Samvinnan - 01.06.1958, Blaðsíða 8

„Heyið er farið,“ sagði Björn.
Það kvöld kom á miðju sumri, að á-
kvörðunin um að hætta búskap og flytj-
ast í kaupstað var auðtekin; sprottin svo
eðlilega úr amstri dagsins, að miklu
fremur var um afgerandi niðurstöðu en
ákvörðun að ræða.
Það var heitur, bjartur dagur snemma
í júlí. Sólin stafaði geislum sínum frá
heiðum himni, er hvelfdist yfir landinu
eins og blár hjálmur. Frá fjallgarðinum í
austri blasti við grænn blettur, en í miðju
hans stóð íbúðarhúsið á bænum Hóli og
torfhlaðin búpeningshúsin út frá því.
Eina hreyfingin var reykurinn úr eldhús-
strompinum og bárurnar á vatninu, er
sveigðist silfurlitt fram með suðurhlið
túnsins, og rauða dráttarvélin, sem snigl-
aðist um engið fyrir vestan bæinn.
Þetta var annadagur eins og allir aðr-
ir dagar, hvað þá, þegar heyskapurinn
bættist ofan á hin venjulegu störf. Kind-
urnar gerðu það gott; höfðu næstum tvö-
faldast að tölunni til um vorið, svo nóg
var til slátrunar og tylft eða meira til að
fjölga hópnum. Áður en þau keyptu
dráttarvélina, hafði vinnufólksfæðin gert
það að verkum, að nauðsynlegt var að slá
nærliggjandi graslendi nokkrum sinnum
yfir sumarið. Nú þurfti aðeins að slá einu
sinni og þau gátu þannig heyjað um all-
an dalinn, en það þýddi, að vinna varð
svo langt frá bænum og stundum í
óþurrkatíð, að mennirnir komu ekki heim
frá því að hafa borðað morgunverð í flýti
og þar til um kvöldmatarleytið.
Búskapurinn hafði stöðugt gefið meiri
ÞAU GOMLU
Smásaga eftir Amalíu Línda!
Indriði G. Þorsteinsson
snéri á íslenzku
Jóhannes Jóhannesson
teiknaði myndirnar
arð undanfarin tíu ár, en vinnutíminn
var orðinn lengri en áður, eða svo virt-
ist Birni. Árum saman hafði Björn varp-
að sér á hverju vori heilshugar út í starfið
og eytt kröftum sínum í að erja jörðina.
Og með hverri uppskeru virtist hann
hljóta tvöföld laun erfiðis síns. Þegar
dráttarvélin kom loksins, hreifst hann
af tækinu, kjáði við það og lofaði það,
eins og um mannlega veru væri að ræða.
En nú hafði hann vanizt vélinni og gat
ekki án hennar verið, og uppskeran varð
einhvern veginn ekki til eins mikillar á-
nægju og áður. Kannski hafði dráttar-
vélin auðveldað starfið um of; kannski
hafði hann breytzt hið innra með sér.
Sannarlega virtist honum hann hafa
glatað hinni djúpu tilfinningu samrun-
ans við landið, eftir að dráttarvélin kom.
Ekki þannig að skilja, að hann óskaði
dráttarvélinni í burtu, en-.
Þegar Björn var farinn út aftur með
mönnunum eftir kvöldmatinn, minntist
Ragna þess, að upp á síðkastið spurðu
hinir ekki um, hvort Björn ætlaði að
koma út að vinna; þeir fóru bara og auð-
vitað fylgdi hann þeim eftir, af því hann
var eigandi þessarar jarðar og vissi eins
vel og hver annar hvað þurfti að gera;
hann var enn ekki orðinn það gamall.
En þegar þeir komu inn aftur í kaffi um
tíuleytið, lét Björn fallast í eina hæginda-
stólinn í borðstofunni. Honum var þungt
fyrir brjósti og sat með lokuð augu unz
allir voru setztir við borðið. Þá stóð hann
á fætur og tók hægt til matar síns og
starði án afláts á borðdúkinn. Öðru
hverju leit hann áhyggjufullur á andlit-
in í kringum sig.
