Samvinnan - 01.03.1962, Síða 33

tært. Þess er þó hér að geta, að
sjá verður um að fiskabúrið fái nógu
mikið ljós. Það á helzt að standa á
borði nálægt glugga en ekki í glugg-
anum sjálfum og í skammdeginu
verður að vera lampi á búrinu með
25—40 watta peru þannig að búrið fái
að jafnaði ljós 12—16 klukkustundir
á sólarhring.
Einn liður í hinni daglegu umhirð-
ingu fiskanna er fóðrun þeirra. Nota
má ýmsar tegundir af fiskafóðri
sem fást í litlum pappadósum t. d. í
blómabúðum hér í Reykjavík. Er hér
aðallega um tvær tegundir að ræða,
Wawex og Sluis Fiskfort sem er hol-
lenzkt. En til lengdar er ekki nóg að
gefa fiskunum þessar tegundir af
fiskafóðri og þá verða menn sjálfir
að útbúa fiskafóður handa fiskunum.
Hefur mér reynzt mjög gott að nota
rækjumjöl. Ég bý það til sjálfur
þannig að ég kaupi í matvöruverzlun
lítinn pakka af hraðfrystum rækjum,
þurrka rækjurnar á diski t. d. í bak-
arofni þangað til þær eru alveg þurr-
ar og harðar, en þó ekki steiktar. Síð-
an myl ég rækjurnar, með hamri, í
mjöl sem ég síðan gef fiskunum. Einn
lítill pakki af rækjum getur dugað í
marga mánuði. Einnig má gefa fisk-
unum soðna ýsu skorna niður í smá-
bita, lambalifur, eggjarauðu, hrogn
og fleira.
Næst er svo að benda á eina aðal-
byrjunarvilluna sem mjög er algeng.
Hjá mörgum byrjendum í smáfiska-
rækt verður vatnið í fiskabúrinu ó-
hreint eftir fáa daga og við nánari
athugun finnur maður slæma lykt af
vatninu. Það er farið að skemmast,
verður súrefnislítið og fiskarnir fara
að synda meðfram yfirborðinu og
anda að sér lofti. Þegar hér er komið
er yfirleitt ekki annað að gera en að
tæma búrið, hreinsa sandinn á ný og
fylla það með hreinu vatni. Til þess
að koma í veg fyrir þessi leiðindi
verður að finna orsökina fyrir því
að vatnið skemmist, og í hér um bil
öllum tilfellum er orsökin sú, að menn
gefa fiskunum of mikið fóður í einu
Það á aldrei að gefa fiskunum meira
en það sem þeir geta etið upp á 10—
15 mínútum og gefa þeim þá heldur
tvisvar á dag, á sumrin jafnvel þrisvar,
þar sem fiskarnir hafa meiri matar-
lyst þegar bjart er og vatnið heitara.
Það er óþarfi að hafa áhyggjur af
því þó fara þurfi frá fiskunum og
skilja þá eftir matarlausa í tvo, þrjá
daga, þar eð fiskarnir finna alltaf
eitthvað af matarleifum og smájurt-
um sem þeir geta etið á meðan.
Hin eiginlega daglega umhirða
er litið annað en að gefa fiskunum
nægilegt fóður. Þó getur alltaf komið
fyrir, þrátt fyrir góða umhirðu, að
einn og einn fiskur deyi og er nauð-
synlegt að fylgjast með því og taka
hræið burtu strax, þar eð það leysist
fljótlega upp og getur eyðilagt vatnið.
Við og við, og þó sérstaklega í sum-
arbirtunni, myndast dálítið lag af
þörungum sem sést á glerinu. Þetta
sakar í sjálfu sér ekkert en er hins
vegar ekki til prýðis þar eð búrið fær
grænan blæ. Má þurrka þörunga
þessa í burtu með klút eða ennþá
betur með rakvélablaði, sem er sett
á tréstöng.
Ennfremur þarf við og við, með um
það bil mánaðar fresti, að fjarlægja
fiskasaur og plöntuleifar sem safnast
saman á botninum kringum plöntu-
ræturnar og í hornunum. Þetta er
bezt að gera með svokölluðum sog-
ara úr gleri eða með gúmíslöngu,
þannig að slangan er fyllt með vatni,
annar endinn látinn í fötu sem
stendur á gólfinu og farið með hinn
endann fram og til baka meðfram
botni fiskabúrsins þannig að fiska-
saurinn sogast upp í slönguna og
rennur niður í fötuna. Síðan má bæta
í búrið nýju og hreinu vatni, með
sama hitastigi og vatn fiskabúrsins
hefur í stað þess sem sogaðist upp.
