Fálkinn - 01.05.1937, Blaðsíða 6

F Á L K I N N
I K0NRAD BER^ SIGAUNABLÓÐ
láta, sem sjer stæði á sama, þá mundi
liann gera eins. Hann hafði liaft það
ráð við stúlkur fyr og gefist vel.
3Efl]
m
m
„Það var hyldýpi milli
þeirra heima, sem þau
lifðu i. Gat kærleikur-
inn brúað það.“
ék
pLORICA, dóttir Lobo-sigaunans
1 kemur snemma morguns upp úr
kjallaranum, sem fjölskyldan liafðist
við í, þegar hún er i New York. Þau
höfðu átt þar heima tólf vetra í röð.
Komu með fyrsta snjónum á haustin
og hurfu undir eins og fór að grænka
á voriii.
Lobo-hyskið — fullur vagn af eir-
litum lifandi verum i litskrúðugum
görmum — liafði komið að kjallara-
dyrunum i gær í gömtum bíl. Ferð-
in frá Kansas City hafði verið löng
og þau fleygðu sjer á gólfið innan
um eirkatlana sína, sekki og pinkla
og alt skranið, sem þeim hafði tek-
ist að safna á sjö mánaða flökkuferð.
Það svaf bnnþá, hyskið, þó að sól-
in hefði verið þrjá tima álofti, þeg-
ar Florica, stúlka á að giska um
tvítugt, með nýtt rautt band um
hrafnsvarta lokkana og klædd í það
besta sem hún átti, læddist eins og
köttur út um dyrnar og skimaði út á
götuna.
Á Fimtastræti, sem liggur austan-
megin árinnar var alt á ferð og
flugi, þó stutt væri liðið dags. Bát-
arnir á ánni ýlfruðu og bljesu, svo
að það heyrðist gegnurn skarkalann
og útvarpið heyrðist út um opna
glfiggana. Mæðurnar hölluðu sjer út
úr gluggunum til þess að lirópa síð-
ustu aðvörunarorðin til krakkanna
sinna, sem voru að fara i skólann.
Og mjólkurekilinn fjekk skannna-
dembu hjá ítölskum grænmetissala,
því að hesturinn hans hafði slafrað
i sig heilli körfu af salati frá honum.
Sigaunastúlkan stóð augnablik kyr
á þröskuldinum. En þegar fólk fór að
liægja á sjer til að skoða hana, gekk
liún hvatlega út á götuna gegnum
mannþröngina. Hún gekk hnarreist,
axlirnar beinar, og vaggaði ofurlítið
i mjöðmunum, ineð þeim hrynjanda
í gangnum, sem einkennir allar sig-
aunastúlkur. Þeir sem mættu henni
litu oft við, því að hún var ekki að-
eins lagleg heldur öðruvísi en allar
hinar. Og kvenfólkið í dyrunum leit
við og hofði á þetta sambland stæri-
lætis og lýta, freistingar og frekju,
sem fór hjá. Þær höfðu sjeð hana fyr.
í fyrra og árið þar áður — en hún
var þeim altaf ráðgáta. Börnin á leið-
inni í skólann störðu á hana. i
sannarlega, nú var veturinn kominn
fyrir alvöru, úr því að sigaunarnir
voru komnir. Hún leit ekki á Gorgius
— hvíta fólkið — og ekki hafði hún
farið snemma á fætur til þess að láta
það góna á sig. Hún hafði gert það
vegna hans Topors, unga og fríða
sigaunans, koparsmiðsins. Þegar þau
höfðu liitst í Arizona fyrir mánuði
liafði hann sagt henni, að þau gætu
hitst eftir fyrstu snjóko'mu i New
York.
Alt í einu staðnæmdist Florica á
horninu á strætinu. Börn og fullorðn-
ir þyrptust kringum hana, eins og
hún væri furðuskepna úr dýragarð-
inum. En Florica virtist ekki sjá loau.
Hún andaði loftinu gegnum nefið,
eins og dýr, sem hnusar eftir sporum
og vatt sjer yfir götuna. Hún hafði
sjeð hann. Hann hafði sjeð hana.
