Fálkinn - 18.05.1929, Blaðsíða 5

F A L K I N N
5
Hvítasunna.
Kirkja Krists.
Eftir síra Fr. Hallgrímsson.
Postulasagan 2.
Stórhátíðirnar þrjár eru minn-
ingarhátíðir um þá viðburði, sem
kristnum mönnum eru þýðingar-
mestir og dýrmætastir.
Hvítasunnan er afmælishátíð
kirkju krists.
Þá voru hinir fyrstu vottar
Krists af Guði vígðir til þess
starfs, sem hann hafði falið
þeim. Þá fullvissaði Guð þá með
stórkostlegum táknum um það,
að hann væri með þeim í starf-
inu. Og fyrir það eignuðust þeir
hina miklu djörfung, sem auð-
kendi all líf þeirra eftir það.
Þá var flutt hin fyrsta prje-
dikun um Jesúm Krist, kross-
festan og upprisinn; og fyrir á-
hrif þeirrar prjedikunar snerust
fjölda margir til trúar á hann.
Þá gjörðu fjelagsskap með sjer
nálægt 3000 manns á grundvelli
trúarinnar á Jesúm Krist sem
frelsara mannanna. Það var
fyrsti kristni söfnuðurinn. Það
var hyrjun kirkju Krists.
Siðan eru liðin 1900 ár.
Á þeim tíma hefir kirkjan vax-
ið og breiðst út til allra þjóða.
Óteljandi prjedikanir um Krist
hafa verið fluttar. Og i nafni
Krists hefir sjiikum verið hjúkr-
að, bágstöddum liknað, fál'róð-
ir fræddir, hryggir huggaðir og
ólánsmenn leiddir á gæfubraut,
'tt- svo miljónum skiftir.
Hvaða ai'l hefir komið jjessu
lil leiðar?
Sama aflið sem starfandi var
Hvítasunnudaginn mikla: kraft-
ur Guðs, — Guðs heilagi andi.
■— Ófullkomnir menn hafa unn-
ið verkið; en G,uð hefir veitt
þeim þrek til þess og lagt bless-
un sína yfir störf þeirra.
Og starfið heldur áfram i
Drottins nafni.
Það er veglegasta starfið, sem
unnið er hjer á jörðu: að færa
menn nær Guði, kenna þeim að
þekkja og rækja eilifa köllun
sina, kveikja Ijós eilífrar vonar
í hjörtum þeirra; að leiða sönn-
ustu og göfugustu hugsjónirnar,
hugsjónir Krjsts, til öndvegis í
mannlegu fjelagslifi; að g<)fga
gjörvalt mannlifið og gjöra það
iarsælla.
Þetta er verkið sem kirkja
Krists vinnur. Og Guð hefir kall-
að þig til að taka þátt í þvi
verki, jafnframt og þú nýtur
hlessunar af því, sem samverka-
menn þínir vinna.
Guði sjeu þakkir fyrir kirkju
Krists. Hann hjálpar okkur lil
þess að sýna hollustu og trú-
mensku við hugsjónir hennar og
leggja af heiluin huga fram
krafta okkar til starfsins heil-
aga. — Þá vöxum við sjálf. Og
þá eflist friður og farsæld á
jörðu, Guði til dýrðar.
Amen.
Jón Vídalín
og
Vídalínspostilla.
Þó Jón biskup Vídalín hafi
lengi verið talinn einn af merk-
ustu mönnum íslenskrar kirkju
fyrir marga hluta sakir, og hús-
postilla hans hafi um langan
aldur verið áhrifamesta guðs-
orðahókin á islenska tungu, hef-
ir furðu lítið verið um hann
ritað yfirleitt. Mesta ritið um
Vídalín er það, sem út er komið
nýlega á dönsku, eftir Arne
Möller prest.
Síra Arne Möller er af íslensk-
um ættum og störf þau sem
hann hefir unnið utan emhættis
síns hafa lengi nær eingöngu
heinst að íslenskum málum.
Hann helir lengi 'verið formað-
ur dansk-íslenska fjelagsins og
starfað mikið að viðgangi þess.
Og fyrir allmörgum árum tók
hann að vinna að rannsóknum á
sálmakveðskap Hallgríms Pjet-
urssonar og gaf út vísindarit
um það efni, er hann hlaut
lyrir doktorsnafnbót háskólans í
Khöfn. Eftir það sneri liann
sjer að þeim manni íslenskrar
kirkju, sem oi't er nefndur í
sömu andránni og Hallgrímur,
Jóni biskupi Vídalín, og hei'ir
nú árangur þeirra rannsókna
birst í áðurnefndri hók, sem
höfundur nefnir „Jón Vídalín og
hans postil“.
Er þetta mikið rit, á 5. hundr-
að blaðsíður í stóru broti og er
mjög vandað til útgáfunnar.
Skiftist hókin í tvo aðaikafla,
manninn Jón Vídalín og hinn
fyrri, og um postilluna hinn síð-
ari. Er í fyrri kaflanum sagt frá
ætt Jóns biskups og uppvexti,
námsárum og störlum fram að
því er hann varð biskup, en þá
tekur við saga lians sem biskups
og er það meginhluti kaflans. En
í kaflanum um postilluna eru
ílokkar um ritstarfsháttu Vida-
líns, samanburður á sjöorða-
bókinni, sjö prjedikunum og
postillunni við Harmoníu, sam-
anburður postillunnar og Sltyldu
(Skylda mannsins við Guð, sjálf-
an sig og náungann), tilvísanir
til biblíuskýringarita og prjedik-
ana, sem Vídalín hefir þekt, og
skýrt frá sambandinu rnilli ís-
lenskra og danskra uppbyggi-
*{>*'0*'»*{>*'»*'C>*<£*C>**'C>*{>*'C>*'»*'í>*'0*'»*'C>*
o----------------------------------------O
§ Sumartíska 1929 I
* *
2 Höfum fengid úrual af kventösk- J
* um og veskjum. — Alt síðasta $
o o
s Parísar- oS Vínav-tíska. s
* *
* Athugið gluggasýninguna í *
| LIÐURVÖRUDEILD HLJÖðFMAHSSlIS |
Q______________________________________lO
»'£>*<C>»O*O*O»{>»'t>»'C>**{>*O*-0*'D»{>*O*'D»{>*
legra rita annarsvegar og
enskra hinsvegar.
