Fálkinn - 04.11.1933, Blaðsíða 6

0
FÁLKINN
Ást Pygmalions.
„Þjer gáfuð mjer gullmynt".
sagði gainli Grikkinn gráskeggj-
aði og brosti svo að sá í tann-
láusan góihinn. „Þjer voruð
barnungur þá; jeg man hvað
mjer þótti leiðinlegt að þjer
urðuð að fara svo l'ljótt".
„Það var 1914, rjett áður en
styrjöldin skall á“, svaraði Mil-
ton kapteinn, „jeg var nýlega
orðinn sjóliðsforingjaefni“.
„Eruð þjer ekki sjóliðsfor-
ingi lengur?“ spurði gamli mað-
urinn og virti fvrir sjcr ferða-
fötin, sem hinn hávaxni Eng-
lendingur var í.
„Jú, en jeg liefi leyfi“, var
svarað, „og svo datt mjer i húg
að nota það til að skreppa hing-
að, þar sem jeg var rjett fyrir
stríðið á beitiskipinu „Dublin“
Hann andvarpaði er liann nefndi
nafnið á hinu prúða skipi, sem
nú var sokkið fvrir löngu. Hann
mundi svo vel dvölina stuttu í
þessum afkima Griklands á vest-
anverðum Pelopsskaga. Það var
skrítið að Leandros gamli skyldi
vera lifandi enn þá, þvi að það
var einmitt þessi gamli liirðir.
sem Milton var kominn að liitla.
Milton bafði ekki gleymt sögu,
sem hirðirinn liafði sagt bon-
um um einbverja leynigjá, sem
lá upp að dalnum með muster-
inu fræga, sem fallegasta stúlka
í beimi stóð fyrir framan, um-
breytt í hvítan marmara.
Hún lijet Galatbea og bafði
lifað fyrir mörgum árum, þegar
Grikkland var miðdepill jarð-
arinnar. Fjöldi biðla hafði kom-
ið á fund hennar, tignir menn,
en hjarta hennar var af steini
og með þvi að bún fjekk sig
til að reka tilbiðjendur sína út
í örvænting þá breyttu guðirn-
ir lienni í marmara og lögðu
hræðilega bölvun á staðinn, sem
fjell í auðn. Lögðu þeir það á
liana að hún skyldi staiula þarna
óhreyfanleg þangað til sá mað-
ur kæmi er gæti vermt stein-
lijarta hennar svo, að marm-
aramyndin yrði á ný að lioldi
og blóði.
Milton mundi að bann bal'ði
gefið gamla manninum pen-
inga i sögulaun og í þakklælis
skyni hafði bann farið með
hann þvengmjóar götur með-
fram sundlandi hengiflugi og
af bergsyllu einni hafði hann í
kíki sjeð rústir undurfagurs
musteris. Það var langt undan
en samt hafði hann getað eygl
mjallahvíta höggmynd þar hjá,
sem stóð að nokkru leyti i
skugga lárviðarrunna.
Daginn eftir bafði beitiskip-
ið yfirgefið þennan afskekta
slað og síðan hafði Milton liaft
annað að starfa en að hugsa
uin æfintýramusteri með livít-
um böggmyndum, sem bendlað-
ar voru við Pygmalionssögn-
ina í öfugri röð.
Ilann hafði fengið eldskirn-
ina í ófriðnum, var eins og stóð
á besta aldri og orðinn kap-
teinn í sjóliðinu. Hann var mað-
ur mjög vel efnaður og frjáls
og óliáður í alla staði. Hann
bafði staðráðið að nota leyfi
sitt til Griklandsferðar. Því að
liann var ekki í vafa um, að
þarna liefði bann nasað uppi
eldgamla gríska höggmynd, ó-
borganlegt listaverk, sem fyrir
einhverja óskiljanlega tilviljun
hefði dulist þarna á hinum af-
skekta stað, ránshendi allra
fornlistarsafnenda.
Hann hafði veitt sögu gamla
hirðisins athygli. Það var sag-
an um Pygmalion og Galatbeu,
sem kom hjer fram aftur í
nýrri mynd, afskræmdri af
margfaldri endursögn alþýð-
unnar.