Hann staðnæmdist og gekk i veg-
inn fyrir hana. Berhöfðaður var hann
með blásvart hárið, gljákembt og
olíuborið, og svolitið yfirskegg yfir
gljáandi hvítum tönnunum.
— Hæ-ó! Florica! kallaði hann.
—Hæ-ó, Topor, svaraði Florica og
stóð kyr. Þau tókust ekki í hend-
ur en horfðu hvert á annað. Svo
sagði hann: —
31 . ■- -^HF=-g£r=IF==
— Callo-arnir mínir, fólkið mitt,
sefur ennþá.
— Það gerir mitt fólk líka, sagði
Florica og svo gengu þau áfram.
— Enn eru augu þín fallegust
allra sem jeg hefi sjeð, sagði hann.
Mjer fanst eins fyrir tiu árum, þegar
við gengum saman á skólann, og
mjer fanst l)að fyrir mánuði i Ari-
zona og mjer finst það nú.
— Er margt of okkar þjóð í borg-
inni? spurði Florica án þess að líta
á hann.
— Miklu fleira en var. Lupu-arnir,
Marcu-arnir, Gurga-arnir, Tlepac-
arnir. Það var brúðkaup í vikunni
sem leið, hundrað sigaunastelpur voru
þar, Iiver annari fallegri. En samt
eru augu þín þau fallegustu sem jeg
liefi sjeð. Hefir þú verið i brúðkaupi
síðan við sáumst seinast?
— Nei, svaraði Florica, — ekki
einu einasta brúðkaupi.
— Það verður brúðkaup á morgun.
Gurga-maður ætlar að giftasl Tlepac-
stúlku. Jeg fer þangað. Manstu eftir
Fred — freknótta stráknum, sem
ljek sjer við okkur í skólanum? Hann
er orðinn koparsmiður — nærri jiví
sigauni — og jeg hefi hoðið honum
með mjer í brauðkaupið.
— Já, það er rjett svo að jeg man
eftir honum. Er hann koparsmiður?
Hún mundi hann vel. Hann hafði
verið eini vinurinn hennar af öllum
livítu strákunum og hann hafði varið
hana fyrir hinum, jDegar þeir ertu
hana. Hvernig skyldi hann líta út
núna? En hún spurði ekki Topor —
vihli ekki vekja grun hjá honum.
Þau töluðu saman um daginn og
veginn og gengit hratt. Þá sagði
Topor:
— Jeg er að smíða stóran eirketil.
Hann verður stærri en mömmu. Jeg
hefi hamrað margt ljóðið inn í hann,
sem syngur sig sjálft aftur þegar ket-
illinn kemur á hlóðir og fer að sjóða
mat handa krökkunum mínum. Á jeg
að láta hann föður minn tala við
hann föður þinn?
Florica leit á hann. Hún muiidi
rödd hans fyllri en hún var. Þetti
var laglegur piltur. En Ijó hann væri
hár og þrekinn vantað! hann samt
stærð og burði. Hún hafði hugsað um
hann í heilan mánuð og í morgun
hafði hún farið í sparifötin lians
vegna og hún hafði vonað að honum
fyndist hún vera falleg og einhver
ávísun hafði borið hana þangað sem
hann var — og nú — þegar hún
stóð hjá honum, óskaði hún þess að
hún liefði hitt annan mann til að gift-
ast, áður en hún sæi fyrverandi skóla
bróður sinn aftur. Og hversvegna
fór liann að tala um Fred — bjálf-
inn sá?
— Nei, láttu ekki hann föður þinn
koma fyr en jeg hefi verið i nokkr-
uin brúðkaupum, sagði hún og gekk
hratt frá sigaunanum, sem ljet hana
fara án þess að gera tilraun til að
halda henni aftur. Hann vatt sjer
sigarettu.
Móðir hans og systur höfðu varað
hann við dóttur Lobo. Lobo-kvenfólk
ið var dutlungafult og hafði yndi af
að kvelja menn. Þetta hafði móðir
lians sagt, en samt vildi hann giftast
Floricu og þegar þau væru gifl
mundi hún gleyma að auðmýkja
hann. Hann mundi tjónka við hana.
