Fálkinn - 09.04.1938, Blaðsíða 8

8
F Á L K 1 N N
Heimsstyrjöld
er yfirvofandi.
VLADIVOSTOK
ÉR EINS OG HLAÐIN SKAMMBYSSA MEÐ SPENTAN
GIKK — OG MIÐAR í BAKIÐ Á JAPÖNUM.
Eftir HUBERT R. KNICKERBOCKER.
Það var eins og að fara um „No
Mans Land“ að fara yfir Japanshaf-
ið frá Tsuruga til Viadivostok, úr
stórveldi Hirohito og inn í ríki Slal-
ins hins óskeikula, — frá einni skot-
gröf til annarar. Stálsvarta hafið var
autt, hvergi skip að sjá, alveg eins
og enginn vildi hætta sjer út á rúm-
sjó, þar sem tveir jafn geigvænlegir
andstæðingar sátu hvor um annau.
Litla skipið „Siberia Maru“ öslaði
áfram, vaggaði i þungri undiröld-
unni og virtist lítið ianga til að
færa sig nær Vladivostok, fjandsam-
legri höfn, þar sem skipið hafði fyrir
fáeinum mánuðum verið rannsakað
og þvi haldið eftir, þangað til Tokio
skarst í leikinn.
Eftir skapi manna um horð að
dæma gátum við vel verið í stríði
allir saman. Við sátum þegjandi yfir
borðum, skipstjórinn, þrír stýrimenn,
þrír farþegar og jeg sjálfur — alt
karlmenn. Við heilsuðumst þegjanda-
lega er við settumst. Við máitíðirnar
tóif á leiðinni var ekki sagt orð. Við
heilsuðumst þegjandalega er við fór-
um út.
Tveir Rússar, karl og kona voru á
2 farrými. Við þrjú vorum eina
hvita fólkið um borð. Þessa þrjá
daga um borð var ekki talað eitt
einasta orð við Japana, þvi þeir
láta sem þeir kunni ekki annað
inál en sitt eigið, og svo borgar
sig best að þegja, þegar maður er
staddur á hernaðarsvæði.
Þetta var leiðinleg ferð og jeg
var feginn þegar við komum í hafn-
arbæina á norðurströnd Koreu,
Rashin, Seishin og Yuki, en jeg
hafði ekki tekið japönsku lögregl-
una ineð í reikninginn og hún
hjelt okkur um borð meðan staðið
var við þarna. Ástæðan var sú, að
þarna eru flotalægi og hermanna-
hafnir, þarna eru landsettir japönsku
hermennirnir, sem scndir eru á-
fram með járnbrautunum, en Jap-
anar hafa lagt i grend við Vladivo-
stok.
Þúsundir hermanna og hundruð
kúlia voru á iði þarna í dokkum
þessara viðbjóðslegu fiskiþorpa.
Hjer hafa Japanir bygt sjer ágætan
stökkpall, sem þeir geta hoppað af
beint á þráðasta mark sitt: her-
flugvellina kringum Vladivostok.
Vladivostok, útvörður rauða ríkis-
ins og sá depili Rússlands, sem
liggur næsl Japan er aðeins C75
cnskar mílur frá Tokio og Yokohama,
nál. fjögra tíma flug fyrir hinar
stóru sprengiflugvjelar Rússa. Jap-
anar munu gera fyrstu og hörð-
ustu atlöguna að flugvöllunum við
Vladivostok þegar sá rjetti tími er
kominn. Þeir óttast ekkert meira
en loftárásir á þær sjö miljónir
manna, sem búa í höfuðborg Japans
og undirborgum liennar.
í augum Japaná er Vladivostok
því eins og hlaðin skammbyssa
með gikkinn spentan og miðað í
bakið á Japan. Þeir þykjast ekki
öruggir, fyr en búið er að taka
þessa skammbyssu burt.
En Vladivostok er ramger borg.
Jeg fór á fætur fyrir allar aldir
lil þess að skoða innsiglinguna og
hún var þess verð að jeg hefði
vakað lieila nótt. Það eru ekki marg-
ir blaðamenn sem hafa verið svo
hepnir að sjá Vladivostok síðan
rauði herinnn gerði bæinn að vígi
sínu.
