Fálkinn - 01.05.1937, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
Menn sem lifa. U,
Leo Tolstoj.
Leo Tolstoj er síðastur hinna
rússnesku meistara bókment-
anna frá síðustu ökl og þeirra
yngstur. Vegna ])ess að hann er
nær nútímakynslóðinni en Dos-
tojewski og Turgenjev niætti ætla
að bækur hans væru meira iesn-
ar en þeirra. En það er þó efa-
samt hvort „Anna Karenina"
hefir verið eins mikið lesin og
„Raskolnikov".
Leo Tolstoj er andstæðanna
maður. Ilann elskaði ]iað sem
var fagurt en sjálfur var hann
svo ófríður, að hann sagðist
skammasl sín i livert sinn sem
hann iili í spegil. Hann var frið-
arvinur og hataði grimdina i
hverri mynd sem liún kom fram
en sjálfur hafði hann fcngið
liernaðarmenttin. Ilann var rik-
ur aðalsmaður en iiafði aðeins
samúð með hinum fátæku og
kúguðu.
Tolstoj fæddist árið 1828 á
óðalinu Jasnaja Poljana og ólst
þar upp. Hann misti ungur for-
eldra sína. Árin 181! 17 las
hann austurlandamál og iög-
fræði á háskólanum i Kasan.
En 1851 fór liann — 28 ára
gamall — með eldri bróður sín-
um til Kákasus og varð undir-
foringi í stórskotaliðinu þar. 1
Krímsslriðinu tók tiann þátt, en
eftir það ljet liann af herþjón-
ustu og settist að á óðali sínu
Jasnaja Poljana.
Tolstoj tiafði samið ýmsar
bækur er hann byrjaði að gefa
út hina stóru skáldsögu sína
„Stríð og friður“ er kom út á
árunum 18(H—«69. Er það ættar-
saga sem kemur víða við og
baktjald sögunar er raunveru-
legir viðburðir frá Napoleons-
styrjöldunum. Er sagan sönn og
tifandi mannlífslýsing. Hann
leit öðrum augum en títl var í
þá daga á sögulega viðburði.
Neitar til dæmis áhrifum ein-
stakra manna á rás viðburð-
anna.
Á árunum 1878—74 kom út
skáldsagan „Anna Karenina“,
hin undursamlega skáldsaga
skáldsagnanna, víðáttumikil eins
og Rússland sjálft. Þessi skáld-
saga er tröllaukin lietjusaga,
skáldið bæði segir frá og út-
skýrir og engin persónan er svo
títilsverð, að liún komi ekki
fram þar. Þar úir og grúir af
furstum og bændmn, liðsforingj-
um og þjónum, börnum og full-
orðnum — allir eru teknir með.
Anna Karenina sjálf er svo
meistaralega mótuð að lesand-
inn þekkir hana út í æsar, er
hann hefir lokið bókinni. Ilún
er örgeðja en ekki móðursjúk.
Hún veit livað hún vill en er
ekki þver og þrálát, hún er
eðlileg — mannleg. Gegn henni
standa hinn kaldlyndi Karenin
og hinn blóðheiti Wronskij.
Edmond Guirand hefir sam-
ið leikrit upp úr „Anna Karen-
ina“ og Ameríkumenn hafa
kvikmyndað söguna, en tivort-
tveggja er aðeins hjóm hjá sög-
unni sjálfri. Tolstoj vill sanna i
sögunni, að hjúskaparrof leiði
ávalt til ógæfu. Hún er árás á
frjálsar ástir.
Þegar Tolstoj var um fimtugt
varð hann fyrir sterkum trú-
málaáhrifum. Og nú einsetti
hann sjer að sýna kenningu
Krists í framkvæmd, það sem
eftir væri æfinnar. Hann ællaði
að gefa fátækum att sem hann
ætti, lifa sem bóndi og skrifa
fyrir almúgann.
Arið 1890 gaf liann út „Kreut-
zer-sónötuna“. Þar gengur hann
i skrokk á listamönnunum, vís-
indamönnum og læknunum.
Þessi þrjú stórveldi eilra lífið.
Likamlega vinnan er tilgangur
lífsins. Og ])að að hlýða rödd
samviskunnar.
Svo skrifaði hann „Uppris-
una“ (1898). Sú saga mun ávalt
lifa i heimsbókmentunum. Þar
segir hann frá Nechludov fursta
sem dregur Katusju á tálar,
flevgir svo í tiana 100 rúbhun og
þykjist Iiafa gert hreint fyrir
sinum dyrum. Hún fer í liund-
ana, er dæmd fyrir morð og
hann situr i kviðdómnum sem
dæmir Iiana. Þá vaknar sam-
viska lians. —
Tolstoj dáði mjög Rousseau,
sem boðaði mönnum afturhvarf
tit náttúrunnar. Hann elskaði
gróandi grund og likamlega
vinnu, en það varð tit þess að
hann halaðist við tistina og vís-
indin. Hann liataði alta þvingun
og þessvegna afneitaði hann
kirkjunni og ríkisvaklinu. Hann
halaði stríð, án tillits til fyrir
hverju væri harisl. Hann heimt-
aði algert hlutleysi.
