Fálkinn - 07.05.1938, Blaðsíða 7

F Á L K I N N
Ríki maðurinn.
Eftir Alexander Arntzen.
Hann himir í skjóli, inni í húsa-
sundi. Snjókrapi og regni hellir nið-
ur og fólkið öslar framhjá, með
uppspentar regnhlífar eða i hlífðar-
flíkum. Bifreiðarnar gusa frá sjer
götuskolpinu, — og öll veröldin
virðist vera í upplausn.
Og í húsasundinu himir ríki
maðurinn nafnlausi.
Á höfðinu hefir hann derhúfu-
garm, jakkakraginn er uppbrettur
og nældur saman að framan með
öryggisnælu. Andlitið er skeggjað.
Ógerningur er að greina litarhátt-
inn. Hann er eitthvað á milli þess
að vera blár og gulur. Og vesald-
ardropi er á rauðum nefbroddinum.
Hendurnar eru á kafi í vösunum á
buxunum, sem einhverntima munu
hafa verið bláar. Að neðan eru
skálmarnar í tætlum. Og skórnir?
Þeir eru eiginlega ekki annað en
yfirleðrið. Vatnið seytlar inn um
þ'á og út úr þeim.
Hann skelfur af bleytu og kulda
og er svo ákaflega aumlegúr í alla
staði.
Hann hefir hvorki bragðað vott
nje þurt, •— hvorki mat nje brenni-
vín, — síðan klukkan sex í gær-
morgun, þegar hann kom út af gisti-
hælinu. En hinu megin við götuna,
og þangað starði hann, er mat-
sölustaður, þar sem svangir menn
ganga inn og koma saddir út aftur.
Hann strýkur vesaldardropann af
nefinu á sjer með vinstri hendinni.
Hægri hendinni heldur hann kreptri
í buxnavasanum. Og á þeirri liend-
inni er honum hlýtt, þvi að hann
hefir ekki tekið hana upp úr vas-
anum síðan í gærmorgun.
Einn gæslumann laga og hátt-
prýði ber þarna að. Hann nemur
slaðar og gýtur augunum til manns-
ins í húsasundinu. Hann jiekkir
tegundina, — og einblínir á vesa-
linginn, þangað til honum er ekki
lengur vært i þessu afdrepi.
Hann röltir út á götuna og sog-
hljóð heyrist í skónum lians við
livert fótmál,
Hann hefir verið að fást við sama
umhugsunarefnið síðan i gærmorg-
un.
Enga tilraun hefir hann gert tii
|>ess ennþá, að „slá“ sjer tuttugu
og fimm eyringinn fyrir gistingu.
Auðvitað hefði hann getað verið
búinn að þvi, þennan dag eins
og aðra daga, — en hann gerir
það ekki. Hann hefði líka getað
snikt sjer eina eða tvær brauð-
sneiðar einhverstaðar, nú eins og
endra nær. en hann gerir það
ekki.
Hann öslar áfram i forinni, án
þess að gera sjer nokkra grein
fyrir, hvert hann er að l'ara. Og
strýkur dropa af nefinu á sjer.
Það bar við í gær, — klukkan
l'imtán minútur yfir tiu i gær-
morgun.
Hann var að ganga meðfram
göturennunrii, að leila sjer að ein-
hverju reykjanlegu. Og fram auð-
æfi. Ósvikinn hundrað króna seðil.
Hann var góða stund að átta
sig á þessu.
En þegar honum varð Jiað Ijóst,
að snepillinn var gjaldgengur pen-
ingur, settist hann á dyralirep og
skellihló.
Þangað til lögreglumaður kom
þar að og rak liann á hrott.
Þá rak hann enn upp fagnaðar-
lilátur, af tilhugsuninni um Jiau
kynstur af brennivíni, sem liann
gæti keypt sjer. Og ánægjan var
öblandin, þvi að samviskan bærði
ekki á sier.
