Náttúrufræðingurinn - 1952, Blaðsíða 29

Helgi Jónasson:
Grasaleit í Útmannasveit og Eiðaþinghá
sumarið 1951
Sumarið 1951 var ég stuttan tíma við gróðurathuganir á Austur-
landi, í Útmannasveit og norðurhluta Eiðaþinghár.
Það er vel gróið land og fjölskrúðugt. Fann ég þarna um það bil
260 tegundir byrkninga og blómplantna, en að sjálfsögðu hefur mér
sézt yfir margt. Meginhluti láglendisins er votlendi, stærri og smærri
,,blár“. Eru þar mest og samfelldust hin miklu engjaflæmi meðfram
Selfljóti norðantil, Bóndastaða- og Hjaltastaðablár. Sunnar eru
klapparásar á milli mýrarsunda og tjarna. Norður með Selfljóti að
austan eru hæðóttar fjallahlíðar. Þar er gróðurríkt og mikið skrúð
litsterkra blóma. Á köflum minnir það á það, sem segir í sálminum:
„Þar gróa í grænum hlíðurn með gullslit blórnin smá.“ Ber þar mik-
ið á gullsteinbrjóti og ýmsurn fíflum, blágresi, bláklukku og týs-
fjólu. Af hvítum blómum er vallhumall, hvítmaðra, hjónagras og
friggjargras, að ógleymdri geitahvönn, sem þarna er mikið af. Skógar
eru ekki svo kallað verði með því nafni. En víða eru birkirunnar og
smákjörr. Víðáttumest og samfelldast er það í Ósfjöllum norðan-
verðum og er þar svo sem mittishátt. Reyniviðanmnnar eru þar
nokkrir. Eitt reynitré, svo sem fjögurra metra hátt, sá ég í kletta-
sprungu stutt frá Dölum.
Hér á eftir eru taldar nokkrar liinna sjaldgæfustu plöntutegunda,
sem ég fann, og fundarstaðir þeirra:
Lcnsutungljurt (Botrychium lanceolatum). Á Sandbrekku og Unaósi. Á báðum stöð-
unum í valllendiskinnum rétt við túnin. Fá eintök á hvorum stað, en stór og þroskaleg.
Af burknum sést ekki mikið. Mest er af tófugrasi, en þó heldur iítið. Skjaldburkna
fann ég aðeins á einum stað, Sandbrekku. LiÖfœtlu (Woodsia ilvensis) fann ég á einum
stað, framan í kletti hjá Bóndastöðum, og köldugras (Polypodium vulgare) á öðrum
stað, lika framan í kletti hjá Hrollaugsstöðum.
Á láglendinu kringum Gagnstöð og Heyskála eru margar tjarnir og síki. í þeim er
mikill gróður vatna- og votlendisjurta. Þar vex mikið af álftalauk (Isoetes echinospora)
að dænta eftir lausum blöðum af honum, scm fuglar hafa slitið upp og fljóta í þykkum