Fálkinn - 16.08.1930, Blaðsíða 3

F A L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Rramkvæmdast].: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1-^7.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimetér
Herbertsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
„Það er svo bágt að standa í stað“f
Sá, sem vill standa í stað og varð-
veita alla æfi sömu sporin, sem
hann er fæddur í, athugar oft ekki
að hann hefir gert sig að nátttrölll
| tilverunni. Hann hefir ýmugust á
öllum nýjungum og breytingum, tal-
ar sifelt um að heimurinn fari versn-
andi og er meinilla við samtíðiha.
Hann gleymir þeim mikla sannleika,
að heimurinn, með öllu því senl í
honum er krefst þróunar og fram-
fara og að þeir, sem þykjast standa
kyrrir i sömu sþorum eru á leið aft-
Ur í tíinann, því að alt sem í kring-
nm þá er heldur áfram hvort sém
þeir vilja eða ekki og skilur kyr-
stöðumennina eftir þar sem þfeir
’voru.
Þeir sem vilja standa í stað eru
ógæfusamir menn. Þeir skilja ekki
þann sannleika, þó að þeim ætti
að vera í lófa lagið að lesa hann
af öílu því, sem fram fer 1 kringum
l'á, að ekkert er óbreytaiilegt, ekki
Hfrænir hlutir og ekki einu sinni
hjargið, sem menn kalla dautt og ó-
lífrænt. Líka það eyðist og liverfur,
°n nýtt bjarg myndast á öðrum stáð.
Alt í heiminum er annaðhvort að
eyðast eða fæðast og vaxa, og þeir
nienn sem hafa einsett sjer, að þeir
skuli ekki vaxa, hafa boðið eyð-
'nguna velkomna til sín oa byrja að
■'otna lifandi áður en þeirra tími er
kominn til þess að hætta að vaxa.
Líkamlega sjúkir menn eru ógæfu-
samir, vegna þess áð sálarvilji þeirra
gengur í þá átt að geta haldið áfram
;|ð vinna, starfa og vaxa, en þá
hrestur líkamsþróttinn til þess, að
þeir geti fengið vilja siniun fram-
Sengt. Eif þeir menn sein hafa tekið
1 sig þá firru, að þeir skuli hætta
að vaxa áður en lokið er likams-
þróun þeirra og kröftum, eru ekki
síður í andstöðu og sifcldu stríði
við samtíðina og þeim líður illa.
ttennirnir, sem ætið eru að fárast
yfir, að heimurinn fari versnandi
J-iga bágt að þurfa að vera i þéim
heimi.
En hve fagurt er það elcki hins-
vegar að heyra og sjá gamla menn,
sem fram á efstu ár varðveita lífs-
gleðina og ánægjuna yfir að lifa.
^fenn, sem ávalt gleðjast yfir hverri
hreyting til góðs, sem þeir sjá og
Varðveita fram á banastund þá skoð-
Un, að heimurinn verði að breyt-
ast. Þeir cru sæfusamir menn.
Hjer er kafbáturinn, sem Sir Hubert Wilkins ætlar að fara á til norður-
heimskautsins. Er það talin glæfraför hin mesta, og telja flestir það
mjog vafasamt hvort ferðin muni hepnast. Ef þá nokkuð verður úr henni
Um víða veröld.
----X----
FJÁRSJÓÐIR RÚSSLANDS
HINS GAMLA.
Það kom nýlega fyrir í París að
einn hinna mörgu rússnesku stroku-
manna, sem liafði ofan af fyrir sjer
sem bílstjóri, gat ekki greitt afborg-
un á bílnum sínum og bað þessvegna
rússneskan gestgjafa, sem hann borð-
aði lijá að kaupa áf sjer éitt af mál-
verkum þeim, sem hann liafði liaft
með sjer frá Rússlandi. Gestgjafinn
keypti það og hengdi það upp i veit-
ingahúsinu. Annar rússneskur l'lótta-
maður, sem þangað kom sá það.
Hann hafði þó ekki ráð á að kaupa
málverkið og fjekk þriðja Rússann
til þess að ráðast með í fyrirtækið;
keyptu þeir svo myndina af gestgjaf-
anum fyrir 3000 franka og seldu síð-
an listaverslun málverkið fyrir 200000
krónur.
Það var mynd eftir Frantz Hals;
Katrín II. hafði einhverju sinni keypt
hana af frönskum flóttamanni.
