Andvari - 01.01.1983, Page 104

EIRÍKUR J. EIRÍKSSON:
Nicolai Frederik Severin Grundtvig
F. 8. september 1783. D. 2. september 1872.
Erindi flutt á tveggja alda afmæli hans.
Sr. Sigtryggur Guðlaugsson segir frá lokaprófi sínu við Prestaskólann vorið
1897. Barnaspurningar voru á prófskránni. Kennarinn Þórhallur Bjarnarson,
síðar biskup, var seinn fyrir. Börn höfðu ekki verið fengin. Þau voru kölluð
inn í Dómkirkjuna utan af Austurvelli, óundirbúin. Verkefnið kom Sigtryggi
á óvart. Það var úr Hinni postullegu trúarjátningu: ,, - steig niður til HeljarV
Sigtryggi hefði verið fengur að því þarna að hafa kvæði N. F. S. Grundtvigs
út frá þessum orðum fyrir framan sig, sem bókmenntafræðingurinn ágæti
Vilhelm Andersen telur mesta ljóð Grundtvigs og er að vísu þýðing, en um
leið sjálfstætt verk, eins og ávallt þýðingar hans.
En hér má finna lífsskoðun og útlegging hennar Grundtvigs og hans
manna, að lífinu ljúki ekki í Heljar greipum, heldur á Feginsbrekku, og megi
ekki á milli sjá þessa ljóss og annars.
Niels Bohr nefnir einkum 3 Dani í ritverki um menningu þeirra árið 1940:
H. C. Andersen, B. Thorvaldsen og N. F. S. Grundtvig. Hann segir, að við-
reisn Dana á 19. öld sé lítt hugsanleg án Grundtvigs.
Jón Sigurðsson sagði í hita baráttunnar, að Danir þyrfti að lenda í vandræð-
um, gerði þeir eitthvað fyrir oss.
Þróun málefna vorra á sér að aðdraganda framvindu sögunnar á Norður-
löndum og úti í heimi, og hið mikla hugtak Grundtvigs ,,folket“ er ekki hans
uppfinning, heldur kall tímans, er hann hafði forystu um að móta og aðlaga
eigin þjóð og öðrum þjóðum Norðurlanda.
Hinn 17. júní 1789 er oft talinn fæðingardagur frönsku stjórnarbyltingar-
innar, er III. stétt, einkum borgarar, lýsti því yfir, að hún væri þjóðin.
Merkur danskur rithöfundur telur, að framan af 19. öld hafi stéttamun-
ur verið sá í Danmörku, að félög í alþjóðar anda hafi vart verið hugsanleg -
aðeins um konunginn hafi menn getað skipað sér. Grundtvig mælti og, er Danir
fengu stjórnarskrá 1849: ,,Nú er það ekki lengur stéttin, heldur þjóðin.“
En svo var ástatt í Danmörku þá, að þjóðin var fyrst og fremst bóndinn.