Náttúrufræðingurinn - 1969, Blaðsíða 44

38
N ÁT1’ Ú R U F R Æ ÐINGURINN
lands að kornatínslu. Er sú staðhæfing meðal annars byggð á því,
að ekkert gamalt grágrýti var finnanlegt í fóarnasallanum. Aftur
á móti var þar nokkurt magn Surtseyjarösku, sem tínd hefur verið
eftir komu fuglanna þangað, en auk þess setberg og fornberg, sem
fuglarnir hafa aðeins átt völ á erlendis.
Einnig er mjög athyglisvert, að snjótittlingarnir voru ekki af ís-
lenzkum stofni, og þar sem um grænlenzka snjótittlinga gat verið
að ræða, má telja sennilegt, að fuglarnir hafi verið að koma frá
vetrardvöl sinni á Bretlandi og verið á leið norður. Bergtegunda-
safn fóarnanna bendir reyndar til þess, að þeirra hafi verið aflað
í iiálöndum Skotlands.
Flest þeirra fræja, sem auðgreind voru, eru af tegundum, senr
teljast algengar á íslandi, en einnig í Bretlandi, svo sem af kræki-
lyngi, skúfgrasi, skurfu og mýrarstör. Verður ekkert ráðið af þeim,
hvort um íslenzk eða erlend fræ er að ræða. Hins vegar fannst í
fóarni fræ af flóajurt, sem vex víða í Evrópu, en er ekki verulega
algeng hér á landi. Vex hún aðallega kringum bæi og við laugar.
Er ósennilegra, að þetta fræ sé íslenzkt og hafi verið tínt upp hér
eða í Surtsey, en þó kann svo að vera. Eitt fræjanna var ákvarðað
í Bretlandi (af Melderis, British Museuin) sem Rósmarinlyng,
Andromeda polifolia L. Þessi planta vex ekki hér á landi, en finnst
bæði í Grænlandi svo og á Bretlandseyjum allt sunnan frá Somer-
set til Suðureyja. Að lokum voru ákvörðuð fræ af fóðurluzernu,
Medicago sativa, í fjórum fóörnum. Sú ákvörðun má teljast vafa-
söm, en sé hún rétt, er lítill vafi á að fræið sé erlent, því að hér
vex luzerna ekki og er ekki notuð í sáðblöndur. Ekki myndi það
fræ heldur auðfundið í Grænlandi, en hugsanlegt er, að snjótittl-
ingar gætu tínt það í Bretlandi eða öðrum Evrópulöndum.
Þau rök, sem hér hafa verið færð fram og eru fughafræðileg,
bergfræðileg og grasafræðileg, benda til þess, að snjótittlingarnir
gætu annað tveggja hafa tínt fræin upp ásamt bergsallanum utan
íslands, og þá helzt í Skotlandi, og flutt með sér til Surtseyjar eða
fundið fræið rekið á fjörur Surtseyjar og tínt það upp þar ásamt
Surtseyjaröskunni. Sé fyrri kosturinn álitinn réttur, gæti þessi at-
hugun sýnt, að fuglar geta flutt lifandi fræ milli landa og þannig
stuðlað að útbreiðslu plantna. Sé hið síðara talið sennilegra, sannar
það, að fræ flóajurtar og mýrarstarar geta borizt til Surtseyjar og
haldið spírunarhæfni sinni.