Fálkinn - 11.02.1933, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdastj.: SvavarHjaltested.
Aðalskrifstofa:
SanKastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
BlaSið kemur út hvern iaugardag.
AskriftarverS er kr. 1.70 á mánuSi;
kr. 5.00 á ársfjórSungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
.4uglýsingaverð: 20 aura millimeter
Herbertsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
Menn temja sjer mismunandi lag
á því hvernig þeir segja hlutina.
likki aSeins livernig þeir orSa þá,
heldur og í hvaSa tón þeir segja
þá. Og víst er þaS, aS áhrifin eru
ýrniskonar, eftir því hvernig hlut-
urinn er sagSur.
Sumir eru blíSir, aSrir smeSju-
legir sumir biSjandi. aðrir skip-
andi, sumir eins og þeir eigi alt und-
ir þeim sem svarar, aðrir eins og
sá sem á aS svara sje á valdi þess
sem viS hann talar. Einstaka menn
hafa tamiS sjer þannig orSalag og
rödd, aS þaS er eins og þeim finn-
ist, aS þeir einir ráSi öllu og að
aSrir hafi ekki annars aS gæta en
heyra og lilýSa. Þeir sýna eigi bein-
linis af sjer ókurteysi i orSum en
látæSi þeirra er ókurteysi og lýsir
gikkshætti og lítilli mannþekkingu.
ÞaS er alt undir umhverfinu kom-
ið, hver aðferSin reynist áhrifa-
mest — í svipinn. ÞaS þarf ekki
nema yfirlæti og dálitla frekju í orS-
um tii ]tess aS yfirbuga þann lítil-
siglda, — og fá hann til aS gera —
jafnvel til þess aS gera það sem
rangt er. Ef það stoðar ekki má
bæta viS hótunum og storkunuin.
Ef þetta stoðar ekki reiðast báðir
hlutaðeigendur og málið sem þeir
ætluðu að útkljá sín á milli verður
óútkljáð. Það strandar. Mennirnir
verða óvinir, að minsta kosti um
sinn og þykir sennilega hvorum um
sig að hinn liafi gert sjer órjett.
Mörg óvináttan hefir skapast al'
ógætni i orðum út af smávægileg-
um h'.utum og margt þarft málefnið
liefir rekið í strand fyrir ofstopa
annars aðilans eða beggja. Fyrir
vöntun á lipurð.
Þvi að lipurðin er einna nauðsyn-
legusl af öllu, þeim sem þurfa að
hafa eitthvað saman við aSra menn
að sælda. Hún er það sama samn-
ingunum eins og olían vjelinni. Þar
sem áburSinn vantar vex núnings-
mótstaSan og framleiðist hiti. Vjelin
gerir það sama þegar tiún ofhitnai-
eins og maSurinn gerist þegar liann
reiðist. Og hvorttveggja skemmist
og afköstin verða að engu. Árang-
urinn verri en ekki neitt.
En vi.nnur máðurinn nokkurntíma
nokkuð meS að tala i mikilmensku-
tón. Hann vinnur ekki á jafnokum
sínum. Hann yfirbugar aðeins þá
litilsigldu. En gæti liann ekki sigr-
ast á þeim án þess að beita stór-
yrðunum. Vissulega, og hann mundi
verða maðúr vinsælli og hetur met-
inn, auk þess sem hann sparaði bæði
sjer og öðrum hina óþörfu núnings-
mótstöðu, sem aðeins framleiSir liil-
ann — gremjuná.
Minning Richard Wagners.
