Andvari - 01.01.1983, Side 29

ANDVARI
KRISTJÁN ELDJÁRN
27
lætur, fjalla þau flest um menningarsögu og varða íslantl á einhvern hátt.
Kristjáni var rnjög hugstæð hin 'forna hyggð norrænna manna á Græn-
landi. Arið 1972 kom út í þýðingu hans ritið Fornar byggðir á hjara heims
eftir danska fornleifafræðinginn Poul Nörlund (d. 1951), sem einnig var
afbragðs rithöfundur. Bókin er gott dæmi um það, bæði frá hendi höf-
undar og þýðanda, hvernig gera má niðurstöður vísindalegra rannsókna að
hugnæmu lesefni fyrir leikmenn í fræðunum.
Hin þýðing Kristjáns hefur þó algera sérstöðu. Það er kvæðabálkurinn
Norðurlandstrómet eftir norska skáldið og prestinn Petter Dass (1647—
1707). Þýðing þessi var gefin út 1977. Það var löngu vitað, að Kristján
var, eins og góðum Norðlendingi sæmir, hagmæltur veí og hafði gaman af
vísnagerð. Hinu flíkaði hann ekki, að hann orti einnig ljóð, sem voru
annað og meir en stundargaman höfundar. Um það skal hér aðeins vísað
til eftirmæla Hannesar skálds Péturssonar um Kristján. - Á árunum 1962-
1964 gerði Kristján það sér til skemmtunar að þýða Nordlands Trompet,
eins og kvæðið heitir á norsku. Hann mun þó hafa endurskoðað og heflað
þýðingu sína, áður en hann sendi hana frá sér. Kvæðið er í senn lýsing á
Norður-Noregi og þjóðlífi þar á dögum höfundar, að sögn ort á síðasta
fjórðungi 17. aldar. Það hefur lengi verið talið eitt af helztu bókmennta-
i'erkum Norðmanna frá fyrri öldum. I kvæðinu er mikil orðgnótt og svip-
miklar lýsingar, sem sumar hverjar orka sem gamansemi á nútímamann,
en annars vegar kemur svo fram barnslegt trúnaðartraust og undirgefni und-
ir ráðstöfun guðs. Höfundur er raunar mjög vel þekktur fyrir annan skáld-
skap sinn, m. a. sálma. Til dæmis eru eftir hann tveir sálmar í síðustu út-
gáfu íslenzku sálmabókarinnar. Nærri má geta, að fjölmargt í Nordlands
Trompet hefur verið Kristjáni að skapi, svo sein hin menningarsögulegu
atriði, næmt náttúruskyn höfundar og hæfilegt sambland gamans og alvöru,
enda fara bæði höfundur og þýðandi á kostum í kvæðinu. Vegna mennt-
unar sinnar og áhugaefna hafði Kristján ef til vill betri skilyrði til þess en
margur annar að þýða þennan mikla bálk, en ekki er það á færi nema orð-
högustu manna að þýða kvæðið. Þýðingin varð tvímælalaust til að auka enn
hróður Kristjáns, og þjóðin sá þar nýja hlið á hæfileikum forseta síns.
Þess skal þó getið, að í afmælisritinu Á góðu dægri, helguðu Sigurði
Nordal hálfsjötugum 1951, birti Kristján þýðingu sína á Draumkvæðinu