Það sem safnast hefir saman af
listaverkum í Rússlandi er svo gifur-
legt að það er varla hægt að hugsa
sjer það. Frá dögum Pjeturs mikla og
Katrínar II. og fram á siðustukeisara-
tíma keypti rússneská ríkið og hinir
rússnesku stjórnendur listaverk fyr-
ir gifurlegar upphæðir. Á Einbúa-
safninu i Leningrað Voru t. d. 42
málverk eftir Rembrandt, 20 eftir Van
Dyek, 16 eftir Murillos og 52 eftir
Rubens. Á dögum frönsku byltingar-
innar skáru aðalsmennirnir frönsku
ol't málverk sín úr römmunum og
seldu þau mcð hlægilega lágu verði
lil þess að deyja ekki úr sulti. Flestar
þessar myndir komust fýr eða siðar
til Rússlands. Stórfurstarnir rúss-
nesku fóru að dæmi ríkisins og keis-
arans og keyptu listaverk af fátæk-
um itölskum, frönskum og spönskum
aðalsfjölskyldum, sem ekki liöfðu
efni á að eiga þau. Líklega hefir ekk-
erl land átt eins mikið eftir gömlu
hollensku meistarana, fyrir utan
Holland sjálft, ef til vill, eins og
Rússland. Og auk málverkanna safn-
aðist því ógrynni af öðrum listaverk-
um og dýrmætum gömlurn gripum.
Hinn frægi silfurborðbúnaður frá
hirð Lúðvíks fjórtánda lenti lika á
rússnesku safni. Hinir dýrmætustu
gimsteinar frá Persalandi og Indlandi
voru fluttir í fjárhirslur Rússlands.
Frá Balkan og Konstantinópel komu
rússneskir munkar með liina dýr-
mætustu skrautgripi, vopn, postulín
og handrit. Frá dögum Djinkishan,
sem rjeði yfir miklum hluta Rúss-
lands og Krim, eru til einkennilegir
hermannabúningar, vopn og skraut-
gripir af móngólskum og tartarisk-
um uppruna.
Hvað er nú orðið af öllum þessum
dýrgripum? mikð er iennþá óhreyft
í gömlu höllunum, nokkuð hefir Sov-
jet látið selja, en ógrynnin öll hafa
flóltanienn tékið með sjer yfir landa-
mærin og er.u það þessir dýrgripir,
sem annað slagið eru að skjóta upp
lijer og þar, oft á hinn merkilegasta
hátt.
----x----
Krýningarkápa Pjeturs mikla á
nauðungaruppboði.
Rússneski furstinn Wolkhonsky kom
einu sinni á uppboð, sem haldið var
í Riga. Var verið að selja þar muni
úr leikhúsi einu, sem orðið var gjald-
þrota. Sá liann þar meðal annarS
kápu, sem hann þóttist kannast við,
og þegar liann fór að gá betur að
komst hann að raun um, að þetta
myndi vera krýningarkápa Pjeturs
mikla sjálfs. Hvernig sem á því stóð
var hún nú þangað komin, liklega
hefir einhver stolið henni, sem ekki
hefir haft huginynd um verðmæti
gimsteinanna, sem saumaðir voru í
liana. Leikhússtjóriiin hefir heldur
ekki liaft hugmynd um það og nú
keypti Wolkhonsky fursti hana á 50
rúhlur. Seinna fjekk hann fyrir einn
steininn, það var ljómandi fallegur
rúbin, sem faðir Pjeturs Alexis hafði
á sínum tíma keypl af persneskum
gimsteinasala fyrir 50.000, fyrir liann
fjekk nú furstinn 85.000 rúblur. Marg-
ir dýrgripanna eru ekki komnir
lengra en í þau lönd, sem liggja um-
hverfis Rússland, því það eru marg-
ir, sem ekki hafa vitað hvílíkar ger-
semar hjer var um að ræða. Rúss-
neskur flugmaður frá Sovjet keypti
í fyrrahaust tvo alklæðnaði lijá klæð-
skera í Riga. í stað peninga ljet hann
klæðskerann fá málverk, rammalaust.
Klæðskerinn gerði það á 200 rúblur,
en seldi það siðan fyrir 1000 rúblur.
