Samvinnan - 01.12.1955, Side 13

BREYTT VEÐURSPÁ.
Vanmátt okkar enn eg finn
auglýstan að nýju.
Skákað hefir skaparinn
skýrleik Teresíu.
EKKI MARGIR.
Fyrir aðra á sig hart
ekki margir leggja,
þó hjá flestum einhver art
innan þröngra veggja.
Á RINGULREIÐ.
Ymsra lund er ekki rótt.
Átaksmundir svitna.
Yndisstundir eyðast fljótt.
Allir fundir slitna.
FÆST, EF LEITAÐ ER.
Oft vill þreyta hugans hrönn,
högum breyta stríðlynd önn,
þó að hreyti í fetin fönn,
finnst, ef leitum, gæfan sönn.
HVÖT.
Upp til starfa, unga þjóð,
og það látið skilja,
að þið hafið íslenzkt blóð,
íslenzkt þrek og vilja.
Störfum þörfum lið að ljá,
Ieiðir betri kenna.
Auðsuppsprettur íslands má
örar láta renna.
Að menn sjái ættland vort
eigi hrausta drengi.
Verið hefir gagnslaus* gut
galað helzt til lengi.
SÓI.RIS.
Fer um strindi blíður hl.rr
brögnum vndi vekur
Roðar tinda röðul' skær
rökkurmyndir hr'Tur.
YFIRSJÓNIR.
Uft vill glaða hugsun hrjá,
hlýja drauma banna,
endurminning ættuð frá
yfirsjónum manna.
AÐ MORGNI Á TJÖRNESI.
Ut um sundið Ægis blátt
upp er blundur hafinn,
þar sem Lundey lyftist hátt
lagarmundum vafin.
Suipu' S)amtíJh
armanna:
Arnold Toynbee
frægasti sagnfræðingur vorra tíma
Brezki sagnfræðingurinn Arnold J.
Toynbee hefur lagt liðnar aldir undir
smásjá sögurannsókna sinna og í því
ljósi hefur hann skoðað ýmis vanda-
mál nútímans og komizt að merkileg-
um niðurstöðum.
í hinu risavaxna riti hans um rann-
sóknir hans á mannkynssögunni, A
Study of History, hefur hann gert at-
huganir á tuttugu og sex menningum,
sem samkvæmt ritum hans hafa ver-
ið til síðast liðin sex þúsund ár.
Toynbee hefur komizt að þeirri nið-
urstöðu, að öll menning beri að sama
brunni, og að vöxtur eða hnignun í
sérhverju þjóðfélagi sé næstum ein-
göngu afleiðing af erfiðleikum, sem
þegnar þjóðfélagsins hafa orðið að
mæta, og hvernig þeir hafa snúizt við
þeim erfiðleikum.
Til dæmis segir Toynbee, að fyrir
’öngu hafi eyðimerkur Norður-Afríku
verið frjósamt land og þar hafi búið
fjöldi manna, sem hafi lifað af veið-
um. Eftir því sem tímar liðu fram,
þornuðu þessi sléttlendi og skrælnuðu,
dýrin flúðu veiðilöndin, en veiðimenn-
irnir stóðu augliti til auglitis við erf-
iðleikana. Hvernig áttu þeir að draga
fram lífið?
Sumir þes:ara veiðimanna gátu
ekki mætt erfiðleikunum. Þeir gátu
ekki breytt um lifnaðarhætti. Þeir
annað hvort dóu út, eða lifðu mjög
frumstæðu villimannalífi.
Aðrir mættu erfiðleikunum með
skynsemi. Þeir breyttu um lifnaðar-
hætti og fluttu til Nílar-dalsins. Þar
ruddu þeir skóga og þurrkuðu mýrar
og landið varð vel fallið til búskapar.
Afleiðingin varð sú, að þeir döfnuðu
vel og sköpuðu hina gagnmerku
egypzku menningu, sem entist í fjög-
ur þúsund ár.
Samkvæmt því sem Toynbee segir,
geta erfiðleikar einnar þjóðar veíið
með mörgum hætti. Að komast heilu
og höldnu fram úr einum erfiðleikum
vekur að jafnaði nýja erfiðleika. Tök-
um til dæmis Aþenubúa hina fornu.
Offjölgun fólks á fremur rýru landi
skapaði hjá þeim vandamál. Þeir réðu
fram úr þeim með því að setja á stofn
nýlendur erlendis. Það skapaði brátt
stjórnmálaleg vandamál, sem þeir á-
samt öðrum erfiðleikum reyndust ekki
nægilega sterkir til að ráða fram úr.
Úr því fór hinni frábæru hellensku
menningu að hnigna.
Margir frægir sagnfræðingar hafa
spottað þessi sjónarmið Toynbee?
Þeir álíta starfsaðferðir hans r
kenningar fjarstæðukenndar. Það
bó viðurkennt um alian hei: r.
kenning Toynbees hafi vaki^ r a
rót og skrif rnpðal lærdóms. na
heidur en nokkurt söeui''pt. erk,
sem áður h'Tur út komið
Arnold Toynbee e^ annvaxinn
maður og álútur meö' ^ngleitt, fölt
andlit og hvítt, f ít hár. Hann
fæddist í Londor. arið 1889. Móðir
hans h.aut há kólamenntun fyrst
kvenna í Eneiandi. Toynbee hlaut
gamald igs uppfræðslu í grísku og lat-
ínu vio Oxford háskóia. Síðan var
hann ár í Grikklandi. Meðan hann
dvaldist þar fékk hann áhuga á utan-
ríkismálum og samtímis sögu fornra
menninga. (Framh. & bls. 23)
13