Andvari - 01.01.1983, Page 78

76
JÓN SIGURÐSSON
ANDVARI
verðbólgu. Auk þess er þessi þróun skað-
leg stöðu landsins út á við bæði beint
og óbeint.
Atvinnuástand hefur til þessa haldizt
gott, eða að minnsta kosti viðunandi,
en sífellt erfiðara verður að halda at-
vinnurekstri gangandi. Þó virðist enn
á skorta, að menn geri sér almennt fylli-
lega ljóst, hversu mikill dragbítur verð-
bólgan er á hagsæld og framfarir í land-
inu. Verðbólgan torveldar heimilum,
fyrirtækjum og opinberum aðilum að
meta rétt verðhlutföli og breytingar á
þeim og kemur þannig í veg fyrir hag-
‘kvæma nýtingu gagna og gæða. Verð-
bólgan gerir einnig erfitt um vik að
meta réttilega raunverulega arðsemi
mismunandi fjárfestingar og verkefna
og dregur þar með úr hagvexti. Verð-
bólgan færir til tekjur og eignir og skatt-
leggur peningaeign. Öll þessi áhrif verð-
bólgunnar valda félagslegri spennu og
togstreitu og kalla á margháttaða opin-
bera íhlutun og afskipti, sem annars
væri ekki þörf. Allt er þetta til þess
fallið að veikja hagkerfið og stjórn-
kerfið og grafa undan góðum stjómar-
háttum. Úr ýmsum þeim kostnaði, sem
af verðbólgu leiðir, dregur, éf við henni
er búizt. En hins vegar er örðugt að sjá
verðbóigustigið nákvæmlega fyrir, sér-
staklega þegar hún hefur komizt á flug-
stig, en þá hættir henni til að ganga
með rykkjum og skrykkjum. Allt er
þetta gamalkunn gagnrýni á verðbólgu-
ástand, og mætti ugglaust taka miklu
dýpra í árinni um það tjá og tundur,
sem henni fylgir, að minnsta kosti um
þessar mundir, þegar útlit er fyrir, að
verðbólgan stefni í þriggja stafa tölur
miðað við heilt ár, verði ekki snúizt til
varnar með ákveðnum hætti. Það er því
ekki að ástæðulausu, að menn setja á
langar ræður gegn verðbólgu. Víst er
um það, að á undanförnum árum hefur
hjöðnun verðbólgu í orði kveðnu verið
margyfirlýst markmið í efnahagsmálum.
Hvað eftir annað hefur því verið lýst yf-
ir, að úr verðbólgu verði að draga. En
því miður er meira djúp staðfest á milli
viljayfirlýsinga og verka, að ekki sé
minnzt á árangur, í þessu efni en í
nokkrum öðrum málaflokki í íslenzk-
um stjórnmálum. Nú virðist hins vegar
stéfna í slíkt óefni, að ekki verði kom-
izt hjá róttækri stefnubreytingu, er taki
til allra þátta efnahagskerfisins. Þörf er
fyrir samstillta efnahagsstefnu, sem í
senn nýtur þingfylgis og viðurkenningar
og skilnings alls almennings og hags-
munasamtaka.
Markmiðið er að draga úr verðbólgu
og viðskiptahalla, en tryggja jafnframt
viðunandi atvinnuástand og treysta
grundvöll atvinnulífsins. Þetta verkefni
er tvíþætt. Fyrst er þörf fyrir viðnáms-
og jafnvægisráðstafanir, varnaráætlun,
sem feli í sér brýnustu ráðstafanir gegn
verðbólgu og viðskiptahalla og komið
gæti í veg fyrir atvinnuleysi á næstunni.
Jafnframt þarf að vinna að ráðstöfun-
um til að efla varanlegar framfarir í at-
vinnumálum og treysta undirstöður hag-
vaxtar. Þessir tveir þættir fléttast saman
á marga vegu, en fyrst nokkur orð um
fyrri þáttinn, sem ég nefndi.
Viðnáms- og jafnvægisráðstafanir
Spáð er um eða yfir 20% hækkun næðisliðar vísitölunnar, sem veldur nú
framfærsluvísitölu á tímabilinu frá óvenjumikilli hækkun. Þótt tillit sé tekið
febrúar til maí. Að hluta stafar þessi til þessa, er engu síður ljóst, að verð-
geysimikla hækkun af ársuppgjöri hús- bólguhraðinn sem undir býr er mun