Þannig byrjaði andstreymið
og hamingjan.
Þegar fór að liða á daginn, varð
hann þurr í kverkunuin, og maginn
heimtaði saðningu. En sá, sem geng-
ur með hundrað króna seðil upp
á vasann, er ekki að betla fyrir öli
eða mat.
Svo að lielta varð erfitt viðfangs-
efni. Erfiðasta viðfangsefnið, sem
hann hafði nolkkurntima komist i
að leysa.
Hjer var liann með peninga i
lófanum. Heil auðæfi. Maginn kvein-
aði af suiti og kverkarnar af liorsta.
Hann gat ekki farið inn i búð og
beðið um ölflösku eða hrauðhleif,
og borgað með „hundrað-kalli“. Það
myndi vekja grunsemd og lögregl-
unni yrði gert aðvart.
Þá yrði hann sennilega að gera
grein fyrir þvi, hvar hann hefði
fengið peningana.
Hann gat sagt, að hann hefði
fundið þá? En liað var ólöglegt,
að nota fundið fje. Og þá varð ef-
laust ekki hjá liví komist, að gista
einhvern tíma í steininum.
Ókunnugur maður liefði gefið hon-
um seðilinn, til Jiess að fá honum
skift? Æi, nei, — Jiað myndi vera
tilgangslaust. Lögreglan myndi kann-
ast við ókunnuga manninn.
Það er ef lil vill ráð, að segjast
hafa unnið í happdrættinu? Hvar
fjekstu happadrættismiðann? Hvaða
númer var hann? Hvar hófst þú
vinninginn?
Eða þá erft gamla frænku? Fjanda
korninu!
En hvernig væri, að reyna að
skifta seðlinum í einhverjum banka?
í bönkunum voru menn því vanir
að handfjatla stóra seðla. En þeir
voru ckki vanir því, að sjá stóra
soðla í liöndum beiningamanna.
Hann gat farið inn á rakara-
stofu og látið klippa af sjer hár-
lubbann og raka skegghýjunginn,
keypt sjer síðan hvitt um hálsinn
og slifsi.
Auðvitað. Lögreglan enn á ný.
Rakarinn myndi hringja á hana og
segja henni, að lijá honum væri
betlari með hundrað kall handa á
milli.
Þao er erfitt að vera ríkur, hafði
honum dottið í hug í gærkveldi,
þegar hann var að búa um sig
undir nóttina, í viðarskýli. Hug-
sanlegt var þó, að úr Jiessu kynni
að rætast, þcgar hann væri búin að
„sofa á þvi“ eina nótt. Og ekki
tjáði að fara ti) forslöðumanns-
ins á gistihælinu og borga honum
næturgistingu með þessum snepli.
Hann var allra manna óárennileg-
astur í Jiessu efni.
En í morgun hafði byrjað alveg
sama sagan.
Maður, með hundrað króna seðil
i vasanum, getur ekki fengið sig
til Jiess, að berja á dyr og biðja
um brauðsneið.
Hvernig væri, að hera þetta undir
einhvern „kollega"? Nei, — það
væri brjálsemi. Hann þekti Jiá kum-
pána. Það myndi leiða af sjer of-
beldi og rán.
Skammarlegt var annars til þess
að vita, hvað slíkum bjálfa eins
og honum, var gert erfitt um vik,
á allar lundir, datt honum i hug,
og enn var skaplyndið i liesta lagi.
Aður en hann fann seðilinn,
hafði lögreglan verið á hælum hans
vegna þess, að hann hafði enga
peninga. En nú sat hún auðvitað
um hann fyrir það, að nú var hann
með peninga. Hvorttveggja var jafn
bölvað.
Það er líka annihörkum undir-
orpið, að vera efnaður.
En eftir því s'em á daginn líður
og Jivi betur, sem hann finnur til
bleytunnar á skrokknum, því meir
dregur úr glaðlyndinu.