Sjórinn er orðinn kolsvartur,
spegilsljettur og kyrr, en þung, hæg
undiralda var um nóttina þegar við
vörpuðum akkeri til að bíða eftir
hafnsögumanni. Við sáum fjallgarð
af hólum til vinstri og þegar birti
af degi sáum við stóra eyju. Hún
er kölluð „rússneska eyjan“ og þar
er sennilega rammgerasta og besta
kafbátastöðin i heimi. Meðfram
henni gengur djúp vík, þar sem
stærstu herskip geta siglt. Kringum
þessa vík eru fjöll á allar hliðar
og svo ramger vígi, að ómögulegt
er að ráðast þarna á af sjó. Stór-
skotalið Rússa getur haldið japanska
flotanum burtu frá eyjunni en kaf-
bátar þeirra og tundurdufl geta
bannað honum aðgang að höfn-
inni i Viadivostok.
Rússneska eyjan liggur fyrir
hafnarmynninu í Vladivostok og er
kölluð „Zolotoi Rog“ eða Gullna
hornið“. En borgin Vladivostok
liggur yst á nesi milli Amurflóa og
Azusiflóa og eru fjöll báðu megin að
flóanum og auðvelt að verjast því,
að hermenn sjeu settir þar á land.
í stuttu máli virðast hernaðar-
varnirnar i Vladivostok — sem eru
sterkari nú, en nokkurntíma á
dögum keisaranna — að gera það
ómögulegt að taka borgina af sjó.
Jeg stóð við borðstokkinn og skoð-
aði úrslitavígi Austur-Asíu í kíkin-
um. Hvergi gat jeg sjeð kafbát.
Jeg uppgötvaði síðar, að þeir voru
allir i felum inni í Novík-flóa á
rússnesku eynni.
Þar eru nú fimtíu kafbátar, sagði
mjer fróður • maður sem jeg má
ekki nefna. Allir smíðaðir í Lenin-
grad og Moskva en fluttir austur
með Síberiujárnbrautinni. Þessar
tölur eru staðfestar af leyniþjónustu
erlends ríkis, sem lætur sig þetta
miklu skifta.
Bygging kafbáta er erfiðust við-
fangs allra flotasmíða. Rússland hef-
ir skeytt mest um, að efla land-
herinn. Það er því furðulegt að
heyra, að þeir skuli eiga fimtíu kaf-
báta í Vladivostok.
Það er álitið, að Rússar hafi
verið byrjaðir að smíða kafbáta
áður en Hitler kom til valda, og að
þeir hafi fengið þýska verkfræðinga
til þess að smíða fyrstu bátana og
koma máliriu á rekspöl svo að þeir
gætu haldið áfram sjálfir. En með
fimtíu kafbáta í Vladivostok og
eflaust eitthvað í Svartahafi og
Eystrasalti eru Rússar eflaust sterk-
asta kafbátaþjóðin í lieimi. Japan á
ekki nema 55 og England 54.
Gagnið af þeim í stríði við Japan
nær lengra en til varnar Vladivostok.
Þeir geta vel komist austur um
sundin alla leið til Tsushiinasunds
og gert þar spellvirki og auk þess
geta rússnesku kafbátarnir gert
verslun Japana við Koreu þungar
búsifjar og gera Japönum erfitt um
að setja her á land þar. — —
Nú sá jeg Ijósin frá hafnarbátn-
um langt undan. Jeg sá i skímunni
tvo menn á þilfari í síðum svörtum
kápum og með hermannahúfur. Bát-
urinn kom að okkur og sigldi kring-
um „Siberia Maru“ eins og tor-
trygginn liundur. Engin viðbúnaður
var hafður til að setja bát á flot.
Jeg var að brjóta heilann um hvern-
ig hafnsögumaðurinn kæmist um
borð. „Siberia Maru“ sökk og hækk-
aði um tólf fet við hverja öldu. Það
virtist mundi verða erfitt að kom-
ast um borð.
Hafnarbáturinn sigldi varlega
fram með skipinu, eins og hann
væri hræddur við að snerta það.