Áhrifa hans fór aðgæta víða,
bæði utan Rússlands og innan
og stjórnin leit hann óhýru
auga, en þorði ekki að múl-
binda liann. Hann lenti i op-
inberri deilu við kirjuvöldin og
sagði sig úr kirkjufjelaginu.
Hans nánustu skildu hann
Bdö samtíöapinnau____\L
Dino Grandi.
Tvistirnin Italo Ralho og
Dino Grandi ljómuðu um skeið
svo skært á hláhimni ítala, þó að
báðir væru skeggjaðir, að Muss-
olini fjekk ofbirtu í augun og
sendi annan til Libyu og hinn
lil London.
Dino Grandi var 19 ára gam-
all og tveggja ára stúdent þegar
heimsstyrjöldin hófst. Hann var
fæddur nálægt Bologna og þótti
mesti gapi, enda sýndi hann
það í ófriðnum. 22 ára var
liann orðinn kajiteinn með mörg
heiðursmerki stríðsmarina á
brjóstinu. Eftir ól'riðarlokin
hjelt hann áfram laganámi sínu
í Rologna og varð þar sjónar-
vottiir að því, að múgurinn rjeð-
ist á hermenn í einkennisbún-
ingum og reif af þeim heiðurs-
merkin. Þann dag varð hann
svarinn kommúnistahatari. Um
það leyti var maður nokkur,
nefndur Mussolini, farinn að
ganga í skrokk á kommúnistum
í Milano og Grandi þótti aðfar-
ir hans svo áhrifamiklar, að
Iiann afrjeð að taka þær upp
og' stofnaði fasistasveitir og fór
að gefa út blað, sem hann
riefndi L’Assalto. Sveitir hans
sameinuðust Mussolini og þegar
hann var kominn til valda gerði
hann Grandi að varaforseta
þingsins. Árið 1924 varð liann
vara-innanríkisráðherra og
næsta ár utanríkisráðherra til
vara og þá hófst frægðarferill
hans. Ilann var á sífeldnm ferða
lögum i stjórnarerindum og
kom jafnan heim aftur með
feuginn sigur, svo að Mussolini
ákvað 1929 að hann tæki við
utanríkisráðherrastöðunni af
sjer.
ekki og voru mötfallnir stefnu
hans og fyrir það urðu siðustu
ár hans ógæfusöm. Hann mætli
engum skilningi á heimilinu.
Loks fór hann einn frá óðali
sínu 28. okt. 1910, veikur og
lamaður og ællaði að leita liælis
í klaustri. Hann dp áður en
liann komsl þangað, 7. nóvem-
ber 1910.
Hann var enn á sífeldu ferða-
lagi og varð alkunnur fyrir
stjórnmálafimi sína, glæsi-
mensku og málsnild, og blöðin
fluttu oftar myndir af skeggi
Grandis en skalla Mussolini. En
árið 1932 fjekk Mussolini átyllu
lil að svifla liann embætti. Það
var út af ráðstefnunni í Laus-
anne. Upp úr henni var birtur
samningur milli Rreta og
Frakka, sem Grandi Iiafði ekki
lmgmynd um, þó að liann væri
gerður rjett fyrir nefinu á hon-
um, en Ílalía varð útundan. 21.
júlí var tilkvnt að Grandi hefði
sagt af sjer ráðherrastöðunni,
en Mussolini sjálftir tekið við
einbættinu aftur. Og daginn eft-
ir var Grandi skipaður sendi-
herra i London.
Þar lifði hann i skugga Lund-
únaþokunnar þangað til Abess-
iníumálið kom ii])j). I því máli
þvældist Grandi svo vel fyrir
Rretum, að það er talið meist-
araverk. Honum er það öðrum
fremur að þakka, að ekkert
varð úr refsiaðgerðum gegn
ílölum, vegna vfirgangs þeirra
í Abessiníu.
FRÚ WILKINS.
tikúr ]);itt í för nianusins síns li!
Norðurpólsins í kafhál og er þarna
að tala í útvarp, til [)ess að hafa
upp í ferðakostnaðinn.
SIGURBOGINN í TRIPOLIS.
bessi sigurbogi er úr niarinara og
stendur við ný.ja veginn, seni Italir
liafa lagt yfir Tripolis, frá Tunis að
landamærum Egyptalands. Vígði Mus-
solini þennan veg í marsmánuði.