Andvari - 01.01.1983, Page 30

28
BJARNI VILHJÁLMSSON
ANDVARI
norska, hinu kunna leiðslukvæði frá miðöldum, sem ort er undir frjálsum
bragarhætti gamalla dansa, eins konar sólarljóSum NorSmanna.
AriS 1978 kom út í þýSingu Kristjáns ritiS Steinhúsin gömlu á Islandi
eftir dönsku arkitektana Helga Finsen og Esbjörn Hiort. Er þar fjallaS um
þau hús, kirkjur þær og „stdfur", sem dönsk stjórnvöld létu reisa hér á
landi á síSari hluta 18. aldar. ÞaS verSur því aS teljast eSlilegt, aS Danir
hafi haft forgöngu um þaS aS gera þessum húsum skil frá hyggingarsögu-
legu sjónarmiSi, en jafnframt er fengur aS því fyrir Islendinga aS fá slíka
greinargerS sem þessa um fyrstu hús úr varanlegu efni, sem reist voru
á íslandi og flest eru tengd merkum þáttum þjóSarsögunnar.
Þó aS hér hafi veriS drepiS nokkuS á ritstörf Kristjáns, ber aS hafa í
huga, aS hér er undanfelldur fjöldi ritgerSa frá ýmsurn árum á æviferli
hans, hvaS þá aS hér gefist þess nokkur kostur aS minnast á blaSagreinar
hans, ávörp og ræSur, umfram sýnishorniS hér aS framan.
AS lokum skal hér minnzt á útgáfu tveggja verka, sem Kristján lagSi
hönd aS. AnnaS er hin gagnmerka útgáfa Sturlunga sögu jfrá 1946, sem
Jón Jóhannesson prófessor var aSalútgefandi aS. Magnús Finnbogason
gerSi þar vísnaskýringar, en Kristján Eldjárn samdi aSrar textaskýringar.
ViS skýringar á þessu umfangsmikla sagnariti reynir einmitt mjög á þekk-
ingu skýranda í fornri menningarsögu, enda er mfkill fengur fyrir venju-
legan lesanda aS hafa slíkar skýringar viS höndina.
Þá má ekki g;leyma aS minnast á ritiS Svarfdælingar eftir Ste'fán ASal-
steinsson ættfræSing, sem kom út á árunum 1976 og 1977. Höfundur þess
var fallinn frá fyrir nokkru, þegar ritiS var gefiS út, en þaS kom í hlut
Kristjáns aS búa þaS til prentunar og annast ritstjórn þess. Mér er fullkunn-
ugt um þaS, aS hann lagSi mikla vinnu og alúS viS þetta veík, þó aS aSrir
ágætir menn hjálpuSu til viS útgáfuna. Þetta má þó á engan hátt skilja sem
hnjóS um starf Stefáns og frágang hans á veíkinu, en hann hafSi dregiS
saman feikimikinn fróSleik, sem rúmaSist ekki allur innan ramma verks-
ins, þegar til kastanna kom. Vafalaust kemur þaS, sem varS aS sitja á hak-
anum, síSar í góSar þarfir vegna sögu héraSsins. Nærri má um þaS fara,
aS þaS var ekkert áhlaupaverk aS koma á prent um 1000 blaSsíSna riti,
sem byggt er upp af aragrúa smáatriSa.
Eins og áSur hefur veriS drepiS á, naut Kristján bæSi fyrr og síSar
virSingar og hylli starfsbræSra sinna erlendis, enda hafSi hann náiS sam-