Andvari - 01.01.1983, Page 53

AÐALGEIR KRISTJÁNSSON:
*
,,Aður manstu unni eg mey”
Úr gömlum bréfum - og dagbókarbrotum Gísla Brynjúlfssonar
Vorið 1843 kom 18 ára gömul stúlka, bláeygð og ljóshærð, með skipi frá
Kaupmannahöfn til Reykjavíkur. Pað var 10. maí. Skipið hafði látið í haf
um sumarmál.1 Lokið var nú nær þriggja ára dvöl í Kaupmannahöfn, þar sem
hún hafði dvalizt til að menntast og fullkomnast til munns og handa. Hér var
komin Ástríður Helgadóttir Thordersen, dóttir dómkirkjuprestsins í Reykja-
vík. Hún hafði siglt til Kaupmannahafnar síðsumars 1840.2 Nú gekk hún í
hópi foreldra og vina heim í föðurhús á Landakotshæð, og forvitinn bæjarlýð-
urinn horfði á.
Vel má vera, að í hópi þeirra, sem biðu á hafnarbakkanum, hafi verið ungur
skólasveinn úr Bessastaðaskóla, Gísli Brynjúlfsson að nafni. Að vísu stóðu
prófin í skólanum yfir, en hann kom oft til móður sinnar, sem bjó í nágrenni
dómkirkjuprestsins. Gísli og sonur dómkirkjuprestsins voru skólabræður
og leikfélagar, og þó að Ástríður væri tveimur og hálfu ári eldri, voru þau
einnig kunnug, en e. t. v. varð honum í fyrsta skipti starsýnt á kvenlegan
yndisþokka hennar, þegar hún gekk á land þennan ofangreinda vordag.
Gísli Brynjúlfsson fæddist á Ketilsstöðum á Völlum 3. september 1827.
Þangað kom Guðrún móðir hans eftir að hafa misst mann sinn - séra Gísla
Brynjólfsson - með sviplegum hætti. Hún var í skjóli systur sinnar og mágs,
Páls Þórðarsonar Melsteðs, en þær voru dætur Stefáns amtmanns Þórarins-
sonar á Möðruvöllum. Ekki varð dvölin þó löng á Ketilsstöðum í þetta skiptið,
því að vorið eftir fluttist Gísli með móður sinni að Eydölum til föðurbróður
síns, Snorra Brynjólfssonar - föður Brynjólfs Snorrasonar, sem hér á eftir að
koma við sögu. Tveimur árum seinna lá leiðin aftur til Ketilsstaða, en fljótlega
enn að Eydölum, og vorið 1831 flytjast þau mæðginin til Lárusar Thorarensens
sýslumanns á Enni í Skagafirði, bróður Guðrúnar, og þar áttu þau heima, unz
þau fluttust til Reykjavíkur árið 1835.''
Gísli Brynjúlfsson hóf nám í Bessastaðaskóla sama haust og Ástríður
sigldi til Kaupmannahafnar. Hann var einkar fríður unglingur og mjög bráð-
þroska, afbragðs námsmaður, en smár vexti og því kallaður Gísli litli. Ingi-
björg gamla á Bessastöðum gaf skólasveinunum gætur og fór þeim orðum