Hann svíður í nefið af matarþef,
sem leggur út um opnar dyr mat-
söluhúsanna og hann svitnar á lóf-
unum, undan hundrað-króna seðl-
inum.
Stundarkórn yfirvegar hann þatS,
hvort ekki væri rjettast, að snúa
sjer til lögreglunnar. En liað er
bölvað, að þurfa að fá henni pen-
ingana. Óg hann rölti áfrarn og
rölti.
Skórnir hans korra og hvæsa og
hann skelfur frá hvirfli til ilja af
vosbúð og kulda. Honum líður að
öllu leyti hábölvanlega.
Hversvegna þurfti Jiað endilega
að vera hann sem fann þennan
snepil? Honum dettur í hug að
rífa seðilinn i tætlur og strá þeim
í göturæsið. En gerir Jiað ekki.
Það hefir aldrci verið venja hans,
að hrjóta lieilann um lilutina. En
nú er eins og að hann sjái ein-
hverja kaldhæðni örlaganna í Jiessu,
að liann skuli vera auðugur maður.
Og að hann skuli ráfa liarna ör-
vinlaður út af auð sinum.
Þá mætti liann ungum flækingi.
„Heyrðu" , sagði hann, „hvað
myndir þú gera, ef þú værir með
hundrað krónur?"
„Ha?“ segir ungi maðurinn glott-
andi, — „þúsund krónur?“
„Já, — hvað mundir Jiú gera?“
Hann biður svarsins með eftirvænt-
ingu.
„Hvað jeg myndi gera? Ja, þá
— Jiá gæti jeg losnað úr öllu þess:
fargani — byrjað — nýtt líf“. And-
litið þrútnaði af æsing, þangað til
bræðin grípur manninn. „Farðu til
fjandans“, grenjaði liann, gefur hin-
um manninum löðrung og flýtir sjer
á brott.
„Byrja nýtl líf“, tautar aldraði
maðurinn fyrir munni sjer og liorfir
undrunaraugum á eftir náunganum.
Nei, ekki hafði honum sjálfum hug-
kvæmst Jiað.
Og nú bregður fyrir hugskots-
sjónir rika mannsins ýmsúm mynd-
slitruin, l'rá fjarlægri fortið.
Tvö gamalmenni, sem áttu heima
i einum smá-kaupstaðnum. Senni-
lega voru þau nú dáin. Og einu
sinni var þar líka stúlka, — og
ýmislegar vonir. Fjarlæg lönd og
margskonar fólk. Gleymd æfintýri
sjer hann í svíp, eins og leifar. Og
alt var þetta fyrir löngu. Barsmíð
og berserksgangur. Öðru hvoru víst
i fangelsum. Eða sektir, sem Jiurfti
að sitja af sjer. Alskonar ófögnuð-
ur og ræfilsháttur. Letigarðurinn.
Margra ára flækingur í milli gisti-
hæla.
Og svo rættist draumurinn. Hann
fann auðæfi í gærmorgun, klukkan
firntán mínútur yfir tiu.
Nú eru göturnar orðnar alveg
mannlausar. Engar sporvagnabjöllur,
örfáar bifreiðar.
Bannsett bull, — byrja nýtt líf,
hugsaði hann, og tekiir ekkert eftir
þvi, að hann gengur úteftir Dramm-
ensveginum. Tekur ckki eftir Jiví, að
hann er kominn út á Framnesbryggj-
una.
Skórnir hans korra og kvæsa.
Hann skelfur af kulda og bleytu og
starir fram undan sjer, án þess að
sjá nokkuð eða skynja.
Lágt óp. Ofurlítið skvamp. Hann
sekkur liægt, — niður með slýjug-
um bryggjustaur.
Sjávarflöturinn verður aftur sljett
ur yfir höfði hans. Sjórinn er svart-
ur og gruggugur.
Húfugarmurinn flýtur við bryggju-
sporðinn.