í þessum mánuði er tónajöfursins
mikla, Richard Wagners minst meðal
allra menningarlrjóSa lieimsins og þá
ekki sísl í ættlandi hans, Þýska-
landi, og fara minningarhátíðir þess-
ar frám i þessum mánuði. Því að á
mánudaginn kemu.r eru 50 ár liðin
siðaii Wagner andaðist suður í Fen-
eyjum, og á þessu ári eru liðin 120
ár siðan hann fæddist og 100 ár
síðan fyrsta ópera hans kom fiam
Þegar á þrítugs aldri varð liann
liljómsveitarstjóri í ýmsum' þýskum
bæjum, en dvaldi því næst í Lon-
don og París. Parísardvöl hans
markaði að mörgu leyti spor í æfi
hans; átti hann við ill kjör að búa
þar en þroskaðist mjög, eins og lista-
menn gera oft þegar mest sverfur
að þeim. Þar lagði hann siðustu
liönd á óperuna „Rienzi“ og „Hol-
lendinginn fljúgandi", sem fyrst
vöktu athyglina á þessu mikla tón-
skáldi. Frtimsýning þeirra beggja
var í Dresden, en þar varð hann
hljómsveitarstjóri. í hinu síðar-
nefnda verki koma frain hin frum-
rænu einkenni Wagners sem tón-
skálds, er siðar urðu svo sterk, að
segja mátti að liann gerði fullkomna
byltingu i tónlist. Enda var hann
byltingasinnaður í skoðunum, eins
og meðal annars má marka af því,
að árið 1849 varð hann að flýja land
fyrir þáttöku sína i maí-bylting-
unni. HafSi hann lokið við Tann-
hauser fjórum árum áður en nokkru
síðar kom Lohengrin. Eru þessar
tvær óperur oft nefndar saman, og
bera þess merki hver breyting var
að verSa á þroskaferli Wagners, eft-
ir fyrstu óperurnar, Rienzi og Hol-
lendinginn fljúgandi. En hið þriðja
timabil í listaferli hans hefst með
Tristan og Isolde og þar eru breyt-
ingarnar orðnar fullkonmaðar. Wag-
ner hafði tekið upp fullkomiega nýtt
snið á söngleikjunum og eins og
geta má nærri skeði þetta ekki and-
stæðulaust. Fylgismenn hins gamla
skóla, sem Wagner fylgdi í hinum
fvrstu verkum sínum töldu liann
varg í vjeum og hefir líklega verið
mn fáa menn eins deilt og Wagner.
Á eftir Tristan konm Meistarasöngv-
arnir i Nurnberg en eftir 1870 , Nifl-
ungsliringurinn“ — þ. e, liinar fjór-
ai óperur Rínargullið, Valkyrjan,
Sigfried og Ragnarrök. Voru þessi
verk Wagners sýnd í samhengi á
söngieikahúsinu í Bayreuth 1876 i
fyrsta sinn, en þessari óperu hafði
verið komið upp til þess að verða
gróðurstöS W/agnersleikjanna, sem
gcrðu svo sjerstæðar kröfur til leik-
sviðs og orkesturs, að þær þótti ofí
ekki njóta sín á hinum venjulegU
söngleikhúsum.
Hjá Wagner er texli og hljómur
svo náið, að hvorugt getur notið
sín án annars enda samdi Wagner
sjálfur textana við allar óperur sin-
ar. Og til þess að láta "hljómana ná
meiri og margvislegri mætti og betri
túlkun en áður, komst Wagner ekki
af með hinar gömlu hljómsvcdir,
heldur varS hann að fjölga hljóm-
leikurum og hljóðfærum í þeiin.
Hann var og kröfuliarður meS tilliti
lil söngfólksfjölda í leikjum sínum
eins og t. d. i Parsifal, sem varð
síðasta verk hans, og kórsöngvararn-
ir skifia lnmdruSum.
Reykjavik er ekki enn orSin sá
tónlistabær, að hún geti minst
Wagners með því, að sýna einhvern
af leikjum hans — lnin á ekki einu
sinni í hljómsveit, sem gæti leikið
Wagnersóperur. En samt verður
Wagners minst hjer á skemtilegan
liátt. Pjelur Jónsson, sem i fjölda ár
hefir sungið helstu hetjuverk Wag-
ners í öllum óperum hans, á þýsk-
inn söngleikhúsum heldur minning-
arhljómleika í Gamla Bíó á mið-
vikudaginn og verSur söngskráin
vitanlega öll eftir Wagner. VerSur
songskráin þannig skipuð, að hún
gefur sýnishorn af tónsmíðum Wag-
ners frá því elsta til hins yngsta,
Hún hefst á „Bæn Rienzis“ en þá
kemur næst Gralsöngurinn úr Loh-
engrin en næst þrjár ariur úr Tan-
hauser. — Svo koma „Preislied“ úr
Meistersinger, Wintersturme úr Val-
kyrjunni og Smiðjusönguriiin úr Sig-
fried. — Söngskráin nær þannig yl'-
ir þróunarferil tónskáldsins frá
Rienzi til Niflungahringsins. VerSa
hljómleikar þessir sjaldgæft tæki-
færi til þess að kynnast hinu fræga
tónskáldi og betri túlkanda hinna
stórkostlegu söngva Wagners en
Pjetur Jónsson er naumast hægt að
hugsa sjer.
Myndirnar sýna Pjetur Á. Jónsson
í Tannhauser (t. v.) og Meistersinger
(t. h.).
Haraldur Sigurðsson yfjrvjel-
stjóri á e.s. „GuIlfoss“, varð
fimtugur 8. þ. m.
Frú Guðlaug Guðlaugsdótlir,
Staðarhól við Langholtsveg
varð 'iO ára í gær.