Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 44

90
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
mannanna er þessa aðeins lauslega getið, en engin lýsing á laugun-
um eða umhverfi þeirra. Aðrir hafa ekki komið þarna, svo mér sé
kunnugt, þar til nú að ég og félagi minn Jón Sigurgeirsson, lögreglu-
þjónn, komum þangað þann 10. júlí í sumar og skoðuðum þetta
jarðhitasvæði.
Suðaustan til í Kverkfjallarananum, ekki langt frá jöklinum,
fellur dálítil á undan skriðjöklum Kverkfjalla. A þessi rennur í
Kreppu austur af Vatnahrygg. Lengst af fellur áin í gljúfrum, sem
eru grunn og greiðfær norðantil en verða dýpri og hrikalegri því
nær sein dregur fjöllunum.
Skammt norður af fjöllunum verður á þessi til úr tveimur kvísl-
um, er báðar koma undan fjöllunum, og falla eftir djúpum og þröng-
um gljúfrum og er það austara Hveragil.
Þegar komið er að gili Jressu, Jrarna ofan við ármótin, leynir sér
ekki, að lieitar uppsprettur eru á næstu grösum, því grjótið í farvegi
árinnar og meðfram honurn er allt þakið ljósunr kísil, og eru sumir
steinarnir þaktir mörgurn lögum, eins og árhringjum, af þessari
steintegund. Úr flúðum og smáfossum ríkur óeðlilega mikið, sem
ekki er furða, Jrví er við komum Jrarna og dýfðum liendi í ána, er
mun hafa flutt á að gizka 200 sek.litr., reyndist bún svo volg, að mjög
nálgaðist eðlilegan líkamshita. Við héldum upp með ánni eftir
gljúfrunum og komunr brátt að laugununr, senr streynra Jrarna út
úr gljúfurhliðunum, beggja vegna, á allt að tveggja knr. vegalengd.
Gljúfrin erusjálfsagt 60—70 m. djúp og öll úr bögglabergi. Böggl-
arnir eru óvenjulega stórir og sunrar rósirnar, er koma franr í berg-
inu, 2—3 nr. í þvermál. Móbergsinnskot sjást þarna og sandsteinslag,
sem sunr staðar eru l/2— 1 nr. á þykkt, skammt ofan við gljúfurbotn-
inn og virðast laugarrrar aðallega koma franr í nánrunda við það,
Jrótt sumar streymi franr rétt í vatnsborðinu og einstaka virðist koma
franr úr berginu ofar í gljúfrunum. Laugarnar munu yfirleitt um
60° C lreitar. Stundum eru Jrær einstakar, en oftísamfelldumröðum,
svo gljúfurlrliðin niður frá þeim er þakin kísil og slýi á löngum köfl-
um. Mikið af mosa og slýi er umhverfis laugarnar en líka nokkuð
af öðrum gróðri, svo senr: Steinbrjótum, dúnurtunr, ljallasveifgrasi,
burknum, Ólafssúru o. fl.
Er við lröfðum rakið laugarnar og jrrætt gljúfrin nreð erfiðis-
nrunum, á að gizka tveggja km. vegalengd, konrunr við að dálitlum
fossi. Þar virðast laugarnar enda, vatnið í fossinum var 'kalt og
sandlagið í berginu hverfur þarna inn undir gljúfurbotninn. Ekki
gat ég fundið neinn áberandi keinr af vatninu í laugunum, ef til vill
örlítið beiskjubragð, en engan brennisteinskeinr. Fjöldi Jressara
lauga, Jrarna í gljúfrunum, er geysimikill en óvíða kenrur nrikið