Samvinnan - 01.10.1953, Page 10

um ætti að vera auðskilið, hve smá-
vægilegir sjúkdómar geta verið lang-
þreyttri móður erfiðir, þótt ekki bæt-
ist við það angur, sem hún hefur af
því, að læknar og trúgjarn aimenning-
ur álíta að liún sé haldin móðursýki.
\rera má að orðið móðursýki hafi
upphaflega ekki verið smánaryrði,
heldur eðlilegt iiugtak yfir ástand
þreyttrar og áhyggjufullrar móður.
Þótt flestir læknar virðist álíta, að
þreyta húsmæðra og afleiðingar henn-
ar sé móðursýki eða taugaveiklun, sem
tala verði um með lítilsvirðingar radd-
blæ, eiga vissulega ekki allir læknar
hér óskilið mál. Meðal þeirra eru
menn, sem þyrftu að vera fulltrúar á
landsfundum húsmæðra og kvenrétt-
indakvenna.
í Heilbrigðisskýrslum Í945 segir
héraðslæknirinn á Selfossi, Lúðvík
Norðdal, m. a.: „Skortnr á kvenfólki
til innanhússverka er mjög tilfinnan-
legur, en það eru ekki sveitaheimilin
ein, sem þjakast af honum. Heimili í
þorpum og bæjurn eru sízt betur sett
í þeim efnum. Ofþreyta er að þrýsta
fjölda lnismæðra á kné, og áhyggjur
þeirra eru þrotlausar vegna þess, að
hvergi er hjálp að fá, hversu hátt kaup
sem boðið er.....Ég er ekki í nokkr-
urn vafa um, að stöðugur lasleiki fjöl-
margra húsmæðra stafar beint eða ó-
beint af líkamlegri og andlegri of-
rann. En svo er að sjá, að húsmæðurn-
ar eigi ekki marga formælendur — og
mun færri en „ástands“-stúlkurnar —
því að naumast heyrist að þessu þjóð-
armeini vikið opinberlega, hvað þá að
nokkuð örli á tilraunum til úrbóta.“
MISSKILNINGUR
ÚR HÖRÐUSTU ÁTT.
Misskilningurinn á heimilisstörfun-
um vekur og viðheldur vanmetakennd
fjölda kvenna, ekki sízt þegar hann
kemur úr liörðustu átt, — frá konum.
Tæplega eykur það á sjálfstraust
húsmæðra, senr ern svo störfum lilaðn-
ar, að dagurinn endist þeim sjaldnast
til skyldustarfanna, að heyra eða lesa
ræður velmetinna kvenna, svo gjör-
sneyddar skilningi og samúð, sem tvö
eftirfarandi dæmi sýna:
í 2- hefti 1. árgangs Húsfreyjnnnar
ern útdrættir úr ræðum fulltrúa á
fundi Húsmæðrasambands Norður-
landa, sem haldinn var í Noregi árið
1950. I einni ræðunni er kornist svo
að orði: „Húsmóðirin ætti að geta haft
8 stunda vinnudag eins og vinnukona,
senr fengi kaup. Það sem hún gæti
ekki unnið á þessum tilskilda tíma
væri venjulega það sem gæti beðið.
Börnunum ætti að kenna að hjálpa sér
sjálf, en ekki stjana við þau fram eftir
öllum aldri“.
Sveitakonu, kaupanda Húsfreyjunn-
ar, varð að orði er hún las þetta: „Að
ábyrgar konur skuli leyfa sér að bera
þetta á borð fyrir okkur mæðurnar í
okkar eigin blaði. Það líður langur
tími, mörg ár, án nokkurs hvíldardags,
þangað til elztu börnin geta hjálpað
til nokkurs verulegs gagns, enda þótt
þeim sé kennt að lijálpa sér sjálf eftir
megni. En þá eru líka skyldurnar við
skólanámið farnar að kalla að“. Kaup-
staðakonurnar taka án efa undir við
sveitakonuna og minnast um leið orða
séra Jakobs um húsmæðurnar og skóla-
unglingana.
Hitt dærnið er af Landsfundi Kven-
réttindafélags Islands síðastliðið sum-
ar. Umræður voru um sundurliðaðar
tillögur skattamálanefndar um breyt-
ingar á skatta- og útsvarslögum, t. d.
urn frádrátt vegna heimilishjálpar.
