Stúdentablaðið - 01.12.1939, Side 18

10
STÚDENTABLAÐ
haldið síðan 1934, að stefnt væri í óefni,
nema hvaö verðandi kandidatar hafa rætt um
atvinnuhorfur sín á milli, án þess þó að þeir
virtust bera nokkurn alvarlegan kvíðboga fyrir
framtíðinni. Ber þetta, ásamt sinnuleysi yfir-
valda skólans, ekki neinn sérstakan vott um
það að dökkum augum hafi verið litið á á-
standið. En hafi svo verið, þá er ekki að
furða, þótt mönnum verði hermt við hin
skyndilegu „heljarstökk" forráðamanna Há-
skólans, eftir að hafa búið við sinnuleysi síð-
ustu ára.
Það hefir komið fram sú skoðun, að læknar
og lögfræðingar, sem litlu hefðu úr að spila,
gætu orðið hættulegir þjóðfélaginu, með því
að fást við allskonar kukl og fjárplógsaðferöir.
Þetta er ekki útilokað, en heldur má óliklegt
telja að mönnum takist slíkt hér í fámenninu,
þar sem svo að segja allir þekkjast.
Þá nefna „lokunarmenn" og það, sínu máli
til framdráttar, að ýmsar þjóðir hafi lokað
háskólum sínum eða deildum þeirra.
Þessu er því til að svara, að fyrst og fremst
geta íslendingar, með sínar alveg sérstöku
aðstæður, tekið sjálfstæða afstöðu til málanna.
Þeir þurfa ekki að elta ólar við skoðanir ann-
arra í þessu efni, frekar en þeim sjálfum gott
þykir. En auk þess hefir mér virzt, að flest
þau dæmi, sem tekin hafa verið í þessu sam-
bandi, hafi ekki verið hliðstæð því, sem hér er
fyrir hendi, en út í það skal ekki nánar farið
hér.
Loks er síðasta röksemdin, sem gengur út
á það að hindra beri menn í því að eyða 5—
10 beztu árum æfinnar í gagnslaust nám og
verði hið opinbera að hafa vit fyrir þeim.
í öllum lýðræðislöndum er það grundvallar-
regla, að allir menn eiga að hafa jafnan rétt
til menntunar. Þjóðirnar ganga langt í því að
veita mönnum tækifæri til að menntast, svo
sem með ríkisskólum, styrkjum og þ. u. 1.
Ég fæ ekki betur séð, en með slíkri ráðstöf-
un, sem þeirri að meina annaðhvort öllum,
eða öðrum en vissum fjölda manna, aðgang
að þeirri einu menntastofnun hérlendri, sem
getur veitt þá fræðslu, sem hér um ræðir, sé
framið eins greinilegt brot á þessari mann-
réttindareglu, eins og verið getur.
Hugtökin „frelsi“ og „mannréttindi" fara
óneitanlega að bögglast í munni íslendinga,
þegar svo má heita, að það eina, sem frjálst
er, sé eyrarvinna, en það ástand er ekki langt
undan, þegar búið er að loka til fulls eða að
verulegu leyti æðstu menntastofnun lands-
ins, sumum af þeim óæðri, og flestum iðn-
greinum, en fiskiveiðar og landbúnaður taka
ekki fleira fólk, vegna þess að allt riðar þar
á barmi gjaldþrots. Það er hægt. að segja
mönnum, að þeir eigi ekki að ganga mennta-
veginn, en hvar er þeim ætlað rúm? Flestir
eru komnir það til vits og ára, að þeir geta
nokurn veginn hjálparlaust tekið ákvarðanir
um framtíð sína, eða þá að vandamenn, sem
mönnum eru kunnugir, hjálpa þeim til þessa.
Nú ætlar Háskólaráðið að segja: Verið þið nú
ekki að leggja höfuðið í bleyti, það gerum við
fyrir ykkur. Við vitum betur hvað ykkur hent-
ar, heldur en þið. Við tökum á okkur ábyrgð-
ina af valinu og að okkar hluta ábyrgðina á
skerðingu hugtaksins: frjálsir menn í frjálsu
landi.
Ég get ekki varizt, að láta þá skoðun í ljósi,
að þetta sé fráleit hugsun, og geri sitt til þess
að grafa undan ábyrgðartilfinningu þeirra
stúdenta, sem eru í þann veginn að taka
stefnu í lífinu.
Það hefir veriö drepið á það hér að framan,
að svo væri litið á, að nauðsyn bæri til að
stöðva offjölgun lækna sérstaklega, og jafn-
vel lögfræðinga. Nauðsyn þessi verður að vera
rík, til þess að hennar vegna sé heimilt að
sniðganga ýmislegt það, sem miklu hefir ver-
ið fórnað fyrir á undanförnum öldum, svo að
það næði fram að ganga. En hver er nauð-
synin? Ef um iðnaðarmenn eða sjómenn hefði
verið að ræða, þá væru samskonar ráðstaf-
anir taldar gerðar í eiginhagsmunaskyni. Á
þeirri skoðun virtist sá prófessor vera, sem
sagði við mig: „----------en ætli maður að
hjálpa ykkur, þá verður maður að slást við
ykkur til þess að fá að gera það“. Það var
ekki þjóðfélaginu, sem var „hjálpað", heldur