Náttúrufræðingurinn - 1946, Side 10

5G
NÁTTÚRUFRÆÐINGUKINN
ast fyrir tilverknað glóðarvírsins og verða að prótónum, sem fara á
hreyfingu vegna þess, að annað málmhylkið liefir gagnstæða hleðslu
við þær og þær leita þangað, en vegna segulsviðsins verða brautirnar,
sem prótónurnar fara eftir, hringlaga. Nú er það riðstraumur, senr
tengdur er við hylkin, og er því spenna þeirra stöðugt að breytast úr
viðlægri í frádræga og úr frádrægri í viðiæga og því prótrónurnar á
sífelldu ferðalagi úr einni öskjunni í aðra og auka stöðugt við hraða
sinn. Er því þannig fyrir komið, að í hvert sinn, sem prótónan er
komin inn í aðra öskjuna, hefir hin askjan gagnstæða spennu
og togar prótónuna til sín, en hin askjan hrindir henni frá
sér. Vegna hraðaaukningarinnar gætir miðflóttaaflsins í vaxandi
mæli, svo að brautin, sem prótónan verður að fara hverju sinni,
lengist með auknum liraða hennar, og það þannig, og það er
mergurinn málsins, að umferðartíminn verður sá sami fyrir allar
prótónur, hvar sem þær eru í hylkinu. Að endingu fara prótónurnar
í gegnum málmþynnu og út úr tækinu, en þar er komið fyrir plöt-
unni P, sem hlaða má rafmagni þannig, að hún rétti úr brautunum.
Síðan er skeytunum beint að einhverjum skotspæni og árangurinn
rannsakaður. Hafa ýmsar merkar uppgötvanir verið gerðar með
áhaldi þessu, enda er það stórvirkara á sínu sviði en önnur tæki, sem
þekkt voru fram til þess tírna.
Árið 1934 gerðu þau hjónin, Irene Curie og F. Joliot, sem vinna
við hina frægu Radium-stofnun í París, þá uppgötvun, að unnt er að
gera frumelni geislavirk með skotliríð hraðfleygra skeyta, enda þótt
frumefnin hafi upphaflega ekki verið geislavirk. Þótti þegar sýnt,