Ferðin á þennan afskekta stað
hafði engan veginn verið auð-
veld. Járnbrautir eru yfirleitt
alls ekki til nema á aðalleið-
unum i landinu. í stað vega eru
þar þröngir troðningar og gisti-
hús þekkjast ekki einu sinni að
nafninu til. Vegfarandinn verð-
ur að vera kominn upp á gest-
risni binna strjálu býla.
En ni'i var hann þá kominn
að takmarkinu og liann hafði
þegar í stað talað um málið við
gamla liirðirinn. Og liann svar-
aði því að liann mintist þess
að Milton hefði gefið sjer gull-
pening forðum.
Millon skildi þetta og rjetli
birðinum eina guineu. „Þegar
þjer bafið sýnt mjer leiðina
skuluð þjer fá aðra til,“ sagði
hann, „og þegar jeg kem aftur
borga jeg yður tvær að auki“.
Það brá fyrir skrítnu leiftri í
augum gamla mannsins. „Og
takist yður að blása lífsanda i
Galatheu", sagði bann, „þá
gleymið þjer ekki mjer, sem
hefi vísað yður veginn til gæf-
unnar. Það er sagt að það sje
ástamusterið, sem hún stendur
fyrir utan“.
„Jeg skal ekki gleyma yður,“
sagði kapteinninn, „en látum
okkur nú lialda af stað undir
eins“. Hann langaði ekki til að
gamli maðurinn færi að blaðra
í aðra um tilganginn með kom-
unni þangað.
Þaí var snemma morguns.
Sólin skein steikjandi frá heið-
um himni og varpaði gljáa á
bera klettana, sem ljómuðu í
ótal litum. Dalirnir voru þaktir
grængresi og blöðin i trjálund-
unum fengu á sig silfraðan blæ.
Það var eins og fætur gamla
mannsins væri alveg tilfinninga-
lausir gagnvart eggjagrjótinu,
því að hann stikaði bratt og
fimlega á undan upp krókóttan
stíginn, sem lá upp í fjöllin.
Sumstaðar lá hann í þröngum
gljúfrum, þar sem háir lóðrjett-
ir hamraveggir lokuðu fyrir alla
útsýn og klemdu vegfarendurna
inni, sumstaðar yfir liáa kletta
þar sem útsýn og klemdu veg-
farendurna inni, sumstaðar yfir
báa kletta þar sem útsýn var
til snarbrattra sundurskorinna
(inda. Þarna var vilt og töfrandi
fagurt i senn. En Milton gaf því
engan gaum. Hugsunin um hina
guðdómlegu marmaramynd
b.afði gagntekið hann.
Gamli mðurinn nam staðar.
„Þarna getið þjer sjeð musterið!
Það var lijerna sem við snerum
aftur forðum“.
Milton tók upp prismakíkir-
inn. Hann rak upp gleðióp.
Þarna var musterið með þrí-
byrndu gaflmyndinni. Ilann gat
ekki greint sundur myndirnar,
en liann sá greinilega súluböf-
uðin og nokkurn hluta af súl-
unum, sem voru í doriskum stíl.
Musterið sjálft var liið mesta
listaverk.
Og þarna framundan milli
dökkgrænna lárviðarblaðanna
sá hann höfúð og herðar mjalla-
hvítrar marmaramyndar. Hjarta
bans barðist af gleði. Eftir
nokkra klukkutíma væri myndin
orðin bans eign. Hann ætlaði að
borga bændunum í þorpinu riku-
lega fyrir að flytja liana niður að
sjó og búa um hana i sterkum
trjekassa og svo ætlaði bann
sem fljótast að fara og leigja
skip til að sækja þennan • dýr-
mæta fjársjóð.
Við verðum að halda áfram
tafarlaust“ sagði hann. En gamli
maðurinn hristi höfuðið. „Þjer
verðið að fara einn“, sagði hann.
„jeg vil ekki fara á þann stað,
sem bölvun hvílir yfir“.
Milton bló. „Þá bíðið þjer mín
hjerna“. Hann stakk hendinni í
vasann og sýndi hirðinum brúgu
af gullpeningum. „Munið að
þetta gull verður yðar eign“.
