsmiklar séu og renni í brattlendi. Helztu graftól
vatnsfalla yfirleitt eru mölin, sem urgást riiéð botninum og slítur