Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 19

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
65
þá ekki annað sagt, en að Fermi hafi verið forspár, er hann talaði
um „transúranísk" frumefni, þó að með öðrum hætti væri en hann
hugði. Þetta nýja frumefni hafa menn nefnt Neptuníum, og er
efnistákn þess Np. Efnabreytingin, rituð í jöfnuformi, verður:
939 939 0
rjgU-------> ^Np 4- _-[e -j- gamma geislun.
' " 2‘5 mín
Nú er Neptúníum einnig geislavirkt og geislar frá sér einni elektt'-
ónu, og er „hálfæfilengdin“ 2.3 sólarhringar. Myndast þá enn eitt
frumefni, og hefir það hlotið nafnið Plútóníum, og er sú efnabreyt-
ing sýnd í næstu jöfnum:
239 939 0
ooNp------------> Pu + ,e -f gamma-geislun.
2-3sólarhr.
Plútóníum er einnig geislavirkt, en hálfæfilengdin er mjög löng
og efnabreytingin mjög seinvirk, en hún er þessi:
239 239 4
Q^Pu------------> ()0U 4- 91 le 4- gamma-geislun.
langur tínti
Þessi nýju frumefni, sem úraníumið lrefir getið af sér við það að
innbyrða neutrónur, eru hin mikilvægustu, bæði fræðilega og einnig
við framleiðslu atómsprengna, og verður skýrt nánar frá því í næsta
kafla.
VI. Atómorka úraníums.
Þegar neutrónur lenda í venjulegu úraníumi, verður togstreyta
um neutrónurnar á milli kjarna U-235 og U-238 afbrigðanna, senr
bæði vilja innbyrða neutrónurnar hraðar sem hægar. Vegna þess að
miklu meira er um U-238 afbrigðið og eins vegna þess, að það er
miklu færara um að innbyrða hraðfleygar neutrónur, eru miklu
meiri líkur til þess að „transuranísk" frumefni myndist, en til þess
að U-235 kjarnklofni. í hinni frægu skýrslu H. D. Smyths um „Hern-
aðarnot atómorkunnar" (Atomic Energy for Military Purposes) er
gerð grein fyrir þessu á þennan hátt: „Ef ein neutróna veldur kjarn-
klofnun, sem aftur gefur af sér ifleiri en eina neutrónu, þá getur
fjöldi kjarnklofnunanna vaxið óhemjulega og um leið losnað geysi-
mikil orka. Það er líkindaatriði. Neutrónur, sem myndast hafa við
kjarnklofnun geta ýmist sloppið í burtu úr úraníuminu, lent í úraní-
umkjarna án jtess að valda klofnun, eða þær geta lent í óhreinindum
eins og t. d. bóri. Spurningin um það, hvort af keðjuverkunum geti
orðið, er þá undir því komin, hver verður útkoman á togstreytu eftir-
5