Ilann skildi svo mætavel, að hún
hefði farið í sparifötin hans vegna,
og ekki hugsað til annara síðan þau
sáust seinast. Hún var indæl og hann
elskaði hana. En ef hún ætlaði að
Þegar Florica kom í kjallarann aft-
ur var öll fjölskyldan komin á fætur,
og Dala móðir hennar liafði selt upp
ketilinn. Dýnurnar voru vafðar sam-
an og lágu meðfram veggjunum og
fyrir gluggunum voru gul og rauð
tjöld, gerð úr druslum úr gömlum
pilsum, svo að þarna var alveg eins
og í tjaldi. Lobo, faðir Floricu sat á
gólfinu og tottaði langa pípu. Dæja.
sem var lítil, mögur og skorpin eins
og múmía, með fjörug augu og snör
i snúningum, var með krítarpípu
milli varanna og hló og masaði í
sifellu. Hún naut lífsins i fylsta mæli.
Jolin og Petru, eldri bræður Flor-
icu sátu úti í horni hjá ungu kon-
unum sinum. Konurnar voru að
greiða sjer, en jieir að setja upp
steðjana sína, Jieir ætluðu að fara að
sniíða. Þau töluðu öll í óðaönn, mint-
ust á broslega og raunalega atburði,
tóluðu um verðið á koparnunt, stærð-
ina á kötlunum, hljóðfærasláttinn,
sem Jtau höfðu lieyrt, áflog sent ]>ei»-
liöfðu lent í, og um sigauna, serrt
þau höfðu hitt á öllu veganetinu
milli Kyrrahafs og Atlantshafs. Sig-
aununum var altaf að fjölga. Og ali-
af var þeim hvítu mönnum að fjölgá,
sem ferðuðust um og lifðu í tjölduni
eins og sigaunar, við árnar eða á
grænunt teigum uppi í fjöllum. Þvi
hærri sent húsin urðu i borgunum,
því fleiri urðu tjöldin meðfram þjóð-
vegunum. Og allir lærðu að elska
lyktina af brendum viði og soðnu
keti. Hvitu mennirnir höfðu breysí
mikið á síðustu tuttugu árum.
Þegar Florica lauk upp kallaði
móðir hennar svo að glumdi í öllu:
— Snáfaðu út ef lm kemur tómhent!
En Florica kom ekki tómhent. Húr.
leit livast til móður sinnar um leið
og hún lagði salt og brauð, sem hún
hafði keypt á heimleiðinni, á borðið,
Svo stóðu allir upp, brutu mola af
brauðinu, neru þá salti og fóru að
tyggja, steinþegjandi eins og Jietta
væri helgisiður. Það var fyrsta brauð-
ið á heimilinu.
Þegar síðasti brauðbitinn var et-
inn tók kona Petru, falleg kona á
aldur við Floricu, sigarettuna út úr
manni sínum, reykti nokkra teyga,
rjetti lionum hana aftur og sagði við
ínágkonu sina:
— Þú sást hann, var það ekki?
— Hann er að smíða stóran ketil
og hamrar í hann Ijóð til mín, svar-
aði Florica.
— Er rúm fyrir þig heima hjá
föður hans spurði kona Petru á-
fram. Hjer er ekkert rúm, við erum
of mörg lijerna eins og er. Hún æll-
aði að segja meira, en þagnaði þegar
hún sá augnaráð Floricu. Og í satri'i
bili vissu allir, að Jró hjarta Topors
hefði ekki breyst, þá hafði hjarta
hennar gert það.
— Það sýður á katlinum. Farið út,
rómanar, og sækið ket og brauð.
konur ykkar eru svangar!
