Náttúrufræðingurinn - 1945, Blaðsíða 11

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
121
SvartA í Húnavatnssýslu. Niðurgrafin dragá með linullungaeyrum, flúðum og liyljum.
(Ljósm.: Finnur Guðmundsson).
einnig komið úr vatnsæðum, sem liggja um hann sjálfan. Veðurlag
hefur að sjálfsögðu engin áhrif á vatnið í þessum æðum, og verður
það því alla jafna kaldavermsl. En svo getur einnig farið, að það
hitni af hinum innra hita jarðarinnar og upp komi laug eða hver.
Lindir þessar eru samt, eins og þegar er sagt, svo smáar, að þær ráða
yfirleitt mjög litlu um eðli stórra vatnsfalla.
Athugum nú einkenni dragáa. I rigningum og leysingum vaxa
þær snögglega, því að þá rennur vatn til þeirra ofanjarðar og hratt.
Vatnsmagnið margfaldast iðulega í vatnavöxtum. En þegar upp stytt-
ir eða frost tekur við af hláku, hripar óðar úr þeim aftur. Hitastig
vatnsins fer eftir lofthita og sólskini og er mjög breytilegt. Þessar ár
leggur fljótt í frostum, bólgna jtó venjtdega fyrst upp af grunnstingli.
Er Jiær vaxa í hlákum á veturna og flæða yfir íshelluna, springur
hún upp og árnar ryðja af sér ísnuin með ógurlegum aðgangi. Drag-
ár grafa sig ört niður og renna víðast í gljúfrum jtar, sem brattlent
er. Gröfturinn fer eflaust að langmestu Ieyti fram í vatnavöxtum.
Þá þyrlast eða velta kynstur af möl og grjóti eftir botnklöppinni og
slíta henni. Grjótið, sem jtannig berst fram, verður að hnullungum
og lábarinni möl. Þótt jressi efni berist smám saman ofan eftir ánni,
ganga jrau aldrei til þurrðar. Þau endurnýjast í sífellu við veðrun