Náttúrufræðingurinn - 1957, Blaðsíða 33

MYNDIR ÚR JARBFRÆÐI ÍSLANDS
25
hlíðinni, norðan frá Hvannahvilft og suður til Skandadalsskarðs, eða
hér um bil 1500 m. Smásjárrannsókn á berginu, sem blaðförin
geymast í, leiddi í ljós nrjög glerjaða basaltösku (sideromelan-ösku).
í miðju blágrýtislagi, í grunninum, sem millilagið með plöntu-
steingervingunum liggur ofan á, og allmiklu neðar í jarðlagaskip-
uninni, hef ég séð gildan trjábol, brunninn til ösku, án þess að mót-
ið eftir hann hafi sigið saman eða raskast nokkuð. Allt bendir til
að blágrýtislag þetta, og trjábolurinn, sé eldri en millilagið, sem
blaðförin geymir. í Verdölum, utanvert við Selárdal, koma viðar-
brandslög í ljós, niður við sjó, með stórstraumsfjöru. Afstaða þess-
ara brandlaga til plöntulagsins í Þórishlíðarfjalli þarf nánari at-
hugun. Gæti hér verið um misgömul plöntulög að ræða í blágrýt-
ismynduninni. Sumt bendir til þess. Má á það drepa í því sam-
bandi, að í Seljamýrarfjalli við Djúpadal í Arnarfirði eru surtar-
brandslögin tvö í sama fjallinu og nemur samanlögð þykkt jarð-
laganna á milli þeirra 50 metrum.
BEYKI (.FAGUS)
F. cf. ferruginea Ait. Blað það, sem sýnt er á 2. mynd má telja
allalgengt í plöntulögunum í Þórishlíðarfjalli. Blaðförin eru yfir-
leitt vel mörkuð og auðvelt að ná þeim skýrum. Er mikill munur
á hve blaðförin héðan eru auðveldari í meðferð en plöntuleifarn-
ar úr surtarbrandslögunum hjá Brjánslæk eru. Stærð þessara blaða
er nokkuð jöfn og lætur nærri að meðalstærð þeirra sé sýnd á 2.
mynd. Að lögun er blaðið sem næst sporbaugótt (sum nálgast að
geta talizt egglaga), 14 cm. langt og mesta breidd þess er 6,8 cm.
Eftir því sem bezt verður séð er stilkurinn stuttur, miðrifið er öfl-
ugt. Blaðhelftirnar eru ofurlítið misbreiðar. Um 18 hliðarstrengir
í hvorri blaðhelft. Þeir neðstu svo að segja gagnstæðir á miðrifinu,
hinir efri misstæðir. Þeir hliðarstrengir, sem sitja neðan til á mið-
rifinu eru ofurlítið sveigðir neðst og er hornið milli þeirra og mið-
rifsins 18°—20°. Efri hliðarstrengirnir eru beinir alla leið tit í blað-
rönd og mynda þeir um 40° horn við miðrifið. Æðanetið er mjiig
fíngert og óljóst í farinu. Blaðið er odddregið og grunnurinn þykk-
fleygaður, rendurnar sagtenntar.
Lýsingin á við beyki. Mun varla nokkur vafi leika á að um þá
ættkvísl sé að ræða. Nú á dögum eru taldar fjórar beykitegundir.
Ein í Ameríku, önnur í Evrópu og tvær í Asíu. LaMotta (5) telur