Skák nr. 40.
Skákþing íslendinga.
Reykjavík 10. l'ebrúar 1938.
Konungsindversk vörn.
Hvítt: Einar Þorvaldsson.
Svart: Ásm. Ásgeirsson.
1. d2—d4, Rg8—f6; 2. c2—c4, g/
—g6; 3. Rbl—c3, d7—d6; 4. e2—
e4, Rb8—d7; (Venjulegra er Bf8—
g7): 5. f2—f4, (Talið gott. Aljechins
leikurinn f2—f3 er lió meira tefldur
í seinni tíð), 5..c7—c5; 6. d4
—d5, Bf8—g7; 7. Rg—f3, 0—0; 8.
Bfl—d3, a7—a6?; (Það er aldrei ol'
vel brýnt fyrir skákmönnum að
Jiegar þeir hafa svart verða þeir að
nota tímann vel í byrjun skákar-
innar ef þeir eiga ekki að fá afger-
ar.di verri stöðu. Nauðsynlegt og
sjálfsagt var að leika Rf6—e8 og
sprengja síðan peðavegginn); 9. Ddl
—e2, Dd8—b6; 10. 0—0, e7—e6;
(Betra virðist e7—e5. Að vísu fær
hvítt sterkl peð á d5 eftir 11. f4xe5,
Rd7xf5; 12. Rf3xe5, d6xe5; en að
hinu leytinu er liiskupinn á d3 illa
settur); 11. e4—e5!, d6xe5; (Rf6x
d5 virðist ekki betra); 12. f4xe5,
Rf6xd5; (Rf6—-e8 kom til álita); 13.
c4xd5, c5—c4f; 14. Bcl—c3, c4xd3;
15. De2xd3, Db6—a5; (Til mála kom
að leika Db6xb2); 16. I)d3—d4, b7
—b5; (Ef 16....... e6xd5; þá 17.
Rc3xd5, ógnandi Rd5—e7f með
mannsvinning); 17. d5xe6, f7xe6;
18. Dd4—d6!, (Sterkt ógnandi. Ef
18.....Hf8—e8, þá 19. Rc3—d5 );
18.....b5—b4 ; 19. Dd6xe6f, Kg8
—h8; 20. Rf3—g5, Ógnar Hflxf8t
og siðan mát í nokkrum leikjum);
20.....h7—h6!; (Svart hefir var-
ist prýðilega. En skákin hefir verið
mjög timafrek og umhugsunartím-
inn er á Jirotum).
21. Rc3—e4, (Með tilliti til þess hve
svart á nauman tima, fórnar hvítl
manni til Jiess að halda sókninni).
21......h6xg5; 22. Re4xg5, Rd7—
f6; 23. De6—d6, Rf6—h7; 24. Rg5x
h7, Hf8xflt; 25. Halxfl, Kh8xh7;
26. Hfl—f7, Bc8—f5 ??; (Eins og
fyr er sagt var tími svarts alveg á
þrotum, b4—b3 mundi hafa leitt til
jafnteflis. Eftir Jiann leik á hvitt
ckkert betra en Iíf7xg7t og síðan
I)d6—e7t); 27. Dd6—f6!. Ha8—g8;
28. Df6-—g4, mát.
Þó að sex ár sjeu liðin siðan
Japanar rændu Mandsjúríu frá Kin-
verjum og stofnuðu ríkið Mand-
sjukuo Jiá hefir ekki nema eitt riki
orðið til þess að viðurkenna Jiessa
ráðstöfun ennþá. Þetta eina ríki er
San Salvador í Mið-Ameriku.
Veitingakráin „Le Cobaret Rouge“
milli Arras og Bethune i Frakklandi
var einn þeirra staða, sem mest
var barist um í heimsstyrjöldinni.
Einu sinni var borgin tekin, og
unnin aftur 11 sinnum á vixl á
einum sólarhring.