Augu gamla mannsins tindr-
uðu af ágirnd og bann settist á
stein. „Jeg bið bjerna", sagði
hann, og Milton bjelt áfram. Veg
urinn varð sifelt ógreiðari. Hafi
nokkurntíma verið gata þarna
þá var bún löngu afmáð af
veðri og vindi. Stundum sá
hann musterið, hið fyrirheitna
markmið, fram undan en stund-
um hvarf það sýnum.
Hann var nokkra tíma á leið-
inni en loks var hann farinn að
nálgast. Þá staðnæmdist liann
og rak upp undrunaróp. Hann
sá þak musterisins og súlurnar
bak við laufið. Öðru megin
gægðist fram satýr úr marmara
en livíta kvenmyndin var borfin.
Hann njeri á sjer augun. Hvað
í ósköpunum átti þetta að þýða?
Var hann orðinn ruglaður af
ofbirtunni frá sólinni ?
Hann berti gönguna og eftir
kortjer var hann kominn yfir
síðustu torfærurnar. Nú var
hann alveg bjá. En svolítil gjá
meðfram lundinum hindraði
hann þó enn í að koinast að
marki óska sinna.
Þarna í tindrandi sólskininu
sá hann fagra höfuðið. Herð-
arnar voru sveipaðar hvítu
klæði. Sólin var svo sterk að
alt virtist skínandi livítt. Hann
brökk við. Myndin hreyfði höf-
uðið.
Hann liljóp ofan í gjána og
nokkrum mínútum síðar klifr-
aði bann upp hamarinn hinu-
megin. Hann staðnæmdist for-
viða. Hvaða gjörningar voru
þetta? Nú var myndin horfin.
Og stein-satýrinn virtist glotta
bæðnislega til bans.
Milton ruddi sjer brau gegn-
uin kjarrið og augnabliki síðar
stóð hann fyrir framan stein-
stöpulinn, þar sem myndin fagra
bafði staðið fyrir skömmu.
Það var einhver annarleg hamn-
ing yfir þessum stað, sem tím-
ans tönn hafði blíft til þessa.
Hann vissi bvorki út eða inn.
Hann var alvcg eins og fyrir
nalægt 2000 árum í tignarlegri
friðhelgi.
Hann gekk inn á milli and-
dyrissúlnanna og gægðist inn í
dimman skálann, en þar var
evði og tóm. Á steingólfinu var
þykt lag af rvki. En svo laut
bann niður. Það vóru fótspor
í rykinu. Spor eftir litla fætur
í hælalágum skóm. En bvenær
gengið hafði vcrið þarna um
gat bann ekki vitað. Var það
myndin sem hafði fengið líf og
bafði flúið inn í musterið þeg-
ar hann vanlielgaði staðinn með
nærveru sinni?
Hann fór að hlæja. Vitanlega
var það ekki myndin. En samt
hafði hann sjeð hana lireyfast
rjett áðan. Öll heilbrigð skvn-
semi virtist vera útilokuð á
þessum gjörningastað.
Hann lirópaði ósjálfrátt upp
yfir sig. Á steingólfinu fyrir
framan bann lá blóm. Rauð rós,
og þegar hann tók hana upp þá
sá liann að bún var lifandi.
Blöðin græn og blómið ilmandi.
Nú fór liann að átta sig aft-
ur. Hann gekk úl altur og nú
sá liann að jarðvegurinn kring-
um fótstallinn var allur traðlc-
aður. Var það myndin, sem liafði
traðkað grasið, þegar hún steig
niður af pallinum? Æ, vitleysa!
Þetta var alt imyndun. Sölin
hafði vilt lionum sýn. Myndin
hafði alls ekki verið þarna. Það
var skynvilla, sproltin af því, að
hann hafði haldið að myndin
væri þarna. Hún liafði verið
numin burt á stríðsárunum á
einn eða annan liátl. Ferð hans
hafði orðið til ónýtis og nú várð
liann að fara heim aftur eftir
sneypuna.
En hvernig stóð á nýju rós-