Náttúrufræðingurinn - 1951, Blaðsíða 26

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
IG8
Það leið samt ekki á löngu þar til séð varð, að þessi aðgreining
vítamínanna var alls ekki heppileg. Það, sem áður liaiði verið skoðað
sem eitt vítamín, reyndist við nánari athugun vera blanda aí: ólíkum
vítamínum, tveim eða fleirum. Auk þess fundust riý vítamín, oft
svipuð þeim, sem þekkt voru, en þó svo frábrugðin að auðkenna
varð þau sérstaklega. Var þá fyrst byrjað með því að tala um vítamín-
in B1( IV, B;j og vítamínin Dx, D2 o. s. frv. En þegar tókst að finna
efnafræðilega samsetningu fleiri og fleiri vítamína, þá voru tekin upp
á þeim efnafræðileg lieiti. Hafa nú flest vítamínin hlotið slik heiti.
Þannig heitir C-vítamínið ascorbinsýra, vítamín Bj thiamin, víta-
mín E tocopherol o. s. frv.
Vítamínunum er venjulega skipað í tvo flokka: vítamín leysanieg í
feiti og vítamín leysanleg í vatni. Af fyrri flokknum eru vítamínin
A, D, E og K, en af þeim síðari öll hin, þar á meðal B-vítamínin. Nú
eru þekkt á annan tug B-vítamína, en að rannsóknum á þeim liefur
mjög mikið verið unnið síðustu árin.
Vítamínin A, C og D má segja, að orðin séu gainlir og góðir kunn-
ingjar flestra. Allir vita orðið, að vítamínin A og D fást aðallega úr
lýsi ogsmjöri, og vítamín C fæst einkum úr sítrónum og ajrpelsínum.
Það er líka mörgum kunnugt, að karótín, sem gefur gulrótunum og
sumarsmjörinu gtda litinn, er jafngilt vítamíni A, og svo að segja
eins saman sett. Nýlega hefur tekizt að framleiða vítamín A í efna-
verksmiðjum. D-vítamínin eru að minnsta kosti tvö: D2, sem fæst við
geislun á ergosterol, ogþannig framleitt til lyfja, og D;{, sem fæst úr
þorskalýsi og smjöri, og myndast einnig í húðinni við geislun. C-
vítamínið, eða ascorbinsýran, fæst nú í töflum í hverri lyfjabúð fyrir
lítið verð. Mest af því er framleitt í efnaverksmiðjum, en lítið er
gert að því að vinna það úr ávöxtum.
Út af vítamíni E, eða tocopherol, hala menn yfirleitt haft litlar
áhyggjur, þar sem það finnst í mjög mörgum fæðutegundum, og
sjaldan er um skort á því að ræða.
K-vítamínin eru 2 eða jafnvel fleiri. Bent hefur verið á, að ristil-
gerlarnir framleiddu K-vítamín í þörmunum. Um P-vítamínið, öðru
nafni citrin, er ennþá vafasamt, hvort það skuli teljast lil vítamín-
anna eða ekki.
Þá er eftir að geta B-vítamínanna, sem er stór og merkur flokkur
vítamína. Allir hal’a heyrt þessi vítamín nefnd, en fæstir munu liafa
hugmynd um, hversu margvísleg þau eru, bæði að byggingu og
verkun.