Seinna keypti þýskur listkaupmaður
það á 40.000 mörk og hefir nú sett
það upp i 100.000 mörk. Málverk
þetta er. eftir hinn mikla franska mál-
ara Poussin. Katrin II. liafðl keypt
það af herloganum af Orleans.
Þau málverk, sem aðalsmannafjöl-
skyldurnar sjálfftr tóku með sjer þeg-
ar þær flúðu úr lanði hafa vanalega
verið seld með því véi'&i, sem liægt
var að fá fyrir þau, og þær hafa
nokkurnveginn kunnað að verðleggja
gripina. Öðru máli er að gegna um
muni sem liermenn, sjómenn og þjón-
ustufólk hefir rænt úr kirkjum, liöll-
um eða klaustrum. Gestgjafi fyrir
gistihúsi einu í Helsngfors átti pen-
inga lijá einum gesta sinna, sem var
sigöjner og hljómleikamaður. Létgest-
urinn hann hafa málverk upp í skuld-
ina, sem auðsjáanlega hafði verið
stolið í Rússlandi. Seinna koin i ljós
að málverk jietta var eftir hollenska
málarann Pieter Quast, og að það
hafði hángið í höllu Demidorffs fursta
í Moskva. Nú hefir. hollenskt safn
keypt það fyrir 20.000 krónur. í nóv-
ember í fyrra kom fálæk þólsk kona
til listsala í Wien og bauð honum að
kaupa málverk. Hjá henni hefði búið
rússnesk flóttakona, liafði hún ráðið
sig af dögum, og þegar lnin dó átti
hún ekkert annað eftir en þetta mál-
verk. Konan, sem var bláfátæk átti
250 gyllini hjá rússnesku konunni, og
bauð liún listasalanum málverkið fyr-
ir þessa upphæð. Ljet liann liana hafa
það. Seinna seldi hann myndina til
Englands fyrir 120.000 krónur. Þetta
var hin fræga mynd hollenska mál-
arans Jordans af „Hinni heilögu fjöl-
skyldu“.
----x---
MYNDIIt VAN DYCKS
HJÁ RUSLASALA.
Sorglegasta sagan um liinar rúss-
nesku gersemar er þó um málverk
eftir Van Dyck. Ungur flóttamaður
Slieremetieff greifi, bjó í Reval og
vann fyrir sjer með daglaunavinnu.
Einhverju sinni sá hann mynd hjá
ruslasala, þekti hann málverkið og
vissi að það liafði hangið á veggnum
hema hjá sjer meðan hann átti heiina
i Rússlandi. Hann ællaði fyrst
að reyna aðkaupamálverkið, enrusla-
salinn krafðist of mikils fyrir það.
Greifinn leitaði þá til málfærslumanns
og höfðaði mál gegn ruslasalanum og
var honum dæint málverkið gegn því
að hann greiddi þá upphæð sem rusla-
salinn hafði gefið fyrir það, sem voru
um 3000 mörk. Annar rússneskur
flóttamaður fann lijá ruslasala í
Reval mynd eftir Rubens. Mynd þá
hafði Pjefur mikli Rússakeisari keypt
í Hollandi þegar liann vann þar sem
trjesmiður. Katrin II. gaf seinna am-
eríska sjóliðsforingjanum Jolin Jones
málverkið, þegar hann var í þjónustu
rússneska hersins, og Jones gaf Kura-
kin furstafrú það.
----x---
CARUSO FÆR ARF.
Fyrverandi sendiherra Bandarikj-
anna á Spáni, Alexander P. Moore,
er nýlega dáinn. Hann ljet eftir sig
700.000 dali. Mikill liluti eignanna var
ánafnaður góðgerðastofnunum. Spán-
ardrotning fjekk 100.000 dali, sem
hún mátti nota eftir vild sinni. Ekkju
Carusos arfleiddi hann að 25.000 döl-
um, sem áttu að skoðast sem þakk-
lætisvottur fyrir hina miklu ánægju,
sem söngur Carusos hafði veitt mr.
Moor.
----x---
ÞÚSUND MILJÓNAMÆRINGUR
TRÚLOFAST.
Einhver ríkasti maður veraldar-
innar hefir trúlofast þessa dagana.
Hann heitir John Nicholas Brown
og konuefnið Anne Seddon. Ungi
maðurinn á milli 1000 og 1200 milj-
ónir króna, alveg ákveðið er ekki
liægt að segja, því summan stækk-
ar um hundruð þúsunda á degi hverj-
uij).