Svartkápumennirnir stóðu fram í
og biðu þangað til aldan lyfti þeim
jafnhátt þilfarinu á okkar skipi. Þá
hlupu þeir um borð. Þeir heilsuðu
japanska skipstjóranum og jeg las
stafina á hnöppunum þeirra. „N.
K. V. D.“ — hafnsögumenn en
jafnframt i stjórnmálalögreglu Rúss-
lands, sem nú er kölluð Narkomvn-
udel en áður K. G. P. U. og þar
áður Tjekan.
Rússar hafa breytt nafninu þrisvar
til þess að reyna að ná blóðlykl-
inni af stofnun þeirra, sem eflaust
hefir drepið fleiri menn en nokkur
önnur í veraldarsögunni, en áður
en nafninu er breytt hefjast nýjar
blóðsúthellingar. í dag eru 2500.000
manns í rússnesku lögreglunni, hún
er sá her sem sendur er gegn gagn-
byltingunni. Hún á ekki að berjast
erlendis, en er kjarninn úr rúss-
neska hernum og hefir meira að
segja bryndreka og flugvjelar til um-
ráða. Fræðilega getur hún bælt nið-
ur uppreisn í hernum. Hún ver
landamærin og járnbrautirnar og
heimtir inn tolltekjurnar. Þegar ein-
kennisbúningar þessara manna sjásl
fara allir að skjálfa. Allir Rússar
þekkja þá. Og Jögreglan þekkir alla.
Fimtán mínútum eftir að þeir
voru komnir um borð kom annar
þeirra til mín og sagði: „Þjer eruð
ameríkanski blaðamaðurinn, sem
kemur frá Slianghai og ætlar áfram
til París með Síberíubrautinni, er
ekki svo?“
„Jú“, svaraði jeg.
„Og þjer hafið átt heima í Moskva
og i Berlin?“
Jeg varð forviða og þótti vænt
um, að jeg var ekki búinn að gleyma
rússnesku. Undir venjulegum kring-
uinstæðum hefðum við getað talað
saman, en ekki við N. K. V. D.
Hann beið eftir að jeg svaraði
spurningum hans játandi og svo
fór hann.
Sex tímum síðar brutumst við
gegnum sextán þumlunga þykkan
ís við „Gullna hornið“. í sama
augnabliki og „Siberia Maru“ lagðist
að hafnarbakkanum ruddust fjöru-
tíu svartklæddir „N. K. V. D.“ um
borð. Sumir fóru ofan í lestina,
aðrir í yfirmannsklefana og innan
skamms var svartur vörður með
byssustingi á lofti um alt skipið.
Það var ekki um að efast, að
við vorum komnir til Sovjet-Rúss-
lands.
Á VILLIGÖTUM.
Framh. af bls. 7.
vinna sína venjulegu vinnu.
Skogstad verksmiðjueigandi
gekk gegnuin skrifstofuna, stað-
næmdisl við púltið lians, heils-
aði glaðklakkalega og klappaði
á öxlina á gjaldkeranum ár-
vaka.
„Þjer hjörguðuð fimtíu þús-
undum fyrir mig í nótt, Sander.
Þjer getið skrifað kvitlun fyrir
láni, að uppliæð þúsund krón-
ur“»
„Þakka, hr. Skogstad“, stam-
aði Sander. „En jeg — jeg —“
„Já, þjer töluðuð um tvö þús-
und í gær, jeg man það. En
heyrið þjer nú. Eitt þúsund sem
lán og eitt jmsund sem viður-
kenningu fyrir snarræði yðar,
er sparaði mjer tilfinnanlegt
tap. Það verður til samans tvö
þúsund, Sander góður. Þjer
eruð ekki aðeins heiðarlegur
maður heldur líka hugrakkur
maður, og ]>að verður maður
að kunna að meta“.
Sander gjaldkeri stamaði og
þakkaði. En hefði Skogstad
sjeð liann Jiegar hann sneri sjer
undan og starði út um glugg-
ann, mundi hann hafa tekið
eftir, að hann var grunsamlega
gljáandi i augunum.

□ rekkið Egils-öl
9
i
í
4
Vladivostok.