Fréttablaðið - 21.08.2009, Blaðsíða 18

18 21. ágúst 2009 FÖSTUDAGUR
UMRÆÐAN
Þorsteinn Hilmarsson
skrifar um rekstur
Kárahnjúkavirkjunar
Ólafur S. Andrésson setti fram heimilis-
bókhald Kárahnjúka-
virkjunar í Fréttablaðinu
nýlega. Þetta gerir hann
ugglaust af góðum vilja og bestu
getu en þó gætir misskilnings og
ónákvæmni í meðferð forsendna
sem veldur því að útkoman stemm-
ir engan veginn við veruleikann.
Hann gefur sér forsendur að sögn
byggðar á ársskýrslu Landsvirkj-
unar 2008 en árskýrsla fyrirtæk-
is getur ekki verið forsenda fyrir
arðsemisútreikningi á einstökum
rekstrareiningum. Það gildir um
heimilisbókhald eins og annað
bókhald að forsendur þurfa að
vera réttar til þess að útkoman
verði marktæk. Niðurstaða Ólafs
um að árstekjur af orkusölu frá
Kárahnjúkavirkjun þurfi að vera
a.m.k. 190 milljónir USD skýtur
langt yfir markið.
Rangar forsendur
Af villum í forsendum í bók-
haldi Ólafs má nefna að hann
telur rekstrarkostnað virkjun-
arinnar nema um 2% af stofn-
kostnaði árlega, það er í hróp-
andi mótsögn við ársskýrsluna.
Rekstrarkostnaðurinn er 0,5% eða
um 780 milljónir króna á ári skv.
skýrslu Landsvirkjunar um arð-
semi virkjunarinnar sem nálgast
má á netinu. Meðalafskriftatími
mannvirkjanna er einnig lengri
en Ólafur gerir ráð fyrir þar sem
yfirgnæfandi hlutfall stofnkostn-
aðar er vegna stíflna og jarð-
ganga sem afskrifast á 60 árum.
Þá reiknar Ólafur stofnkostnaðinn
sem 2,4 milljarða USD en rétt er
að hann er tæpur 2,1 milljarður.
Stærsta villa Ólafs í stofnkostn-
aðarútreikningunum virðist mér
vera að hann bætir vöxtum
á framkvæmdatíma ofan á
tölur sem þegar innihalda
þá vexti.
Vangaveltur Ólafs um
vaxtagjöld og tekjur af
Kárahnjúkavirkjun eru
óljósar. Hann virðist
skoða punktstöðu frek-
ar en lengra tímabil. Mat
Ólafs á tekjum af orkusölu
eru allt að 40% lægri en
útreikningar hagfræðistofnunar
HÍ í nýrri skýrslu sem unnin var
fyrir iðnaðarráðuneytið.
Traustur rekstur
Af ársreikningum Landsvirkj-
unar má lesa að um langan tíma
hefur fyrirtækið skilað verulegu
fé frá rekstri ár hvert til þess að
greiða niður skuldir eða fjárfesta
í nýjum mannvirkjum. Þetta eru
upphæðir sem taldar eru í tug-
milljörðum króna. Eigið fé Lands-
virkjunar hefur vaxið verulega á
undanförnum árum, bæði vegna
þess að reksturinn stendur undir
sér og vegna þess að ný alþjóðleg
reikningsskil sem lögleidd voru
hérlendis draga fram betur en áður
þau verðmæti sem fólgin eru í fyr-
irtækinu. Eiginfjárhlutfall nú er
álíka og þegar fjárfestingar hóf-
ust í Kárahnjúkavirkjun.
Rekstur Kárahnjúkavirkjun-
ar hefur skilað verulegu fé í sjóði
fyrirtækisins undanfarin miss-
eri. Ekkert bendir til annars en
að bygging Kárahnjúkavirkjunar
og orkusalan til Fjarðaáls standist
þær væntingar um arðsemi sem
lagt var upp með.