Og lreir fóru út, Lobo gráhærður,
á undan og svo þrekvaxnir synir hans
tveir, nýrakaðir. Kvenfólkið horfði
eftir Jreim — laglegir menn þessir
Lobo-ar. Þegar hurðin hafði lokast
eftir lreim settust konurnar fjórar á
hækjur, og ]>ó ekki væri mælt eitt
einasta orð, voru hugsanir þeirra svo
samræmdar, að þær gátu talað sam-
an lægjandi. Rjett áður en karlmenn-
irnir koniu aftur með poka sína og
pinkla sagði Florica:
— Og mjer fanst eins og hann væri
orðinn miklu minni.
Meðan ketið kraumaði í pottinum
komu ýmsir aðrir sigaunar, sem líka
voru nýkomnir til vetursetu i horg-
inni, til Jiess að bjóða fólkið vel-
komið. Nú var sungið, hlegið, etið
og drukkið. Lobo og synir lians settu
upp steðja sína og ljetu ekki gest-
ina trufla sig við vinnuna. Þeir sögðu
aðeins „sarasan“ þegar gengið var
um dyrnar. Þeir höfðu vinnu, sem
ekki mátti bíða.
Þegar leið að kvöldi tóku synir
Lobo fiðlur sínar og Ijeku ýms ný
lög fyrir gestina.
Florica hafði sctið úti í horni.
stokkað spil og spáð í sífellu. Klukku
tíma eftir sólsetur tók hún dýnu og
Ivö brekán og gekk upp stigann, upp
á flata rauðmálaða þakið, fimm hæð-
um ofar, til Jiess að fara að sofa.
Hún liafði sofið uppi á þaki hverja
einustu nótt, hvern einasta vetur,
eins langt og hún mundi aftur i tím-
ann. Fred, freknótti strákurinn, sem
þá átti heima hinumegin við götuna,
liafði ofl gægst til hennar þegar þau
voru lítil. Svo höfðu föreldrar hans
flutt og hiin hafði ekki sjeð hann
framar.
Eftir nokkrar mínútur hafði hún
tjaldað yfir dýnuna, vafið sig inn i
brekánin tvö og lagst fyrir. Hún
hafði um svo margt að hugsa. Spilin
höfðu verið svo undin, og boðað ilt;
hvernig sem hún stokkaði kom spaða-
ásinn altaf á skökkum stað.
Kvöldið eftir fór Lobo og iill fjöl-
skylda hans í sínu besta skarti i brúð-
kaupið til Gurga; sonur hans ætlaði
að giftast dóttur Tlepace. Gurga hafði
leigt stóran sal á 5. Avenue. Og hús-
bóndinn, sem hafði leigt sigaunum
lmsnæðið áður, hafði tekið öll horð
og bekki úr salnum, alt, sein yfirleitt
var hægt að hreyfa úr stað. Brúðgum-
inn og brúðurinn sátu á palli, á
koddum og teppum. Hljómleikararn-
ir sátu á gólfinu, en fólkið í smá-
þyrpingum, fjórir eða sex saman,
hjer og hvar um salinn. Þarna voru
mörg hundrnð gestir.
Lobo hafði komið sjer fyrir milli
Iveggja glugga með fjölskyldu sína.
Kvenfólkið hafði með sjer mat og
karlmennirnir nokkrar flöskur af
rauðu moll—víni til þess að renna
ketinu niður með. Það var krydd-
soðið, með lárberjablöðum, timian
og safran.
Florica kom auga á Topor meðan
þau voru að snæða. Hann var að
tala við hörundsbjartan, ungan mann.
Það var Fred. Hann var enn fegurri
en hún hafði hugsað sjer hann, og
hann var hár og herðibreiður. Blóð-
ið kom fram í kinnarnar á henni.
Bræður hennar voru reiðir, að Topor
skyldi hafa þennan gortíio með sjer
en stundu seinna, þegar Topor var
kominn til þeirra til ]iess að lieilsa
þeim og sagði þeim að Fred væri
koparsmiður — þá ljetu þéir sig. Að
vísu var maðurinn gorgio en hann
var stór og fallegur. Og þó hárið
væri ljóst og augun blá var hörund-
ic nærri því eins og eir! — eins og
hann væri ljóshærður sigauni.
Hann liorfði á Floricu. Svo hlóu
þau hæði og mintust þess hvernig