Ragna sat við borðsendann; óróleiki
hennar vegna hans blandaðist duldum
grun um, að runninn væri sá dagur, sem
hún hafði kviðið. Á yfirborðinu flökti
hugur hennar til og frá; hún tók eftir að
pönnukökurnar, sem nýja ráðskonan
hafði bakað, voru í þykkara lagi. En burt
séð frá þvílíkum smáatriðum, varð Ragna
að viðurkenna, að ráðskonan hafði
reynzt starfi sínu vaxin og var mjög við-
kunnanleg. Nú var Guðrún að Ijúka við
tertuna á diski sínum. Hún skaut augun-
um valdsmannlega í kringum sig til að
hamla gegn því, að fólkið bæði um meira
kaffi eða brauð.
Guðrún hafði haft matreiðslu á hendi
í fimm ár og vann auk þess öll önnur inn-
anhússtörf utan þau léttustu, samt hélt
Ragna áfram að hugsa um hana eins og
nýju ráðskonuna og hélt þannig uppi
sjálfsvirðingu sinni sem húsmóðir á bæn-
um, að minnsta kosti áleit hún það. And-
artak velti hún því fyrir sér, hversvegna
hún væri að heimska sjálfa sig, en hún
hætti fljótt að hugsa um það. Eins lengi
og einhverju var trúað, var hægt að vona;
þegar raunveruleikinn var viðurkennd-
ur, var hvergi fótfesta fyrir von. Einmitt
þennan morgun hafði Ragna sagt Guð-
rúnu fyrir um fáein smávægileg atriði
og brosað sama þýðlega brosinu eins og
þegar hún hafði sagt óreyndu stúlkun-
um fyrir verkum, sem réðust vinnukonur
til hinnar ungu Rögnu Finnsdóttur, sem
hafði flutzt að Hóli sem brúður Björns.
Síðan voru liðin fjörutíu ár. En ólíkt þeim
stúlkum, er höfðu gert sér far um að
verða við óskum hennar, hafði Guðrún
verið svo kurteis, að það nálgaðist ólund.
Og Ragna vissi, að þegar hún sneri baki
í hana, hafði Guðrún hreinsað skilvind-
una á þann hátt sem henni þóknaðist.
Já, þjónustur höfðu breytzt mikið síðan
á fyrstu búskaparárum Rögnu. Og nú var
Ragna alltaf þreytt. Hún var sumarmeg-
in við sjötugsaldurinn, en ekki fyrr en
undir það síðasta, eða öllu heldur frekar
seint á ævinni, varð hún að fá sér blund
á eftir máltíðum. Björn bar árin betur en
hún, hugsaði hún. Hann gat unnið allan
daginn með kaupamönnunum fjórum. og
svaf ekki nema á nóttunni. Hár hans, nú
þegar hún leit á það, sýndist hafa hvítn-
að á einni nóttu, og daufur skjálfti var á
hendi hans, þegar hann lyfti kaffibollan-
um. Smám saman rifjaðist það upp fyrir
henni, að léttur svefn hennar síðustu vik-
urnar hafði rofnað við dauf andvörp hans
og stunur, sem hún hafði álitið, þar til nú,
að væru einkenni eirðarleysis. En ef til
vill — óttinn hríslaðist um líkama henn-
ar, er hún horfði á hann og síðan á
freknóttar hendur sínar.
Kaffidrykkjunni var lokið. Guðrún tók
af borðinu og bar leirtauið niður til að
þvo það. Tómas, yngsti kaupamaðurinn
og nýjastur í starfi, fletti dagblaðinu
lauslega; að því búnu gekk hann rólega
út til fundar við hana. Hann var efstur í
huga Rögnu og augu hennar tindruðu við
8 SAMVINNAN