Þó að hirt sé eins vel um fiskabúrið
og frekast er unnt getur alltaf átt
sér stað að einhver sjúkdómur komi
í búrið og fiskar veikist og deyi. Þetta
getur til dæmis borið við þegar keypt-
ir eru nýir fiskar að þeir beri með
sér einhverja sjúkdóma. Þess vegna
vil ég ráðleggja öllum, sem kaupa
nýja fiska að setja fiskana fyrst í
einskonar sóttvörn, þ. e. a. s. að halda
fiskunum í nokkra daga í krukku eða
sérbúri þangað til búið er að ganga
úr skugga um að þeir séu heilbrigðir
og þá fyrst láta þá yfir í búrið til
hinna fiskanna. Þó er ekki nærri eins
mikil hætta á að fá sjúkdóma í fiska-
búr hér eins og víðast annars staðar
þar sem fiskum þar er oft gefið lifandi
fóður, þ. e. ýmiskonar smádýr sem
menn veiða í ám og stöðuvötnum. Þá
er alltaf hætta á að einhver sníkju-
dýr komi með yfir í fiskabúrið.
Skal hér vikið að einni helztu teg-
und fiskisjúkdóma, hinni svokölluðu
„hvítablettaveiki" sem er þannig að
uggar fiskanna, og — ef ekkert er að
gert — einnig kroppur þeirra verður
þakinn með litlum, hvítum blettum.
Fiskarnir missa matarlystina og hor-
ast, reyna að nudda kroppnum við
plönturnar eða botninn til að losna
við blettina sem eru einskonar smá
sníkjudýr er soga blóð fisksins. Gott
ráð við þessum sjúkdóm er að leysa
upp 1 gr. af kloramin (fæst í apótek-
um í 1 gr. töflum) í dálitlu af volgu
vatni og bæta þessari blöndu í fiska-
búrið í hlutfallinu: 1 matskeið pr. 100
lt. af vatni og sjá um að það dreifist
vel út um búrið.
Sé ekki tækifæri til að ná í hinar
umræddu kloramin-töflur má taka
fiskinn upp úr búrinu og setja hann
í sérílát þar sem í er saltvatn í hlut-
fallinu 1 matskeið salt pr. lítra af
vatni. Fiskinn má hafa í þessu baði í
ca. hálftíma og síðan er fiskurinn
settur aftur yfir í fiskabúrið. Þessa
„lækningu“ má endurtaka með nokk-
urra daga millibili þangað til allir
hvítir blettir eru horfnir af fiskun-
um.
Hægt er að þekkja heilbrigðan fisk
á því að matarlystin er alltaf góð,
fiskurinn ekki horaður, engir blettir
eða sár á kroppnum, uggarnir óskadd-
aðir, andardráttur rólegur og tálknin
bleik. Fiskurinn hafi sinn eðlilega lit
og syndi rólega án þess að nudda sér
við plönturnar né botninn.
Veikur fiskur þekkist þannig að
fiskurinn hefur enga matarlyst, er
horaður og kviðurinn er magur, ugg-
arnir oftast lokaðir saman, fiskurinn
heldur sig uppi í einu horni fiska-
búrsins eða nálægt botninum, úti við
hornin. Andardráttur eykst og litur
tálknanna breytist við veikindin; við
kolsýrueitrun verða tálknin blárauð
og slímkennd, og við blóðleysi ljós. Ef
vatnið í fiskabúrinu er óhreint og súr-
efnislitið halda fiskarnir sig við yfir-
borðið og þótt slegið sé á glerið sem
liggur yfir búrinu fara fiskarnir ekki
niður frá yfirborðinu.
Nú geta fiskarnir verið misjafnlega
viðnámssterkir gagnvart sjúkdómum
og til þess að hafa mótstöðukraft
þeirra sem beztan verður að hafa í
huga eftirfarandi varúðarráðstafanir:
1. Að hafa ekki of marga fiska I
fiskabúrinu.
2. Gæta þess að hafa alltaf jafnan
hita í fiskabúrinu.
3. Hafa daglega eftirlit með búrinu
og fjarlægja dauða fiska strax.
4. Halda vatninu hreinu og tæru.
5. Hreinsa af botninum við og við
fiskasaur og leðju.
6. Forðast ofeldi.
7. Setja ekki nýja fiska í búrið,
nema þeir hafi fyrst verið í sótt-
kví.
----o-----
SAMVINNAN 33