Samþykkt var í einn hljóði og athuga-
semdalaust, að gera kröfur um að
heimila konu, sem vinnur utan heim-
ilis, að draga frá tekjum sínum jafn-
háa upphæð og það kostar að hafa
fullkomna heimilishjálp (ráðskonu).
Tillögugieinin tók ekkert fram um
Iteimilisstærð. Annað liljóð kom í
strokkinn, þegar kom að tillögunni
um að gefa barnmörgu heimili, sem
telja má einni konu ofviða að annast
hjálparlaust, leyfi til að draga frá
tekjum kostnað við heimilishjálp mið-
að við barnafjölda og heimilisástæður.
Þar kom fram frámunalegt skilnings-
leysi á störfum og aðstæðum mæðra
með ung börn. Tillagan hlaut raunar
samþykkt, en allmargir fulltrúar
greiddu mótatkvæði og enn fleiri sátn
hjá.
Hitt er svo annað mál, að slík frá-
dráttarheimild kæmi tiltölulega fáum
barnafjölskyldum að fjárhagslegu
gagni, ef persónufrádráttur væri nokk-
urn veginn í samræmi við venjulegan
framfræslukostnað. En réttlætismál er
það engu að síður. Landslög verða að
viðurkenna svo ekki verði urn villst,
að húsmóðir með rnörg börn, og ef til
vill með sjúkling eða farlama gamal-
menni, inni af hendi, þrátt fyrir að-
keypta hjálp, skyldur sínar við heimil-
ið og þjóðfélagið og að hjálpin sé ekki
munaður henni til handa, sem beri að
skattleggja.
FINNSKU BÆNDA-
KONURNAR.
I búnaðarblaðinu Frey, desember-
hefti 1946, er merkileg grein eftir rit-
stjórann Gísla Kristjánsson. Þar er
sagt frá rannsóknum, er Finni nokkur
gerði á lífsskilyrðum og störfum smá-
bændakvenna í Austur-Botnum í
Finnlandi. Rannsóknirnar gerði hann
þannig, að liann lieimsótti heimilin
og dvaldi þar í vikutíma í einu nokkr-
um sinnum á ári og skráði athafnir
liúsmæðranna itverja stund, frá því
þær byrjuðu að klæða sig á morgnana
og þar til þær lögðust til svefns á
kvöldin. Þessar smábændakonur önn-
uðust, auk innanhússstarfa og barna-
gæzlu, ýmiskonar landbúnaðarstörf,
þar sem bændur þeirra voru ýmist við
skógarhögg eða í hernum. Meðaltölur
sýndu, að daglega fóru til innanhúss-
starfa 8 st. og 3 mín., en til landbún-
aðarstarfa 7 st. og 59 mín. eða sam-
tals rúmar 16 stundir. Á virkum dög-
um varð þó vinnutíminn um 18
stundir, en á sunnudögum um 10 st.
að meðaltali. Á sumrin fór að miklum
mun meiri tími til landbúnaðarstarf-
anna en lieimilisstarfanna, sem þá
varð ýmist að vanrækja alveg eða
bæta upp að vetrinum, enda reyndust
þau taka nær 11 stundir að meðal-
tali í marzmánuði. Til skýringar er
gott að taka smákafla úr greininni
orðrétt:
„Eins og að framan greinir þurfti 8
stundir til innanhússtarfa að meðaltali,
en allvíða, og að minnsta kosti þar
sem barnahóp þarf að fæða, klæða og
hlynna að, krefja þau rnikið lengri
tírna en þetta. Sums staðar þurfti 16
stundir til þess að ljúka þeirn. Annars
staðar voru þau vanrækt mjög af því,
að húsmóðirin varð að sinna þeirri
ófrávíkjanlegu kröfu, sem til hennar
var gerð við bústörf á akri og í sáð-
reit að sumrinu, til þess að bjarga
forða handa fjölskyldunni til vetrar-
ins, en engum var annars á að skipa“.
Þessi heimili, sem rannsóknirnar
voru gerðar á, hafa eflaust ekki gert
miklar kröfur til menningarlífs, enda
(Framh. á bls. 18.)
10