Stefán Svavarsson birti grein í
Morgunblaðinu 16. mars sl. Hann
er einn virtasti fræðimaður á sviði
endurskoðunar í landinu og ekki
ætti heimilisbókhaldið að vefjast
fyrir honum. Hann fjallar þar um
ársreikninga Landsvirkjunar 2008
og undirstrikar að staða fyrirtæk-
isins sé traust þrátt fyrir rekstrar-
tap. Hann bendir á eftirfarandi: „Sé
miðað við skuldir í árslok 2008 má
reikna út, að reksturinn gæti greitt
upp allar skuldir á 16 árum eða svo
að því gefnu að fjárfesting verði
engin og rekstur gangi eins fyrir
sig á næstu árum og hann gerði á
árinu 2008. Varla bendir það til að
fjárhagur félagsins standi á brauð-
fótum, eins og sumir hafa þó haldið
fram, en er auðvitað fráleitt mat á
fjárhag þess.“
7% umfram áætlun
Ólafur telur að virkjunin hafi
farið 50% fram úr kostnaðará-
ætlun á byggingartíma en þá kýs
hann að flytja stofnkostnaðinn yfir
í dollara. Eins og komið hefur fram
var verkefnið unnið á grundvelli
áætlana í krónum og gengisbreyt-
ingar gagnvart dollar eru ekki
mælikvarði á hversu vel tókst að
halda áætlun. Hið rétta er eins og
fram hefur komið m.a. í skýrslu til
Alþingis að kostnaður fór 7% fram
úr áætlun. Raunar framleiðir virkj-
unin um 7% meira rafmagn en
hönnunin gerði ráð fyrir og Fjarða-
ál kaupir um 7% umfram þá orku
sem Ólafur reiknar með.
Skattlagning óþörf
Helsta lausn Ólafs á þeim halla
sem hann ranglega sér í heimilis-
bókhaldi Kárahnjúkavirkjunar er
býsna skondin, en það er að leggja
skatt á selda raforku til að endur-
reisa efnahag þjóðarinnar. Ekki
verður fjallað um þá skoðun hér
en áréttað að Landsvirkjun stendur
fjárhagslega styrkum fótum og því
er engin ástæða til að hrella orku-
kaupendur með nýjum álögum.
Höfundur er upplýsingafulltrúi
Landsvirkjunar.
UMRÆÐAN
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir
skrifar um samvinnu borgar-
búa og borgaryfirvalda
Þátttaka íbúa er smám saman að verða skipulagður þáttur í
ákvörðunum í ráðum og nefndum
Reykjavíkurborgar. Fullyrða má
að oftast þegar hagsmunaaðilar og
íbúar taka þátt verður endanleg
ákvörðun betri og ástæður ákvörð-
unar skýrari. Borgaryfirvöld eiga
þess vegna að vinna markvisst betur
með íbúum Reykjavíkur í umhverf-
is- og skipulagsmálum.
Umhverfis- og sam-
göngusvið sér um og skipu-
leggur yfir 150 opin leik-
svæði. Þetta er mikill fjöldi
svæða, jafnvel það mikill
að erfitt er að tryggja að
leikvellirnir séu vel nýttir
og bjóði upp á fjölbreytta
afþreyingu fyrir börn og
fullorðna. Þetta er fjár-
frekt verkefni sem krefst
mikils mannafla og mikilla
fjárfestinga á hverju ári. Oftar en
ekki fer svo að lágmarksvinna fer í
marga leikvellina og íbúar telja samt
ekkert hafa verið gert. Eitt af fjöl-
mörgum spennandi grænum skref-
um borgarinnar á árinu er að hefja
vinnu við leikjastefnu (e.
play strategy) borgarinnar
sem miðar að því að vinna
með íbúum að skipulagi og
nýtingu þessara svæða til
leikja og útivistar.
Á 223 ára afmæli Reykja-
víkurborgar síðasta þriðju-
dag fékk borgin skemmti-
lega gjöf frá íbúum í
Vesturbænum. Um er að
ræða þróunarverkefni íbúa
og umhverfis- og samgöngusviðs
sem felur í sér að Grímur, nýstofn-
að vináttufélag leikvallarins við
Lynghaga, taki leikvöllinn í fóstur.
Fóstrun garða og leikvalla er vel
þekkt samstarf íbúa og borgaryfir-
valda erlendis og er spennandi nýj-
ung hér. Samstarfið felur í sér að
íbúar, hverfaráð og umhverfis- og
samgöngusvið borgarinnar skipta
með sér verkum og vinna sameigin-
lega að því að leikvellirnir í þessu
tilfelli nýtist sem best.
