Samvinnan - 01.03.1966, Blaðsíða 28

HVAÐ UNGUR NEMUR
GAMALL TEMUR
IÐUNNARSKÓR Á ALLA FJÖLSKYLDUNA
Velazquez
Framh. af bls. 17.
undantekningar frá þeirri
reglu. Þannig heimsótti hann
eitt sinn Róm og málaSi þá
portrett af þáverandi páfa,
Innókens tíunda. Innókens
þessi er sagður hafa verið ljót-
asti maður, sem nokkru sinni
hafi sefcið í Pétursstóli, en
myndin af honum er einhver
sú fegursta, sem nokkru sinni
hefur verið gerð af nokkrum
páfa; enski hirðmálarinn Sir
Joshua Reynolds, sem uppi var
um öld síðar, taldi hana feg-
ursta portrett úr allri sögu
málaralistarinnar. Þykir eink-
um undravert það samræmi,
sem listamaðurinn hefur náð
milli rauðra grunntóna mynd-
arinnar og hins rauðbláa and-
lits Hans heilagleika. Á þessu
sviði var Velazquez hreinasti
galdramaður: að mála Ijótleik-
ann af miskunnarlausu raun-
sæi þannig að úr verði verk,
þar sem fegurð og samræmi
ríkja i fullri dýrð.
Hið fyrsta af hinum meiri-
háttar málverkum sínum gerði
Velazquez 1627; það fjallaði
um brottrekstur Mára af Spáni
nokkru áður. Márar þessir —
moriscos — voru afkomendur
Múhameðstrúarmanna þeirra,
sem lengi réðu ríkjum í land-
inu; þótt flestir þeirra létu
skírast eftir valdatöku krist-
inna manna, urðu þeir fyrir
sífelldum ónáðum og ásökun-
um fyrir villutrú og voru að
lokum flestallir flæmdir úr
landi. Missti Spánn þar um
800.000 borgara, sem voru iðju-
samir og nýtir þegnar eftir því
sem gerðist þar í landi. Þetta
verk er því miður glatað, en
varðveizt hefur annað sögu-
legt málverk Velazquezar, sem
kallað hefur verið fyrsta ný-
tízku sögumálverkið og sýnir
einnig glögga tilfinningu
meistarans fyrir þjóðarein-
kennum; þetta verk er upp-
gjöf Breda. Tilefni verksins
var sá viðburður í frelsisstríði
Hollendinga gegn Spánverjum,
að hinir síðarnefndu náðu
borginni Breda eftir langa
vörn og harðvítuga. Hershöfð-
ingi Spánverja, Ambrogio
Spinola, leyfði varnarliði borg-
arinnar að fara frjálsu ferða
sinna, og á málverkinu sést
hinn fremur kauðalegi hol-
lenski andstæðingur hans,
Jústín af Nassau, afhenda hon-
um borgarlyklana, sem Spán-
verjinn veitir viðtöku af þeirri
28 SAMVINNAN
fáguðu hoffmennsku, sem með
höfðingjum þess lands þykir
hlýða. Spinola leggur meira að
segja höndina bróðurlega á öxl
Hollendingsins og andlitssvip-
ur hans gefur í skyn, að hann
fari viðurkenningarorðum um
vasklega vörn andstæðingsins.
Liðsmenn Spinolu standa til
hægri á myndinni og yfir þeim
gnæfir skógur af lensum —
á spænsku er málverkið kallað
Las Lanzas •— sem myndar
skarpa andstæðu milli þeirra
og hinna sigruðu Hollendinga,
sem standa til vinstri. Hernað-
ur Spánverja á Niðurlöndum
var þeim allur til mikils ósóma,
en þetta síðastnefnda verk
stórsnillingsins áréttar hið
fornkveðna, að stundum vex
björt lilja af blakkri rót.
dþ.
Dæmdir elskendur
Framh. af bls. 7.
erfiðleika á öllu svæðinu milli
Oman og Jemen."
Kristniboðinn rumdi. Stjórn-
spekin enn! Öllu varð að fórna
tilað komast hjá erfiðleikum.
Grant var dæmigerður fyrir þá
opinberu ensku embættismenn,
sem skipta við þá innfæddu.
Án hjálpar Grants gæti hann
ekkert gert. En hann átti sín-
um skyldum að gegna sem
maður og kristniboði. Hann
vék sér að Abdúl Kan.
,.Ég verð að fá að sjá þessi
börn áður en þau deyja. Ég
— ég mun biðja fyrir þeim til
þess guðs, er ég trúi á.“
Arabinn hikaði eitt andar-
tak, en svo laut hann höfðú
„Jafnvel bænir vantrúarmanns
eru til góðs, svo fremi þær
komi frá hjartanu," sagði
hann. „Fylgið mér, Sahíb.“
Þeir gengu úr tjaldinu útí
dýrð Hadramaútnæturinnar.
DiVkan var mjög þögul. Það
var einsog jafnvel næturfugl-
arnir og krikketturnar þegðu
í virðingarskyni við nálægð
dauðans.
Hin ákærðu voru geymd í
kofa, sem tveir vopnaðir menn
stóðu vörð um. Það skrjáfaði í
stráum og glamraði í keðjum
þegar dyrunum var lokið upp.
Mr. Tomlinson sá þau í skini
eldingarlampans, sem annar
varðmannanna hélt á. Súleika
svaf í örmum elskhuga síns
og hafði þrýst andlitinu að
brjósti hans. Litlu nöktu fæt-
urnir hennar voru svartir af