Það er mikill fróðleikur sam-
an kominn í þessari bók dr.
Möllers. I mannlýsingu sinni
leiðrjettir hann margt sem áður
hefir um Vídalín verið ritað,
sjerstaklega um viðskifti hans
við Odd lögmann og færir rök
að, að hallað sje á biskup í æfi-
sögu Odds eftir Jón Aðils. Gerir
höf. persónuna Jón Vídalin að
meiri manni, en ýmsir hafa vilj-
að vera láta. Hinsvegar hverfur
talsvert af þeim Ijóma sem ver-
ið hefir um kennimanninn og
postilluhöfundinn Jón Vídalín,
við lestur bókarinnar. Höf. færir
sein sje rök að því, að Vídalín
hafi „farið í smiðju" til eldri
höfunda við samning ræðanna
og það svo mjög, að sumar
þeirra — sex — sjeu beinlínis
þýðingar úr Harmoníu, en fjórar
úr Skyldu. Þeir sem talið hafa
alt sem í postillunni stendur
Vídalíns verk, verða því fyrir
fyrir vonhrigðum. En eins og að
líta ber á aldarhátt samtíðar-
innar þegar dæmt er um per-
sónu Jóns Vídalíns, eins ber
og að líta á aðstöðuna í
trúmálum. — Rjetttrúnaðurinn
eða heittrúnaðurinn skóp kenni-
mönnum þeirra tíma þrengri
stakk en nú er títt, og máttu
prestarnir ekki hvika frá þeim
viðurkendu trúarsetningum, sem
þeir voru settar. Því urðu þeir
að nota sem mest þær heimildir,
sem fyrir voru og halda sjer að
þeim bókmentum, sem fyrir
voru og taldar voru góðar og
gildar — klassiskar í trúmálum.
Hefir það þótt vissara en að
gefa huganum of lausan taum-
inn og tala þá ef til vildi af sjer.
Það er mikið verk og þarft,
sem dr. Arne Möller hefir unn-
ið með þvi að rita bók þessa.
Mun hún verða mikið lesin af
öllum dönskulæsum Vídalíns-
unnendum. Og úl á við er þarf
verk unnið með því að kynna
norðurlandalesendum tvo af
merkustu mönnum islenskrar
kristni, Hallgrím Pjetursson og
Jón Vídalín.
Árbók Háskólans.
FYLGIRIT: Samanburður samslofna
guðspjaUanna, gjörður
af Sigurði P. Sivcrtsen.
Árbók háskólans»fyrir kenslu-
árið 1927—28 er nýkomin út.
Fylgir henni að þessu sinni rit
það er að ofan getur, eftir Sig-
urð P. Siverlsen prófeásor, sem
tók við rektorsstarfi háskólans,
eftir Harald heitinn Níelsson.
Samstofna eru nefnd þrú
fyrstu guðspjöllin, Matthéusar,
Markúsar og Lúkasar, vegna
]>ess að þau eru af líkum upp-
runa, þ. e. Markúsar guðspjall
cr aðalheimildin að hinum
tveimur. Jóhannesar guðspjall er
miklu yngra en hin og þeim svo
óskylt, að ómögulegt er að hafa
það með, í því kerfi, sein höf-
undurinn hefir valið. En það er
þannig, að prentaðar eru lilið við
hlið tilvitnanir í guðspjöllin þrjú
um sama efni, þannig að sjá má
samstundis, hvað sagt er i guð-
spjöllum þessum um hvern ein-
stakan atburð. Er þetta fyrir-
komulag mjög aðgengilegt fyrir
þá, sem sjá vilja frásögn guð-
spjallanna um hvcrn athurð. En
til þess að Jóhannesar guðspjall
verði ekki út undan, hefir höf-
undurinn sett neðamnáls frá-
sagnir þess um ýmsa þá atburði,
er hin guðspjöllin segja frá.
Um notin af ritinu er vitan-
lega mest undir því komið, að
notað sje sem óbrotnast fyrir-
komulag. Er ekki hægt að hugsa
sjer aðgengilegri niðurröðun efn-
isins en hjer hefir verið tekin
upp, og er hverjum manni vor-
unnarlaust, að hafa íull not af
bókinni, einmitt vegna þess hve
óbrotin skipun hennar er. Hún
mun einkum vera ætluð guð-
fræðisnemendum við háskólann
og ræður að líkum, að luin komi
þeim að afar miklum notum. En
fleiri hafa liennar not, fyrst og
fremst prestarnir, kennarar í
kristindómi og svo allir þeir aðr-
ir, sem gera vilja sjer glögga
hugmynd um afstöðu guðspjall-
anna hvers til annars, og bera
saman hinar mismunandi frá-
sagnir guðspjallanna um ýmsa
þá atburði, sem mönnum eru
bjartfólgnastir úr hjervistarsögu
Ivrists.
Höfundur hefir unnið mikið
verk og gott með útgáfu þessa
rits, sem er nýtt í íslenskum
bókmentum. Og eigi munu and-
legrar stjettar menn verða einir
um að þakka honum þennan
feng, því ritið á miklu viðar er-
indin en til þeirra.
i