Verkefni eins og þetta eiga von-
andi eftir að verða fleiri og falla afar
vel að einu af markmiðum Reykja-
víkurborgar í átt að því að borg-
arbúar verði virkir þátttakendur í
umhverfismálum og mótun borg-
arinnar. Kostirnir eru ótalmargir;
íbúar tengjast í gegnum sameigin-
legt verkefni, skoðanir þeirra sem
nýta sér útivistarsvæðin komast til
skila á skilvirkan hátt og reiturinn
verður stolt íbúanna. Að auki hafa
svona verkefni bein áhrif á íbúa-
lýðræði og upplýstari umræðu um
í hvað og hvernig dýrmætu skattfé
borgarbúa er varið.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Íbúar fóstra leikvöll
UMRÆÐAN
Karin Erna Elmars-
dóttir skrifar um
umferðaröryggi
Í byrjun maí stóðu Umferðarstofa og Slysa-
varnafélagið Landsbjörg
fyrir könnun á öryggi leik-
skólabarna í bílum. Könn-
unin var gerð við 60 leikskóla víða
um land og öryggisbúnaður 2.147
barna kannaður. Þessi könnun
hefur verið gerð árlega frá 1996 og
fyrstu árin voru niðurstöður væg-
ast sagt óásættanlegar en ljóst er
að orðið hefur hugarfarsbreyting
í þessum efnum. Þegar skoðuð er
þróun mála kemur í ljós að tilfell-
um þar sem enginn búnaður er not-
aður hefur fækkað mikið, nánar til-
tekið úr 28% árið 1996 í 3% í ár.
Svipaður fjöldi barna er nú og í
fyrra í ófullnægjandi búnaði þ.e.
í engum eða aðeins með öryggis-
belti. Í fyrra 14,2% en 12,8% í ár.
Því reyndust nú 87,2% barna vera í
viðeigandi öryggisbúnaði í bíl á leið
til leikskóla.
Aðrar niðurstöður í ár eru:
■ Einungis 7,9% barnabílstóla
voru bakvísandi.
■ Notkun ökumanna á bílbeltum
var einnig könnuð og að þessu
sinni voru 15,8% ökumanna án
beltis. Þetta er verri útkoma en
í fyrra en þá voru 13,4% öku-
manna án beltis.
■ Fylgni er á milli þess hvort öku-
menn noti bílbelti og hvort börn
séu í öryggisbúnaði. Þar sem
ökumenn notuðu ekki belti voru
12,7% barna ekki í öryggisbún-
aði, en í 1,4% tilfella þar sem
belti ökumanna var spennt.
■ Ástandið í þessum efnum reynd-
ist vera best á Fáskrúðsfirði,
Vopnafirði, Akureyri og
á Bíldudal, en af sveitar-
félögum á höfuðborgar-
svæðinu komu Seltjarn-
arnes og Mosfellsbær
best út.
Bílstjórar og foreldrar
ættu að hafa það í huga að
barn undir 18 kg er mun
betur varið í bakvísandi
stól en framvísandi ef bíll-
inn lendir í árekstri. Höfuð
barns á þessum aldri er hlutfalls-
lega stærra og þyngra en höfuð
eldra barns og hálsliðir ekki full-
þroskaðir. Snúi barnið fram er lík-
legra að það hljóti alvarlega áverka
í árekstri. Öryggisbelti er ekki full-
nægjandi búnaður fyrir barn sem
er undir 36 kg. Bílbeltið getur veitt
barni undir 36 kg alvarlega áverka
í kviðarholi lendi það í árekstri.
Ástæðan er sú að beinagrindin er
ekki orðin nægilega þroskuð til að
öryggisbeltið sitji rétt. Þá má barn
lægra en 150 cm á hæð ekki sitja
í framsæti bifreiðar sem búin er
uppblásanlegum öryggispúða fyrir
framan sætið. Höggið sem öryggis-
púðinn gefur þegar hann springur
út getur leitt barn til dauða þó hann
veiti fullorðnum öryggi.
Umferðarstofa og Landsbjörg
hvetja foreldra og forráðamenn að
tryggja það að börnin þeirra séu
í öruggum og viðeigandi öryggis-
búnaði. Það er ekkert sem heitir
að aka stutt og þá sé í lagi að vera
án öryggisbúnaðar eða án þess að
hafa beltin spennt. Alvarleg slys
gerast líka á stuttum vegalengdum
og börnin læra það sem fyrir þeim
er haft. Foreldrar eru fyrirmyndir
og eiga því alltaf að vera með belt-
ið spennt og eiga að sjálfsögðu að
spenna börnin sína líka, alltaf.
