Stúdentablaðið - 01.03.1993, Blaðsíða 13

A Lánasjóður
íslenskra
námsmanna
að hjálpa fólki
að safna brennivínsskuldum?
Ármann Jakobsson og
Flosi Eiríksson skrifa:
Þó aö gagnrýnin hugsun
eigi aö vera aöalsmerki
háskólamannsins er
æöi algengt aö hún
liggi í híöi í daglegu
amstri. Hugurinn festist
gjarnan í viöjum hins
vanabundna og tungan
fylgir á eftir. Þá fara
menn aö tala í klisjum,
nota sama orðalag og
þeir sem á undan hafa
komiö og leiöa aldrei
hugann aö því hvort
orðin sem þeir nota
hafa einhverja merk-
ingu og hver hún er. Ein
af þessum tuggum er:
Lánasjóöur íslenska
námsmanna á aö vera
félagslegur jöfnunar-
sjóöur.
Jórturdýr
Þessa tuggu hafa stjórnmála-
menn meðal stúdenta endurtekið í
hverjum kosningunum á fætur öðr-
um. Ef á þá er gengið hvað þetta
merki stendur ekki á svörunum:
Lánasjóðurinn á að tryggja jafnrétti
til náms. Þetta gerir hann með því
að lána mönnum eftir þörfum, lána
einstæðri móður með þrjú börn
meira en þeirri sem á eitt barn en
minnst konunni sem ekkert bam á.
Þannig tryggir lánasjóðurinn að
allir geti gengið í skóla, lfka þeir
sem þurfa að sjá fyrir heimili og
börnum.
„So far so good“
En eru úthlutunarreglur Lána-
sjóðsins réttlátar?
Svarið við þessari spurningu er
að flnna bæklingi um úthlutunar-
reglur Lánsjóðsins árið 1992-1992
stundum: Einstaklingar í foreldra-
húsum fá ekki há lán hjá lána-
sjóðnum því að frítekjumark
þeirra, þær tekjur sem þeir mega
hafa til að lánið skerðist ekki, er
svo lágt.
Rétt er það en skv. dæmi frá
Því segjum við: Breytum þessu
fyrirkomulagi. Þetta er engum til
góðs. Það fé sem ríkissjóður leggur
lil Lánasjóðsins er illa nýtt, lán til
þessara hópa koma niður á öðrum
lánþegum sjóðsins (þeim sem
þuri'a í raun og veru að taka lán)
„Af hverju eiga
menn eins og viö
aö fá námslán?"
Greinarhöfundar á
staönum sem þeim
ánafna drýgstum
hluta tekna sinna.
Raunir „litla“
námsmannsins
Námsmannaraunir þér ég þyl
það er dapur lestur
Ekki veit ég á þeim skil
enginn veitist frestur
Bít ég nett í brauð og ost
bágindum að svara
Námsmenn hafa nauman kost
nú áflest að spara
Sultarólin særir mig
sést í botn á skálum
Andans fátœkt œrir mig
illa er komið málum
Bið ég komi betri tíð
og batni allra hagur
En aldrei verði landsins lýð
lesinn svona bragur
Gríma
en þar kemur fram að
stúdentar á borð við undirritaða
sem búa í foreldrahúsum, borga
ekki heim í neinni mynd og eiga
ekki börn nokkurs staðar, geta
fengið 34 327 krónur í lán á mán-
uði þá mánuði sem þeir eru í skóla
(svo fremi sem þeir hafi nógu lág-
ar sumartekjur).
Til hvers? Ekki til þess að
greiða húsaleigu því að þeir sem
búa í foreldrahúsum borga ekki
húsaleigu. Heldur ekki til að borga
matinn því að stúdentar í foreldra-
húsum fá hann undantekningalítið
ókeypis líka.
Og svariði nú
Og þá koma spurningar dags-
ins: Til hvers í ósköpunum er rík-
isvaldið að veita námsmönnum í
foreldrahúsum afar hagstæð lán?
Til hvers er ríkisvaldið að
freista fólks sem fær frítt fæði og
húsnæði til þess að stofna sér í
skuldir á unga aldri? Hvers vegna
er rikið að veita fólki hagstæð lán
fyrir brennivíni og skemmtunum?
Hvað breytist í líft manns þeg-
ar hann verður 20 ára og fer í há-
skóla í stað menntaskóla sem veld-
ur því að hann þarf að fá lán til að
búa heima hjá sér? Er þetta hið
umtalaða jafnrétti til náms?
Gömlu skotgrafirnar
Þeir sem eru að verja þetta
merkilega fyrirkomulag segja
Lánasjóðnum (bls. 28 í bæklingn-
um um úthlutunarreglur sjóðsins)
getur námsmaður haft 220 þúsund
krónur í tekjur yftr sumarið (svipuð
upphæð og þriggja mánaða grunn-
laun lektors 1 í heimspekisdeild)
og samt fengið 276 000 krónur í
heildarlán á ári frá Lánasjóðnum.
Þetta er kannski ekki nein stór
upphæð en til hvers er ríkisvaldið
að lána mönnum eins og okkur
tæp 300.000 á ári til að eyða í við-
bót á Bíóbamum? Og það gleym-
ist stundum að þetta eru lán sem
þetta fólk þarf að greiða til baka,
sennilega á sama tíma og það er að
kaupa sér íbúð í fyrsta sinn.
Hvað stangast á annað
Nú segja stjórnvöld: Utgjöld
ríkissjóðs eru of mikil. Hvernig
fær það staðist að sömu stjómvöld
telja ekki eftir sér að veita fólki
hagstæð lán sem ekkert hefur við
það að gera? Þessi sömu stjómvöld
segja: Það á að efla kostnaðarvit-
und landsmanna. En um leið eru
þau að veifa hagstæðum lánum
fyrir framan nefið á ungu fólki
sem ekki þarf á lánum að halda til
að draga fram líftóruna. Þau em að
hvetja ungt fólk til að safna skuld-
um að óþörfu. Og svo eru menn
hissa á að íslendingar safni skuld-
um!
Það hlýtur öllum að vera ljóst
hversu þversagnakennt þetta er.
sem gætu fengið hærri lán ef þessi
hópur fengi engin lán.
Og hugmyndafræðin á bak við
þessa kenningar: Ungt fólk er
hvatt til þess að steypa sér í skuld-
ir fyrr en þörf er á. Það kemur ekki
til af neinu að sama orðið, lán, þýði
bæði happ og að steypa sér í skuld-
ir. íslendingar hafa alltaf litið á
það sem sérstaka gæfu ef þeim
tekst að slá pening og ástand þjóð-
arbúsins sýnir að menn hafa nú
engar sérstakar áhyggjur af
skuldadögunum. En allir verða að
átta sig á því fyrr eða síðar að hið
sæta lán verður að sárum endur-
greiðslum.
Úlfur í sauðargæru
Lánasjóður íslenskra náms-
manna þykist vera félagslegur
jöfnunarsjóður. Það á hann líka að
vera. Annars er ekkert gagn að
honurn. Það em nógu margir bank-
ar á Islandi. En það hefur ekkert
með jafnrétti til náms að gera að
lána þeim sem búa heima hjá
pabba og mömmu umfram raun-
verulega þörf þessa hóps.
Þessu ættu stúdentar að breyta,
ekki síst þeir sem gjarnan kenna
sig við félagshyggju á hátíðar-
stundum. Þannig stöndum við best
vörð um Lánasjóðinn sem tæki til
að tryggja jafnrétti til náms.
STÚDENTABLAÐIÐ