Samvinnan - 01.04.1948, Side 17

ins. Sú sönnun var þegar fengin á dögum
Jónasar Hallgrímssonar. Og hver áratugur,
sem liðið hefur síðan, hefur staðfest hana.
Allvíða, einkum í bæjunum, liafa vaxið upp
fagrir stofuar og friðsælir skógarlundir. I'eir,
sem það starf hafa haft með höndum, að
hlynna að þessum gróðri og skapa honum
sæmileg lífsskilyrði, einkum er hann var á
bernskuskeiði, hafa lært af þessari revnslu,
hún hefur orðið þeim uppörvun og hvatt þá
til þess að leggja hönd að því mikla strríi
að fegra land sitt og heimabyggð með skógi.
EN ER ÞÁ 100 ÁRA STARF okkar 1 þtssa
átt, orðið harla gott? Höfum.við náð
eins langt fram á við og efni standa til? Þemi
spurningum þyrfti hver einasti íslendingur,
sem nokkurt tækifæri hefur til þess að láta
gott af sér leiða í þessu efni, að svara. Er.v.
má bezt átta sig á ástandinu í þessum efnum
með því að hugleiða, h\rort ólíklegt sé, að 15
ára unglingi, á þessu herrans ári 1948, nærri
130 árum eftir að Þorlákur í Skriðu setti nið-
ur græðlinga sína, yrði starsýnt á íturvaxið
reynitré, er yrði á leið hans, af því að hann
hefði aldrei áður á ævinni séð svo fagran og
gjörfilegan jarðargróður eða látið sig dreyma
um mátt íslenzkrar moldar, að geta uppfóstr-
að liann. Það er áreiðanlegt, að þótt miklar
og margháttaðar breytingar hafi orðið á flest-
um þjóðfélagsháttum, afkomu og útsýni
landsmanna á síðastliðnum 130 árum, hafa
þær ekki náð að fyrirbyggja það, að slík geti
orðið reynsla æði margra unglinga úr flest-
um landsbyggðum. Er sú staðreynd ekki ærið
íhugunarefni og raunaleg áminning um það,
að þótt það hafi verið fullsannað í meira en
heila öld, að það er hægt að rækta tré á ís-
landi, er eins og þjóðin trúi því ekki enn
þann dag í dag. Ef allir forfeður okkar hefðu
átt til að bera dug og bjartsýni Þorláks í
Skriðu, mundu skógarlundir, eins og þeir,
sem sýndir eru á myndum á þessum blað-
síðum vera við hvern bæ á Islandi. En hver
er staðreyndin? Hún er sú, að þótt reynivið-
ur þurfi ekki nema nokkurn hluta af aH-
ursskeiði trjánna í Skriðu og Fornhaga til
þess að ná fullum þroska, eru þessi tré enn
þann dag í dag undrunarefni ungra og aldr-
aðra, leikra og lærðra, fegurri, stórvaxnari
og skjólmeiri, en skógargróður, sem yfirHitt
sést við hýbýli manna í sveit og bæ. Fólkið í
landinu hefur ekki stundað skógræktina af
meira kappi en þetta í 100 ár. Allvíða um
sveitir má sjá fagra skógarlundi heim við hæ,
eða úti í haga, þar sem hugsjónaríkir ung-
mennafélagar voru að starfi fyrir 30—40 ár-
um. En allt í kringum þessa skógarreiti er
autt land. Þeir hafa ekki verið stækkaðir, og
nýir reitir eru undantekning. Nágranni
bóndans, sem hefur komið upp skógarlundi,
eða tekið við honum í arf, lítur bæ sinn á
berangri ár eftir ár og gerir ekkert til þess að
breyta þessari ásýnd. Og þó getur skógurinn
þrifizt eins vel í hans landareign og í jörð
nágrannans.
Á SÍÐUSTU ÁRATUGUM hefur þjóðfé-
lagið sjálft haldið uppi allmikilli skóg-
læktarstarfsemi. Sú starfsemi hetur að veru-
legu leyti hnigið að því að varðveitá þær
fornu skógarleyfar, sem enn uxu villtar í hag-
anum, grisja þær leifar og girða og auka
v'axtarskilvrði þeirra. Árangurinn hefur orðið
inikill. í stað þess að jörðin væri eydd, miðar
nú að því, að hún verði grædd. En skógrækt-
arstarf það, sem ríkið kostar og ber ábyrgð
á, hefur átt við erfiðleika að etja. Því hefur
verið skorinn þröngur fjárhagsstakkur. Margt
er ógert, sem forráðamenn þessara mála
hefðu kosið að framkvæma fyrir löngu. En
þótt takmörkuð fjárveiting ríkisins og fá-
mennt starfsllð hafi sett þiöng takmiirk fyrir
þeim árangri starfsins, hefur eitt þó einkum
verið þriiskuldur þess, að hraðar gengi að
,,klæða landið", rækta trjálund við hvern bæ
breyta berangri í skjólmikið skógarbelti. Það
er áhugaleysi landsmanna.
Skýrslur sýna, að tiltölulega fámennur hóp-
ur landsmanna er starfandi í skógræktar-
félögunum. Allt of fáir búendur fórna
örlitlum hluta tíma og starfsorku til þess að
gróðursetja tré og runna við hýbýli sín. Ef
ekki verður mikil breyting á jressu í tíð jress-
arar kynslóðar, geta afkomendur okkar sagt
sömu orðin og spretta á tungu Jreirra, sem nú
staldra við og skoða reynitrén í Skriðu og
Fornhaga, eða önnur fögur tré, sem náð hafa
miklum jrroska og fegurð. Ef feður okkar
hefðu átt til að bera dug og bjartsýni Þor-
láks í Skriðu og sona hans, myndu slíkir
lundir standa við hvern bæ og í hverri byggð,
til fegrunar landinu og til skjóls og m.inn-
bóta íyrir íbúa Jress. I þessu er falúr 'áskorun,
sem við éigum að vcra menn til að taka
Það er cklii aðeins reynirinn og birkið, sem ncer skjótum þroska i islenzkri mold. Þessar asþir
uxu meira en mannhað á þremur árum i Múlakoti syðra, upp af frcci, sem flutt var frá Alaska.
Hríslurnar i Fornliaga, frá 1820—30. Myndin tekin 1938.
17