Höfundur er fræðslufulltrúi hjá
Umferðarstofu.
Er barnið þitt
örugglega öruggt?
KARIN ERNA
ELMARSDÓTTIR
ÞORBJÖRG HELGA
VIGNISDÓTTIR
Samstarfið felur í sér að íbúar,
hverfaráð og umhverfis- og
samgöngusvið borgarinnar
skipta með sér verkum og
vinna sameiginlega að því að
leikvellirnir í þessu tilfelli nýtist
sem best.
ÞORSTEINN
HILMARSSON
Af heimilisbókhaldi
Ekkert bendir til annars en að
bygging Kárahnjúkavirkjunar
og orkusalan til Fjarðaáls
standist þær væntingar um
arðsemi sem lagt var upp með.
UMRÆÐAN
Benedikt Guðmunds-
son skrifar um bæjar-
mál í Kópavogi
Vegur sannleikans getur verið vandrat-
aður. Það er að sannast
rækilega á Flosa Eiríks-
syni, bæjarfulltrúa Sam-
fylkingarinnar í Kópavogi. Hann,
ásamt þeim Jóni Júlíussyni,
flokksbróður sínum, og Ómari
Stefánssyni, oddvita framsóknar-
manna, hefur eins og kunnugt er
bent fingri á Gunnar I. Birgisson
og þáverandi framkvæmdastjóra
Lífeyrissjóðs starfsmanna Kópa-
vogsbæjar og ásakað um að hafa
logið að þeim um málefni LSK. Nú
á dögunum ítrekaði Flosi við fjöl-
miðla að hann sæi ekki ástæðu til
að víkja sæti meðan hann sætti
lögreglurannsókn af því að það
hefði verið logið að sér. Þetta er
athyglisverð afstaða. Gunnar I.
Birgisson vék strax úr sæti bæj-
arfulltrúa eftir að í ljós
kom að mál LSK sætti lög-
reglurannsókn. Hinir þrír
sitja sem fastast.
Þá vaknar spurning-
in, hver laug að Flosa og
hverju? Það hefur komið
fram m.a. í ítarlegri
grein í Morgunblaðinu 27.
júní að þáverandi fram-
kvæmdastjóri LSK sendi
öllum stjórnarmönnum
pósta um stöðu mála. Í póstun-
um kom skýrt fram að sjóðurinn
hafði aukið lán til Kópavogsbæj-
ar nokkrum dögum eftir að stöðu-
yfirlit var sent FME og jafnframt
sagt að sú upphæð hefði ekki
komið fram á því yfirliti. Flosi og
Ómar tóku virkan þátt í póstsam-
skiptunum og geta ekki skýlt sér
bak við að hafa ekki vitað um þau
eða þekkt staðreyndir málsins.
Flosi og félagar hafa margítrekað
lýst yfir að þetta hafi verið dulið
fyrir þeim og, svo notuð séu orð
Flosa, logið að þeim. Þetta stenst
einfaldlega ekki skoðun, þeir vissu
allt um málið.
Ef Flosi hefði sagt að hann
hefði ekki skilið það sem fram fór
í stjórn LSK og sagt að sér þætti
óréttlátt að hann tæki ábyrgð á
einhverju sem hann fattaði ekk-
ert í hefði með góðum vilja mátt
sjá gegnum fingur við hann. Það
hefði þó verið langsótt í ljósi þess
að Flosi starfar hjá virtri endur-
skoðunarskrifstofu og ætti að
hafa góðan skilning á svona mál-
efnum.
En það gerði Flosi ekki. Hann
sakaði aðra um að hafa logið að sér
og hann þyrfti því ekki að stíga til
hliðar. Búið er að sýna fram á að
þeir félagar fengu allar upplýs-
ingar og vissu klárlega um stöðu
mála. Það er því ekki ósanngjörn
krafa þegar Flosi stagast þráfald-
lega á því að logið hafi verið að
honum að hann sýni fram á með
óyggjandi hætti að eitthvað sé á
bak við þær fullyrðingar annað en
ósk um að fría sjálfan sig ábyrgð.
Flosi, hverju var logið að þér og
hver laug því?
Höfundur er sölustjóri.
Hver laug að Flosa?
BENEDIKT
GUÐMUNDSSON